Synagoga w Sandomierzu

Z Wikipedii


Synagoga w Sandomierzu
Synagoga w Sandomierzu
Data budowy	1768
Data zniszczenia	1939-1945
Tradycja	ortodoksyjna
Budulec	cegła
Obecnie	Archiwum Państwowe
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Synagoga w Sandomierzu znajduje się na ul. Żydowskiej 4 w Sandomierzu w zachodniej części Starego Miasta i przylega na murów miejskich.

[edytuj] Historia

Zbudowana w roku 1768 w miejscu wcześniejszej, być może równie starej jak na krakowskim Kazimierzu (gmina żydowska otrzymała od króla Kazimierza Wielkiego przywilej opieki królewskiej równocześnie z Kazimierzem). Zbudowana z cegły w stylu barokowym, w XIX wieku dostawiono do niej dom gminy żydowskiej (kahał). W latach 1872, 1911 i 1929 przeprowadzono remonty. Synagoga została zdewastowana w czasie II wojny światowej przez okupantów niemieckich. Po remoncie w latach 70. przeznaczona została na Archiwum Państwowe, posiadające zbiory dotyczące akt Sandomierza od XVI wieku oraz archiwalia z terenu byłego woj. tarnobrzeskiego z XIX w.

[edytuj] Opis

Budynek synagogi wzniesiony został z cegły na planie zbliżonym do kwadratu w stylu późnobarokowym w obrębie średniowiecznych murów miejskich. Cały zespół nakryty jest dachem łamanym, podbitym gontem. Sala modlitewna posiada sklepienie krzyżowo-kolebkowe z lunetami, a w każdej ścianie znajdują się po 3 okna.

We wnętrzu zachowały się polichromie z XVIII-XIX w, na początku XX w przemalowane. Najprawdopodobniej najstarszy kawałek polichromii z XVIII w zachował się na środkowym przęśle ściany wschodniej. Obrazy przedstawiają: Mojżesza nad Nilem, budowę Jerozolimy, mogiłę Judyty, Ścianę Płaczu, Świątynię, mogiłę Szymona Bar Jochaja, Jezioro Tyberiadzkie, Górę Synaj i ofiarę Jakuba. Dodatkowo zachowały się znaki zodiaku i kaligrafie hebrajskie.

Do sali modlitw z kahału wejście prowadzi przez gotycki portal z XIV/XV w pochodzący z sandomierskiego zamku, wysadzonego przez Szwedów w 1656, z którego ocalało tylko skrzydło zachodnie.

Synagoga wraz z kahałem wpisana jest do rejestru zabytków województwa świętokrzyskiego KOBiDZ pod nr rej. 854 z dnia 29.04.1959, 29/A z dnia 20.05.1966 oraz 6/A z dnia 28.02.1977.