Tytus Burattini

Z Wikipedii

Tytus Liwiusz Burattini (Boratyni, Burattini) (ur. 8 marca 1617 w Agordo we Włoszech, zm. 17 listopada 1682 w Wilnie), fizyk, architekt, geograf, egiptolog, mincerz, agent dyplomatyczny, twórca miary powszechnej.

Prawdopodobnie zdobył wszechstronne wykształcenie w Padwie i Wenecji z zakresu nauk matematyczno-fizycznych, architektury i innych. W latach 1637-1641 odbył podróż naukową do Egiptu w celu wykonania pomiarów piramid i sporządzenia planów miast m.in. Aleksandrii, Memfis i Heliopolis. Sporządził tu też mapę triangulacyjną Egiptu, prowadził wykopaliska w Gizie i Memfis, próbował klasyfikować zabytki. Efekty jego prac zaginęły - znane są jego rysunki z dzieła Johna Greaviusa (Greavesa) Pyramidographia (1646), z jego szkiców korzystali także Athanasius Kircher oraz Stefano della Bella ilustrując egipską wyprawę Pietro della Valle.

Prawdopodobnie od 1641 w Polsce, w 1642 w Krakowie, około 1646 przeniósł się do Warszawy jako dworzanin królewski. Brał udział w wielu misjach dyplomatycznych królowej Ludwiki Marii Gonzagi. Założył warsztat optyczny, w którym wykonał m.in. soczewki dla teleskopu Heweliusza. Zbudował ornitopterer - pierwowzór samolotu i prowadził eksperymenty ze spadochronem.

W 1650 został mianowany królewskim architektem i budowniczym Pałacu Kazimierzowskiego w Warszawie przy Krakowskim Przedmieściu. Następnie prowadził prace remontowe przy Zamku Ujazdowskim. W 1656 w czasie potopu szwedzkiego wystawił własnym sumptem oddział wojska, na którego czele pod komendą Stefana Czarnieckiego bił się ze Szwedami. W roku 1658 otrzymał polski indygenat oraz w dzierżawę królewskie mennice w Krakowie, Ujazdowie, Wilnie i Brześciu Litewskim, z których czerpał duże zyski, nie w pełni legalne. Bijąc pieniądz o niskiej zawartości kruszcu (tak zwane boratynki), w dodatku także ponad wyznaczone limity, stał się współodpowiedzialny za kryzys monetarny w Polsce.

W Ujazdowie urządził obserwatorium astronomiczne^[1], gdzie w 1665 odkrył plamy na Wenus. Burattini był konstruktorem wielu wynalazków m.in. wynalazł mikromierz, machinę napędzaną wiatrem do nawadniania ogrodów, pracował nad maszyną do liczenia i inne. W 1666 zbudował na Wiśle most dla wojsk ciągnących przeciwko wojskom rokoszanina Jerzego Sebastiana Lubomirskiego.

W 1675 opublikował w Wilnie traktat Misura universale, gdzie rozwinął teorię miary powszechnej, jednolitej dla całego świata, nazwanej przez niego metrem katolickim^[2].

[edytuj] Przypisy

1. ↑ Dziś w budynku Wydziału Biologii UW.
2. ↑ Kładąc podwaliny m.in. pod dzisiejszy układ jednostek SI.

[edytuj] Bibliografia

• PSB, Słownik Biograficzny Techników Polskich. Z. 11, W-wa 2000
• Łoza Stanisław, Architekci i budowniczowie w Polsce W-wa 1954.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Architektura przedwojennej Warszawy Tytus Livius Boratyni
• Egiptomania w Polsce Leszek Zinkow