Tum (województwo łódzkie)
Z Wikipedii
Współrzędne: 52°3'21" N 19°13'58" E
Tum | |
Województwo | łódzkie |
Powiat | łęczycki |
Gmina | Góra Świętej Małgorzaty |
Położenie | 52° 3' 21'' N 19° 13' 58'' E |
Liczba mieszkańców (2006) • liczba ludności |
ok. 600 |
Strefa numeracyjna (do 2005) |
24 |
Tablice rejestracyjne | ELE |
Położenie na mapie Polski
|
|
kolegiata łęczycka w Tumie |
Tum – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie łęczyckim, w gminie Góra Świętej Małgorzaty, na prawym brzegu Bzury, około 2,5 km na wschód od dzisiejszego centrum Łęczycy.
W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa płockiego.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Pomiędzy VI a XII wiekiem na miejscu dzisiejszej wsi Tum i na południowy zachód od niej istniał gród[1], w VII wieku na ówczesnym prawym brzegu Bzury znajdowała się osada targowa. Prawdopodobnie z fundacji Bolesława Chrobrego i z udziałem świętego Wojciecha powstało tu pierwsze w Polsce (założone prawdopodobnie w 997) opactwo benedyktynów pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny i św. Aleksego. W 1140 opactwo przeniesione zostało do Mogilna, zaś klasztor rozebrany, a jego fundamenty zasypano. Mógł być to rezultat nawrotu pogaństwa w tym regionie kraju lub też przekazania ziem klasztornych arcybiskupstwu gnieźnieńskiemu. W średniowiecznym Tumie, czyli Łęczycy, powstała jedna z pierwszych szkół kolegiackich w Polsce - przetrwała do XVIII w. Archikolegiata Łęczycka w Tumie posiada wspaniały romański tympanon i romańskie freski. Według legendy spoczął w niej Piotr Włost i abp gnieźnieński Jan Janik oraz kilku innych włodarzy Kościoła - znaleziono biskupie groby w trakcie wykopalisk. W podziemiach archikolegiaty zachowały się relikty opactwa NMP związanego ze św. Wojciechem, którego sanktuarium i relikwie znajdują się obecnie w Tumie. Na ścianie jednej z wież można zobaczyć także ślady diabła Boruty. W archikolegiacie odbyło się kilkadziesiąt synodów kościelnych uznawanych za pierwsze polskie sejmy - kościół był siedzibą arcybiskupów do XVIII w. i pozostawał pod opieką królów polskich. W 1967 r. prymas Wyszyński i kardynał Wojtyła w Archikolegiacie Łęczyckiej w Tumie prowadzili uroczystości kończące Milenium Polski. Archikolegiata jest największym kościołem romańskim w Polsce. Wielokrotnie niszczona przez m.in. LItwinów, Tatarów i Krzyżaków oraz pożary, przebudowana w XVIII w. przez Efraima Schroegera, spłonęła w czasie walk z hitlerowcami w czasie Bitwy nad Bzurą w 1939 roku. Odbudowana i przekształcona (m.in. strop żelbetowy) po 1947 wg projektu Jana Koszczyc - Witkiewicza. Duży wkład w odbudowanie świątyni wniósł ksiądz prałat Władysław Chmiel, który w czasie odbudowy był proboszczem tumskiej parafii.
Dzisiejsza nazwa wsi, a także cała jej historia od połowy wieku XII wiąże się ściśle z tumem, jak dawniej nazywano katedrę lub kolegiatę. Arcybiskup gnieźnieński Jakub ze Żnina w 1141 rozpoczął bowiem na miejscu dawnego opactwa budowę zachowanej do dziś kolegiaty łęczyckiej. Inne publikacje przypisują budowę monumentalnego kościoła będącego kopią katedry wawelskiej Władysława Hermana, bp Aleksandrowi z Mallonne lub księżnej Salomei, która miała w Łęczycy swoją siedzibę po śmierci Krzywoustego. Arcybiskup Janik konsekrował świątynię w 1161 r.
Oprócz warownego dwunastowiecznego kościoła romańskiego we wsi znajduje się, tuż obok niego, mały drewniany kościółek parafialny z XVIII wieku (powstał w czasie przebudowy kolegiaty przez architekta Efraima Szregera) pod wezwaniem św. Mikołaja. Obok kościółka posadzono w 1999 dąb na pamiątkę sprowadzenia do Tumu relikwii św. Wojciecha. W pobliżu Szwedzka Góra - gród z VI w., będący stolicą plemiennego Państwa Łęczycan i siedzibą Bolesława Krzywoustego w czasie wojny ze Zbigniewem. Cmentarz parafialny kryje groby miejscowej szlachty i duchowieństwa, a także kwatery żołnierzy poległych w 1914 r. i w czasie Bitwy nad Bzurą w 1939 r.
[edytuj] Przypisy
- ↑ Gród ten, położony w bezpośrednim sąsiedztwie dzisiejszej Łęczycy, był jej poprzednikiem do czasu jego zniszczenia pod koniec XIII wieku i nosił nazwę Łęczyca; teren wsi Tum, a w szczególności XI-wieczne opactwo i powstała na jego miejscu kolegiata zaliczane były do Łęczycy
[edytuj] Zabytki
- kolegiata NMP i św. Aleksego z XII w., przebudowana w XV-XVIII w., częściowo odbudowana po wojnie
- drewniany kościół filialny św. Mikołaja z 1761 r.
[edytuj] Galeria zdjęć
- Kolegiata
"Ślady Boruty" na ścianie wieży |
- Inne obiekty
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Archikolegiata Tum na stronie www.tum-leczyca.pl
- Archikolegiata obronna w Tumie na stronie Zamki i Pałace województwa łódzkiego
- Kolegiata w Tumie na www.ciekawe-miejsca.net oraz galeria zdjęć
- Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi
- Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi