Tramwaj dwusystemowy

Z Wikipedii

Tramwaj dwusystemowy na Dworcu Głównym w Karlsruhe

Tramwaj dwusystemowy na ulicach Heilbronnu

Tramwaj dwusystemowy - (niem. Zweisystem-Stadtbahn, fr. Tram-train), szynowy pojazd komunikacji lokalnej, łączący w sobie właściwości pojazdu kolejowego i tramwaju, mogący poruszać się zarówno po torowiskach kolejowych jak i tramwajowych (tzw. model Karlsruhe). Jako krótszą polską nazwę tramwaju dwusystemowego proponuje się neologizm koltram.

[edytuj] Aspekty techniczne

Tramwaj dwusystemowy jest możliwy do wprowadzenia tylko wtedy, gdy sieć linii tramwajowych posiada tę samą szerokość toru, co kolej w danym kraju (najczęściej 1435 mm). Poszczególne problemy techniczne rozwiązuje się w następujący sposób:

profil obręczy kół umożliwiający pokonywanie rozjazdów obu systemów - najczęściej opracowuje się profil pośredni;
system napędu (różne napięcie elektryczne sieci trakcyjnej) - zastosowanie przetwornic i przełącznika obwodów lub używanie na linii kolejowej trakcji Diesla; W przypadku rozwiązania z dwoma systemami elektrycznymi zmiana odcinka następuje na rampie z bezprądowym odcinkiem sieci trakcyjnej.
odmienne systemy sygnalizacji i oznaczeń - konieczność wyposażenia pojazdu w dwa zestawy części urządzeń;
wytrzymałość przy zderzeniu musi być taka, jak dla pojazdów kolejowych;
odmienna wysokość peronu - pojazd wyposaża się w rozkładane stopnie.

[edytuj] Zalety i wady tramwaju dwusystemowego

Tramwaje dwusystemowe (koltramy) umożliwiają lepsze wykorzystanie lokalnych linii kolejowych, gdyż podróżni mogą dojeżdżać z miejsca zamieszkania bezpośrednio do centrum miasta bez konieczności przesiadki na głównym dworcu na środki komunikacji miejskiej. Wykorzystanie torowisk tramwajowych jest również znacznie tańsze, niż przedłużanie linii kolejowych w tunelu do centrów miast.

Do wad tramwajów dwusystemowych należy zaliczyć mniejszą zdolność przewozową od kolei ze względu na tramwajową skrajnię taboru, wynoszącą tylko 2200-2650 mm. Poważnym problemem jest przenoszenie opóźnień z ruchu w mieście na sieci kolejowe.

[edytuj] Historia

Pierwsze koleje łączące w sobie cechy tramwaju i pełnej kolei powstały w końcu XIX w.. Były to najczęściej wąskotorowe kolejki obsługiwane taborem podobnym do tramwajów, tj. parowozy tramwajowe lub samobieżne wagony elektryczne, nierzadko z połączeniem torowym z miejskim tramwajem. Późniejszy rozwój komunikacji dążył jednak do rozwiązań czystych typologicznie. Preferowano też rozwiązania bezkolizyjne, z dużą ilością budowli inżynierskich, a przez to kosztowne.

Znaczne koszta budowy nowych szybkich kolei miejskich i regionalnych skłoniły do poszukiwania alternatywnych rozwiązań. W niemieckim miescie Karlsruhe już w 1959 r. włączono w sieć miejskiego tramwaju podupadłą, niegdyś prywatną linię kolejową Albtalbahn i gruntownie zmodernizowano, elektryfikując ją w systemie tramwajowym (750 V), jednak pozostawiając kolejową organizację ruchu i kolejowy profil szyny. Od 1984 r. pojazdy Albtalbahn pojawiły się też na mało uczęszczanej towarowej linii kolejowej na północy Karlsruhe, należącej do Kolei Federalnych (Deutsche Bundesbahn). Kolejnym krokiem było stworzenie pojazdu w pełni dwusystemowego, to znaczy korzystającego z kolejowego zasilania w energię elektryczną (w Niemczech 15 kV prądu zmiennego 16 2/3Hz), od 1985 r. eksperymentowano z przebudowanym tramwajem. Od 1992 r. tramwaje dwusystemowe produkcji Siemensa kursują regularnie do Bretten, później powstają linie do Baden-Baden, Heilbronn, Wörth, Pforzheim, Freudenstadt i inne.

Od połowy lat 90. tramwaje dwusystemowe powstają w dalszych miastach europejskich, głównie w Niemczech.

[edytuj] Miasta z tramwajem dwusystemowym

(wymieniono miasta, przez które tramwaj dwusystemowy porusza się jako zwykły tramwaj)

Karlsruhe, Heilbronn, Wörth
Saarbrücken
Zwickau - trakcja dieslowska - szynobus na torach tramwajowych
Kassel
Miluza
Nordhausen - wąskotorowy (1000mm) tramwaj hybrydowy (elektryczny z generatorem spalinowym używanym przy ruchu poza miejską trakcją) łaczący sieć miejską z koleją