Synagoga w Szydłowie

Z Wikipedii

Synagoga w Szydłowie
wygląd współczesny
Data budowy	między 1534 a 1564
Data zniszczenia	II wojna światowa
Tradycja	ortodoksyjna
Budulec	murowana
Obecnie	muzeum judaistyczne
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Synagoga w Szydłowie - synagoga znajdująca się w Szydłowie, na skraju wsi, przy ulicy Targowej 3.

Jest najstarszą zachowaną synagogą w województwie świętokrzyskim i jedną z najstarszych w Polsce. Jest również typowym przykładem bóżnicy obronnej, świadectwem militarnych powinności Żydów polskich.

[edytuj] Historia

Synagoga została zbudowana pomiędzy 1534 a 1564 rokiem. Na początku XVII wieku przeszła pierwszą, wielką przebudowę, podczas której dobudowano do ściany zachodniej drewnianą przybudówkę, mieszczącą na piętrze babiniec. W 1784 roku wykonano nową dekorację i polichromie autorstwa Jehudy Lejby. W XIX wieku bożnicę strawił pożar, jednak po nim została natychmiast wyremontowana. W latach 20. XX wieku przeprowadzono częściowy remont synagogi.

Podczas II wojny światowej hitlerowcy zdewastowali wnętrze synagogi i następnie umieścili w niej magazyn broni i żywności. Po zakończeniu wojny budynek chwilowo pełnił rolę kina wiejskiego, następnie w stanie ruiny stał opuszczony przez wiele lat.

W 1967 roku decyzją ówczesnych władz budynek synagogi został przeznaczony na Gminny Dom Kultury. W 1978 roku na zlecenie Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków przeprowadzono remont budynku. W 1981 roku odnaleziono ukryte oryginalne kinkiety z odblaśnicami. Synagogę odbudowywano w oparciu o przekazy ikonograficzne i zachowane inwentaryzacje, co pozwoliło przywrócić budynkowi oryginalny wygląd.

Obecnie w synagodze znajduje się muzeum z niewielką wystawą judaików. Są to głównie jady, dwa kawałki zwojów Tory, 18 płaskorzeźb w brązie przedstawiających sceny ze Starego Testamentu, korona na Torę, chanukija, książki oraz inne. W synagodze znajduje się również 4 metrowa rzeźba "Mojżesz" autorstwa Gustawa Zemły.

[edytuj] Architektura

Murowany z kamienia łamanego budynek synagogi wzniesiono na planie prostokąta, w stylu późnogotyckim z późnorenesansowymi elementami wnętrza. Synagoga jest przykryta dachem pogrążonym, który zasłania mur blankami oraz późnogotycka attyka. Ściany zewnętrzne, grube na około 2 metry są wsparte szkarpami, które stoją między 10 półkoliście zakończonymi oknami.

Od zachodniej strony znajduje się drewniano-murowana przybudówka, na piętrze której znajdował się pierownie babiniec, otwarty na salę główną czterema małymi okienkami. Główna sala modlitewna, znacznie obniżona wobecpoziomu ulicy jest sklepiona kolebkowo z lunetami z późnorenesansową dekoracją stiukową z przełomu XVII i XVIII wieku.

Fragmenty fresków autorstwa Jehudy Lejby są obecnie przykryte warstwą wapna. Nad dawną bimą między filarami znajduje się data 1699, a na ścianie południowej 1784. Są to dowody restauracji i wykonania nowej dekoracji w synagodze.

Na ścianie wschodniej znajduje się późnorenesansowy, rzeźbiony w kamieniu Aron ha-kodesz pochodzący z początku XVII wieku. Ujęty jest dwoma pilastrami i udekorowany ornamentami roślinnymi, kandelabrowymi oraz dwoma wolutami po bokach. W zachodniej ścianie znajdują się prostokątne wnęka po skarbonie, nad którą znajduje się hebrajski napis i płaskorzeźba złożonych dłoni.

• Synagoga jest obiektem, który stanowi wartość zabytkową. Została ona wpisana do krajowego rejestru zabytków nieruchomych pod numerem 499 w dniu 12 kwietnia 1957 oraz 476 z 15 kwietnia 1967 roku.