Teledysk

Z Wikipedii

Teledysk (wideoklip) — forma sztuki filmowej towarzysząca utworowi muzycznemu inspirowana filmem reklamowym; z reguły fabuła teledysku nawiązuje do tematu utworu. Rozpowszechniony od początku lat 80., m.in. za sprawą amerykańskiej telewizji muzycznej MTV.

Początkowo charakterystyczną cechą teledysków był swoisty montaż scen: żywiołowy ruch w kadrze, pokazywano w szybko zmieniających się krótkich ujęciach. Obecnie najczęściej sposób prezentacji dobierany jest do nastroju wykonywanego utworu muzycznego.

"Teledysk" w znaczeniu dzisiejszym powstał w 1975 roku, kiedy to brytyjska grupa Queen nakręciła teledysk mający za zadanie promować utwór Bohemian Rhapsody. Zdjęcia trwały cztery godziny, a produkcja, dzięki wykorzystaniu wozu transmisyjnego menadżera, kosztowała 4.500 funtów. Wszystkie efekty specjalne (m.in. efekt wielokrotnego cienia będący wówczas szczytem techniki) zrobiono podczas nagrania. Wcześniej już zespół The Beatles nakręcił wiele filmików muzycznych, m.in. do piosenek Day Tripper, All You Need Is Love, Hey Jude, Something. Także w Polsce, jeszcze we wczesnych latach 60., nagrywane były krótkie dwu- trzyminutowe filmy muzyczne z udziałem grup muzycznych lub pojedynczych piosenkarzy; emitowane one były w telewizji jako przerywniki pomiędzy programami.

Za rewolucyjny i zarazem najlepszy teledysk w historii uznaje się klip nagrany z piosenką Thriller Michaela Jacksona. To rozbudowana, czternastominutowa etiuda filmowa, w której piosenka wpleciona jest w fabułę utrzymaną w konwencji horroru. Jest pierwszym teledyskiem, do którego realizacji zatrudniono twórcę filmów fabularnych. Jego reżyserem jest John Landis (m.in. komedia Blues Brothers).Za artystę tworzącego najbardziej kontrowersyjne teledyski uznaje się Marilyna Mansona Ann E. Kaplan , amerykańska autorka książki zatytułowanej "Rocking Around The Clock",dokonuje typologii wideoklipów, dzieląc je na pięć grup, zróżnicowanych ze względu na styl, zawartość treściową, odniesienie do tematu miłości i seksu oraz stosunek do autorytetów istniejących w społeczeństwie. Wyznacza pięć głównych ich typów, spośród których trzy korespondują z trzema głównymi typami muzyki rockowej.

Są nimi wideoklipy:

romantyczny ( sięgający do popularnej tradycji soft rocka lat sześćdziesiątych,wideoklipy wykorzystujące doświadczenia rocka lat sześćdziesiątych dominowały w MTV w pierwszych jej latach, ustępując miejsca odmianom nihilistycznym. Ich treścią jest przeważnie związek miłosny ( zwykle obrazowany jako klasyczny związek miedzy kobietą i mężczyzną): miłość jest zagrożona następuje rozstanie i bohaterowie ( albo jedna osoba z pary) cierpią z tego powodu. Historia miłości, porzucenia i polaczenia bywa najczęściej ułożona w solidny łańcuch narracyjny. Wideoklipy tej kategorii idealizują związki rodzicielskie i manifestują w opinii Kaplan- pragnienie powrotu do preedypalnej relacji matki i dziecka ( przykładów takich dostarczają wideoklipy Denise Wiliams „ Lets Hear It for The Boy, Cindy Lauper „ Time after Time, Stevie Nicksa If Anyone Falls In Love, czy Erica Claptona) Muzyka tych fragmentów jest melodyjna i „liryczna”, instrumentalizacja lekka ( zwykle podkreślająca jeden prowadzony instrument, np. pianino Phila Collinsa)

modernistyczny, czyli „społecznie świadomy” ( nawiązujący do doświadczeń muzyki rockowej z dekady lat siedemdziesiątych), typ wideoklipów nazywa się społecznie zorientowanym. Obejmuje się tą nazwa zjawiska najbardziej zróżnicowane- romantyczna i alienacyjna muzyka Laurie Anderson jak i wideo Bruce;a Springsteena, walczące przeciwko wojnie wietnamskiej i społecznej degrengoladzie kapitalizmu. Miłość jest uczuciem trudnym, konfliktowym i zorientowanym społecznie, autorytety i kulturowe nakazy stanowią źródło refleksji i częstych konfliktów '

