Roman Czerniawski
Z Wikipedii
Roman Czerniawski (ur. 6 lutego 1910 zm. 26 kwietnia 1985) - pilot, pułkownik dyplomowany Wojska Polskiego, oficer polskiego wywiadu wojskowego (Oddziału II), współpracownik wywiadu brytyjskiego (SOE) w czasie II wojny światowej.
Oficer lotnictwa, w 1938 roku ukończył Wyższą Szkołę Wojenną. Podczas kampanii w 1939 roku, w stopniu kapitana, służył w eskadrze Warszawa. Po klęsce wrześniowej ewakuowany do Francji przez Rumunię. Ponieważ zamierzano go przenieść do wywiadu, w listopadzie 1939 roku został skierowany na kurs specjalny do Ecole Superiere de Guerre celem zapoznania się ze strukturą i organizacją Wehrmachtu. W marcu 1940 roku trafił do sztabu 1 Dywizji Grenadierów, z którą odbył kampanię francuską. Po druzgocącej klęsce armii francuskiej, która nie chciała umierać za Gdańsk i chowała się za potężnymi umocnieniami Linii Maginota, Czerniawski usiłował przedrzeć się do Wielkiej Brytanii posługując się autentycznymi dokumentami zmarłego Armanda Borni, które uzyskał od jego żony Renee. W Tuluzie nawiązał kontakt z oficerem polskiego wywiadu, majorem Mieczysławem Słowikowskim, który polecił mu zorganizować placówkę Oddziału II Interalliee (INT) w Paryżu. Nowy zwierzchnik uznał, iż Czerniawski jest oficerem pełnym zapału i dużej ambicji, o bystrej inteligencji, przyzwyczajonym do niebezpieczeństw.
Czerniawskiemu udało się wykonać postawione zadanie w listopadzie 1940 roku. Meldunki wywiadowcze wysyłał z Tuluzy w skrytkach wagonów kolejowych, a następnie, od początku maja 1941 roku, drogą radiową do Londynu. We wrześniu 1941 roku został tam wezwany, aby przyjąć instrukcje od kierownictwa wywiadu. Wrócił 10 października, zrzucono go w okolicy Tours. W tym czasie niemiecki kontrwywiad wojskowy (Abwehra), w wyniku nieostrożności jednego z agentów INT, Emila, był już na tropie siatki. Kolejno aresztowano (wówczas kapitana) kpt. Czerniawskiego i jego najbliższe współpracownice, m.in. Renee Borni i Mathildę Carre (ps. La Chatte). Załamanie się tej ostatniej (Mathilda Carre poszła na współpracę z Abwehrą straszona torturami, pracowała dla Niemców pod ps:Victoire), a także ujawnienie archiwum, umożliwiło kontrwywiadowi niemieckiemu rozgromienie ekspozytury. Czerniawski, aby ratować swoich ludzi, w zamian za gwarancję ich bezpieczeństwa, po długiej rozmowie z pułkownikiem Abwehry Oscarem Reile, podjął współpracę z Abwehrą. Abwehra pomogła Czerniawskiemu zbiec z więziennego konwoju, podczas przewozu do innego więzienia. Kilka dni po ucieczce Roman Czerniawski nawiązał kontakt z członkami dawnej organizacji. Wszyscy słyszeli o śmiałej ucieczce więźnia na Avenue Foch.
Na początku sierpnia 1942 roku Roman Czerniawski, przemycony przez granicę hiszpańską, dotarł do Madrytu, gdzie natychmiast zameldował się w brytyjskiej ambasadzie i attaché wojskowemu wyjawił, że podjął współpracę z Abwehrą. Wyjaśniał, że nie miał zamiaru być niemieckim szpiegiem, lecz dostrzegał okazję uratowania swoich towarzyszy i podjęcia współpracy z wywiadem brytyjskim. Czerniawskiego przewieziono go do Londynu, gdzie wrześniowego dnia 1942 roku stanął przed szefem Oddziału II Sztabu Naczelnego Wodza, podpułkownikiem Stanisławem Gano. Wywiad brytyjski za zgodą generała Władysława Sikorskiego wykorzystał Czerniawskiego w celu dezinformacji Niemców co do czasu i miejsca lądowania w Europie. Jako podwójny agent (ps. Brutus) przekazywał Abwehrze wysoko cenione i uznawane za wiarygodne informacje, o przygotowaniach inwazji Aliantów na Francję. Czerniawski, awansowany do stopnia pułkownika, pozostał po wojnie w Londynie.
