Tadeusz Reger

Z Wikipedii

Tadeusz Reger (ur. 12 kwietnia 1872 w Nowym Jorku, zm. 15 października 1938 w Bystrej Śląskiej), polski działacz socjalistyczny na Śląsku Cieszyńskim, poseł do parlamentu Rzeszy i na sejm II RP (1919-35), prezes Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego

Pochodził z rodziny polskich inteligentów o korzeniach niemieckich, którzy wyemigrowali z Galicji do Stanów Zjednoczonych - ojciec był architektem. Po powrocie z USA zamieszkał w Przemyślu, w 1889 roku ukończył Gimnazjum Św. Anny w Krakowie. Po trzech latach praktyki aptekarskiej poświęcił się studiom farmaceutycznym na Uniwersytecie Jagiellońskim, których nie ukończył.

Już w czasie nauki zaangażował się w działalność socjalistyczną, był kilkakrotnie więziony przez władze austriackie. W 1895 roku zamieszkał w Porębie koło Karwiny, zajął się wspieraniem polskiego ruchu socjalistycznego na terenie Śląska Cieszyńskiego. W 1897 roku założył tam czasopismo "Równość", by po jego zbankrutowaniu w 1903 roku redagować "Robotnika Śląskiego".

Blisko współpracował z czeską socjaldemokracją - w 1897 roku przyczynił się do wyboru czeskiego socjalisty Petra Cingra na posła do parlamentu w Wiedniu. W 1901 roku utworzył socjalistyczny Związek Górników Moraw, Galicji i Śląska (otwarty dla wszystkich narodowości), którego został sekretarzem.

W 1906 roku organizował śląski oddział Polskiej Partii Socjaldemokratycznej (PPSD), z ramienia której wybrano go w 1907 roku posłem do parlamentu w Wiedniu - reprezentować miał reprezentować okręg Frysztat-Bogumin, jednak zrzekł się mandatu na rzecz Ignacego Daszyńskiego z Krakowa. Ponownie wybrany w 1911 roku. W Radzie Państwa zajmował się sprawami socjalnymi górników i robotników śląskich. Opowiadał się przeciwko tzw. koncepcjom autonomizacyjnym czeskich socjalistów, dopatrując się w nich ukrytej chęci czechizacji polskich robotników i chłopów w Cieszyńskiem.

W 1907 roku współzakładał cieszyńską "Siłę", która stała się bazą członkowską dla powstałego w 1910 roku - również z inicjatywy Regera - Związku Strzeleckiego Śląska Cieszyńskiego. Od 1913 roku był radnym miejskim w Cieszynie.

W czasie I wojny światowej wspierał orientację austrofilską, od grudnia 1915 do czerwca 1917 roku służył w Legionach Piłsudskiego.

Na wiosnę 1917 roku wypowiedział się na forum parlamentu Rzeszy za przyłączeniem Śląska Cieszyńskiego do Polski. W jesieni 1917 roku wybrano go do zarządu Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego, z ramienia której prowadził negocjacje ze stroną czeską na temat podziału tego obszaru, będąc jednym z sygnatariuszy umowy z 5 listopada 1918 roku.

Na początku 1919 roku wybrany delegatem do Sejmu Ustawodawczego, stał się członkiem klubu PPSD, a po zjednoczeniu polskiego ruchu socjalistycznego na wiosnę tego roku został członkiem partii i klubu poselskiego ZPPS. Posłem z Cieszyńskiego wybierano go również w latach 1922, 1928 i 1930.

Utrzymywał kontakty z polskim ruchem narodowym i socjalistycznym (PSPR) na Śląsku Zaolziańskim, nastawiony był krytycznie do idei aneksji czeskiego Śląska przez Polskę w 1938 roku.

Działał społecznie: przyczynił się do budowy gmachu Kasy Chorych w Cieszynie i sanatorium górniczego w Bystrej Śląskiej.

Zmarł podczas kuracji w Bystrej, załamany przedwczesną śmiercią syna Witolda zabitego przez wojsko czeskie w trakcie przejmowania przez Polaków Zaolzia. Został pochowany w Cieszynie, gdzie jest patronem ulicy.

[edytuj] Bibliografia

• Golec J., Bojda S., Słownik biograficzny ziemi cieszyńskiej, t. 2, Cieszyn 1995, s. 197.
• Garlicki A., Landau Z., Roszkowski W., Stawecki P., Tomaszewski J. (red. red.) "Encyklopedia historii II Rzeczypospolitej", Warszawa 1999, ISBN 83-214-1101-0,
• Miękina L., Prekursorzy, Cieszyn 1988, s. 116.
• Biografický slovník Slezska a severní Moravy. Sešit 4, Ostrava 1993