nihilistyczny' ( muzyka heavy metalowa),związany jest z erupcją muzyki punkowej i heavy metalowej. Większość wideoklipów tego typu stanowi rejestrację „na żywo” koncertów grup muzycznych. Kamera rejestruje ekstatyczne wyczyny akrobatyczne członków zespołu, ich walkę z instrumentami oraz euforyczne zachowania fanów na widowni. Różnica między nihilistycznym a romantycznym wideoklipem jest widoczna także w agresywnym użyciu kamery i montażu: rzeczy pokazywane są tu z niezwykłych kątów widzenia, przy użyciu obiektów o krótkiej ogniskowej, a łączy je bardzo szybki montaż. W wideoklipach nie będących rejestracją koncertów pokazywane są obrazy kompletnie nie powiązane z sobą żadną linią narracyjną. Świat w tym typie jest nieustabilizowany i obcy, najbardziej częstym motywem jest dziwny pustynny krajobraz rozcinany liniami światła ( tak jak dzieje się to w Shot In The Dark Ozzy Osbourne’a czy w Home Sweet Home Motleya Crue’a). Czasami sceneria jest zupełnie pozbawiona znaków orientacyjnych: to dziwne miejsce zakotwiczone „nigdy i nigdzie” ( No On Like You grupy Scorpions) Obraz nihilistycznych wideoklipów chce przełamać tabu dominującej kultury szczególnie na obszarze reprezentacji seksu i różnić płci. Także muzyka stara się przełamywać stereotyp harmonijności i melodyjności- jest właśnie nie melodyjna i dezorientująca. Miłość w nihilistycznym wideo wiąże się z rozłączeniem, separacją, sadyzmem, masochizmem i homo-oraz autoterroryzmem.

klasyczny,charakteryzowany jest poprzez bardzo wyraziste odniesienie do tradycji subkultury filmowej. Jego nieodłączną cechą jest traktowanie wizerunku kobiety jako przedmiotu obsesyjnego męskiego pożądania ( Infatuation Roda Stewarta czy She Was Hot Rolling Stones). Cechuje je voyeryzm zaczerpnięty z klasycznych filmów hoolywodzkich. Istnieje także bardziej konsekwentne odniesienie do gatunków klasycznych filmowych w tamach tego typu. Szczególnie eksploatowany jest horror i science fiction. Ten kierunek rozpoczęty został przez słynny Thiller Michaela Jacksona, po czym nastąpiła ekspansja wideoklipów wykorzystujących „chwyty gatunkowe’, a niekiedy nawet konkretne ujęcia filmowe ( Gabriel an White Wolf wykorzystują motywy obcego z filmów science fiction, wideo Duran Duran zatytułowane Wild Boys przedstawia świat po zagładzie i upadku cywilizacji, wykorzystując scenerie filmów katastroficznych). O ile łańcuch narracyjny tych filmów ułożony jest wedle logiki czasowo- przestrzennej, wykształconej przez tradycje Holywood to świat przedstawiony nie jest bynajmniej swojski u uładzony. Nie dajemy nadal „wiary” temu światu: nadal nie jesteśmy pewni, dlaczego pewne rzeczy się w nim zdarzają. Nawet ten najbardziej racjonalny i klasyczny świat wideoklipów jest pozbawiony racjonalności i prezentuje się jako zbiór przypadkowych zdarzeń.

postmodernistyczny, taka wizja w całej swej pełni dotyczy postmodernistycznych wideoklipów. Charakteryzują się one- odmową zajęcia jednoznacznej i jasnej pozycji w stosunku do własnych obrazów, z których są zbudowane do swej własnej potencji komunikowania. W konsekwencji obrazy są podkopywane i unieważniane, narracja zostaje zniesiona przez past iż, a proces semiozy burzony jest przez luźne obrazy, celowo tworzone jak dwuwymiarowe w celu zaznaczenia, iż twórca świadomy jest iluzji. Dwuznaczność, past iż oraz nakładanie się rozmaitych tradycji kulturowych charakteryzuje na przykład wideo Radio Ga Ga grupy Queen. O ile obrazy nazistowskich kronik niemieckich z lat trzydziestych widz jest w stanie powiązać w myślową całość z futurologicznymi fragmentami Metropolis Fritza Langa, to wydaje się jednak, że jest to operacja mentalna zbyt skomplikowana, w stosunku do wiedzy przeciętnego odbiorcy. Jednakże ów intelektualista wideo staje bezradny gdy przychodzi mu połączyć w jednolitą całość następujące z kolei sceny z Triumfu Woli Leni Riefenstahl oraz amerykańskiej serii Star Trek.

W. Godzic, Przypadek MTV: symulowanie, adresowanie i przyjemność, w: Prędkość i przyjemność. Kino i telewizja w dobie symulacji elektronicznej, red. A. Gwóźdź, Wydawnictwo „Szumacher”, Kielce 1994, s. 84–102.

To jest tylko zalążek artykułu z dziedziny filmu. Jeśli możesz, rozbuduj go.