Sokoliki Górskie

Z Wikipedii


Sokoliki Górskie
Województwo	podkarpackie
Powiat	bieszczadzki
Gmina	Lutowiska
Położenie	49° 05' 34'' N 22° 53' 26'' E
Wysokość	836 m n.p.m.
Liczba mieszkańców (2006) • liczba ludności	0
Położenie na mapie Polski Sokoliki Górskie

Sokoliki Górskie – nieistniejąca po polskiej stronie granicy z Ukrainą wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie bieszczadzkim, w gminie Lutowiska, po obu stronach rzeki San na obszarze Bieszczadzkiego Parku Narodowego. Po ukraińskiej stronie Sanu pozostała osada z przystankiem kolejowym Sokoliki (linia kolejowa Lwów-Użhorod) i kilkoma domami administracyjnie należącymi do wsi Niżnyj Turiw.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

[edytuj] Historia

Wieś była lokowana w dwóch etapach około roku 1556, co potwierdza dokument o podziale majątku po Barbarze Herburt, (córce Jana Herbuta właściciela ziem leskich), żonie Piotra Kmity - (1477-1553), marszałka wielkiego koronnego, wojewody krakowskiego. Zapisano wtedy, że część wsi jest zwolniona z podatków.

Właścicielami wsi Sokoliki była patriotyczna rodzina Dybowskich . W 1848 roku dwór był punktem przerzutowym dla ochotników, którzy wędrowali z Galicji na Węgry do powstania.

W 1863 r. w powstaniu styczniowym, córki Dybowskiego - Olimpia Dybowska i Wanda Dybowska, prowadziły działalność patriotyczną, nie tylko w Sokolikach, ale także w Lwowie, kwestując na potrzeby powstania, a także organizując pomoc dla rannych powstańców i prowadząc tu działalność oświatową. Wanda Dybowska]], mimo że zakochany był w niej jako we lwowskiej gimnazjalistce, klaudynce, poeta powstaniec styczniowy Mieczysław Romanowski (1833-1863), wzięła ślub też z powstańcem por. Franciszkiem Longchamps de Bérier (ur. 1841 - zm. 1914),( z synem Bogusława Longchamps de Bérier (1808-1888) powstańca 1846 roku), który przejął tu majątek żony i osiadł w 1864, po powstaniu styczniowym. Potem majątek w Sokolnikach dziedziczyli jego synowie i wnukowie. Grób tej patriotycznej rodziny znajduje się na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie.

Pod koniec XIX wieku w Sokolikach prowadził badania etnograficzne Izydor Kopernicki. Powstała sieć kolejek wąskotorowych w dolinie Górnego Sanu, a także w dolinie potoku Wołosaty i Terebowiec. W 1921 wieś liczyła jeszcze 1421 mieszkańców (w tym 65% grekokatolików). W latach 30. ubiegłego wieku stała się modnym letniskiem. Korzystne położenie komunikacyjne (linia kolejowa Lwów-Użhorod przez Przełęcz Użocką) umożliwiło rozwój lokalnego przemysłu drzewnego.Budowa kolei normalnotorowych i wąskotorowych, spowodowały rozkwit miejscowości. Sokoliki stały się centrum przemysłu drzewnego, to właśnie tu przeładowywano drewno na normalną kolej i wysyłano na Węgry i dalej. Sokoliki Górskie stały się punktem końcowym bieszczadzkich kolejek leśnych z dolin Wołosatego i Terebowca.

Do roku 1939 we wsi znajdował się dwór, którego właścicielem był Henryk Rubinstein. II wojna światowa (a szczególnie jej koniec) doprowadziła do całkowitej zagłady miejscowości i wysiedleń mieszkańców po obu stronach Sanu. Po II wojnie światowej - w 1945 roku i w czerwcu 1946 roku - mieszkańców wywieziono do ZSRR. Dzisiejsze Sokoliki to tylko zabudowania stacji kolejowej i popadająca w ruinę cerkiew, służąca przez wiele lat pogranicznikom ZSRR jako schronisko.

[edytuj] Demografia

W 1921 Sokoliki Górskie zamieszkiwało 1421 osób (w 248 domach mieszkalnych):
- 926 wyznania greckokatolickiego
- 244 wyznania mojżeszowego
- 247 wyznania rzymskokatolickiego