Rzeczpospolita Zakopiańska

Z Wikipedii

Rzeczpospolita Zakopiańska
← październik - listopad 1918 →
Język urzędowy	polski
Stolica	Zakopane
Ostatnia głowa państwa	Prezydent Rzeczypospolitej Zakopiańskiej Stefan Żeromski
Data powstania	13 października 1918
Data likwidacji	16 listopada 1918

Rzeczpospolita Zakopiańska – państwo istniejące od 13 października do 16 listopada 1918 r. na terenie Zakopanego i jego okolic.

[edytuj] Historia

W Zakopanem tak jak w innych częściach rozbiorowej Polski czekano na okazje do ogłoszenia niepodległości. 13 października 1918 odbyło się zgromadzenie obywatelskie, zwołane przez naczelnika gminy Zakopane Wincentego Regieca. Pięciuset uczestników wybrało przewodniczącym wiecu Stefana Żeromskiego, a wiceprzewodniczącym – reprezentanta endecji, zarządcę dóbr hrabiego Władysława Zamoyskiego Wincentego Szymborskiego i polityka lewicowego Mariusza Zaruskiego. Przedstawiono rezolucję:

Wobec przyjęcia zasad pokojowych prezydenta Stanów Zjednoczonych Wilsona przez państwa rozbiorowe, uważamy się odtąd za obywateli wolnej, niepodległej i zjednoczonej Polski. Tej Polsce winniśmy wierność i posłuszeństwo, mienie i krew naszą, nie uznajemy żadnych więzów, tym najświętszym obowiązkom przeciwnych. Przejęci ważnością godziny dziejowej dla wspólnego gorliwego pełnienia obowiązków wobec państwa polskiego postanawiamy stworzyć Organizację Narodową w Zakopanem i w tym celu wybieramy jej zarząd, złożony z 32 osób, polecając mu ułożenie programu i sposobu działalności.

Przewodniczącym tej reprezentacji został Stefan Żeromski, sekretarzem – Medard Kozłowski.

Dwa dni później polscy posłowie do parlamentu austriackiego przyjęli uchwałę, że uważają się za reprezentantów Polski. 28 października 1918 powstała w Krakowie Polska Komisja Likwidacyjna.

30 października – dzień przed Krakowem – Zakopane oficjalnie ogłosiło niepodległość. Polscy oficerowie i żołnierze rozbroili żołnierzy obcych narodowości, przejęli skład broni i stację telefoniczną i oddali się do dyspozycji Organizacji Narodowej. 1 listopada zarząd Organizacji Narodowej przekształcił się w Radę Narodową – organ kierowniczy niepodległej, polskiej Rzeczypospolitej Zakopiańskiej. Rada złożyła przyrzeczenie wierności Polsce i objęła w jej imieniu władzę w Zakopanem. przewodniczącym Rady, pełniącym obowiązki prezydenta Rzeczypospolitej Zakopiańskiej został Stefan Żeromski.

Przedstawiciele PPS zakwestionowali reprezentatywność Rady Narodowej z uwagi na dominację w niej endecji. W efekcie doszło do porozumienia z PPS-em. Do Rady Narodowej dołączono 17 nowych członków (w sumie 57 osób). Kierownictwo Rzeczypospolitej Zakopiańskiej stanowili Stefan Żeromski jako jej prezydent, Mariusz Zaruski, Wincenty Szymborski i przewodniczący Związku Górali Franciszek Pawlica jako zastępcy Żeromskiego, Medard Kozłowski – jako sekretarz.

16 listopada 1918, wobec objęcia zarządu Galicji przez Polską Komisję Likwidacyjną, Rada Narodowa w Zakopanem rozwiązała się i Rzeczpospolita Zakopiańska przestała istnieć po dwutygodniowej niepodległości.