Ukraińska Halicka Armia

Z Wikipedii

Ukraińska Armia Halicka (ukr. Українськa Галицька Армія, UHA) - nazwa regularnej armii ZURL po porozumieniu z Armią Ochotniczą Antona Denikina 17 listopada 1919, wcześniej nosiła nazwę Armii Halickiej (HA).

Zalążkiem UHA był Legion USS i oddziały armii austro-węgierskiej, złożone z Ukraińców, które we Lwowie i na prowincji 1 listopada 1918 podporządkowały się rozkazom Ukraińskiej Rady Narodowej.

Pierwszą walką HA była walka o Lwów, rozpoczęta 1 listopada 1918 przez żołnierzy 2, 3 i 11 kurenia USS (1410 żołnierzy i 60 podoficerów) pod dowództwem Dmytra Witowskiego, przybyłych z Bukowiny.

Spis treści 1 Organizacja zaplecza 2 Organizacja UHA 2.1 Dowództwo 2.2 Stopnie wojskowe 2.3 Wyszkolenie 2.4 Naczelni komendanci HA/UHA 2.5 Szefowie Sztabu Generalnego 2.6 Stan armii 2.7 Struktura 2.8 Walki UHA 2.9 Zobacz też: 2.10 Linki zewnętrzne

[edytuj] Organizacja zaplecza

Regularny charakter UHA potwierdziła uchwała Ukraińskiej Rady Narodowej z dnia 13 listopada 1918 o obowiązku służby wojskowej obywateli ZURL. Na bazie tej ustawy Państwowy Komitet Spraw Wojskowych (DSWS) wydał rozporządzenie o wojskowym terytorialnym podziale terenu ZURL, organizacji HA i mobilizacji mężczyzn od 18 do 35 roku życia.

Terytorium ZURL (bez Zakarpacia) podzielono na 3 obwody wojskowe: Lwów, Tarnopol, Stanisławów, a z nich każdy na 4 okręgi wojskowe (każdy okręg obejmował 5 do 8 powiatów). Na czele każdego okręgu stał okręgowy komendant wojskowy, który odpowiadał za pobór i wyszkolenie żołnierzy oraz organizację oddziałów wojskowych.

Wszystkimi sprawami wojskowymi ZURL zajmował się Państwowy Komitet Spraw Wojskowych (DSWS), który funkcjonował do 9 czerwca 1919. Dzielił się on na Kancelarię Wojskową DSWS i 16 oddziałów. Podlegały mu wszystkie sprawy wojskowe, od wyszkolenia i uzbrojenia, po umundurowanie i wyżywienie. Sekretarzami Spraw Wojskowych byli: płk Dmytro Wytowskyj (do 13 lutego 1919), oraz płk Wiktor Kurmanowycz (do 9 czerwca 1919). Po ogłoszeniu dyktatury Zarządu UNR funkcje DSWS przeszły częściowo do Komendy Głównej UHA, a częściowo do nowo utworzonej Kancelarii Wojskowej Dyktatora, której szefem został ppłk Karl Dołeżal.

[edytuj] Organizacja UHA

[edytuj] Dowództwo

Utworzona w maju 1919 Komendantura Zaplecza, która przejęła tymczasowo funkcje DSWS, weszła w czerwcu w skład Komendantury Etapowej HA. Dowódcą armii był wyznaczony przez UNR (od czerwca 1919 przez Dyktatora) Naczelny Komendant, który do pomocy posiadał Naczelną Komendę Armii Galicyjskiej (NKHA, odpowiednik Sztabu Generalnego). Szef Sztabu Generalnego był jednocześnie zastępcą Komendanta Naczelnego.

NKHA kierowała operacjami UHA na froncie, a także była zwierzchnikiem wszystkich oddziałów UHA, rozmieszczonych na froncie. Wszystkie inne oddziały podlegały tyłowym komendom okręgów – DSWS. NKHA podzieliła się według wzorów austriackich na wydział operacyjny i organizacyjno-materiałowy. Za dowództwa generała Hrekowa w czerwcu 1919 NKHA zreorganizowano: podzielono na Sztab Operacyjny, Oddział Główny i Komendę Etapową. W ślad za skasowaniem DSWS NKHA podlegały również wszystkie oddziały szkolne i zapasowe.

[edytuj] Stopnie wojskowe

W listopadzie-grudniu 1918 została wprowadzona nomenklatura stopni wojskowych, jak i terminologii wojskowej, stosowana w latach 1914-1818 w Legionie USS, który służbowo posługiwał się językiem ukraińskim. Rozporządzeniem DSWS 30 kwietnia 1919 potwierdzono stopnie wojskowe i ich oznaczenia:

• Szeregowcy:
  • Strzelec (стрілець)
  • Starszy strzelec (старший стрілець)
• Podoficerowie:
  • wistun (вістун)
  • dziesiętnik (десятник)
  • starszy dziesiętnik (старший десятник)
  • starszy dziesiętnik buławny (булавний старший десятник)
• Młodsi oficerowie:
  • chorąży (хорунжий)
  • czotar (чотар)
  • porucznik (поручник)
  • kapitan (сотник)
• Oficerowie starsi:
  • otaman (oтаман)
  • podpułkownik
  • pułkownik
• Generałowie:
  • generał-czotar (ген-чотар)
  • generał-porucznik
  • generał-sotnik (ген.-сотник)

[edytuj] Wyszkolenie

[edytuj] Naczelni komendanci HA/UHA

• płk Dmytro Witowski (do 5 listopada 1918)
• płk Hryhorij Kossak (do 9 listopada 1918)
• płk Hnat Stefaniw (do10 grudnia 1918)
• gen. Mychajło Omelianowicz-Pawlenko (9 czerwca 1919)
• gen. Ołeksandr Hrekow (do 5 lipca 1919)
• gen. Myron Tarnawskyj (do 7 listopada 1919)
• płk Alfred Schamanek (do 21 lutego 1920)
• gen. Josyf Witoszynśkyj-Dobrowolja (do 1 marca 1920)

[edytuj] Szefowie Sztabu Generalnego

• płk Mykoła Marynowycz (do 5 listopada 1918)
• mjr Semen Horuk (do 10 grudnia 1918)
• płk Jewhen Myszkowśkyj (do 12 lutego 1919)
• płk Wiktor Kurmanowycz (do 7 czerwca 1919)
• płk Alfred Schamanek (do 7 listopada 1919)
• gen. Gustaw Ziritz (do 10 lutego 1920)
• płk Alfred Schamanek (do 1 marca 1920)

[edytuj] Stan armii

• W grudniu 1918 stan armii wynosił 30 000 podoficerów i żołnierzy (bojowy 15 000 i 40 dział), i ciągle wzrastał.
• W kwietniu 1919 wynosiła 1412 oficerów, 52 200 żołnierzy, 533 karabiny maszynowe, 188 polowych i 13 ciężkich armat.
• 16-17 czerwca 1919 Zbrucz przekroczyło 49 800 żołnierzy i oficerów z 603 karabinami maszynowymi i 187 działami.

[edytuj] Struktura

Do końca grudnia 1918 HA była mieszaniną różnych grup regularnego, półpartyzanckiego, a nawet partyzanckiego charakteru, które tworzyły załogę Lwowa, lub operowały na szlakach natarcia wojsk polskich. Grupy ten nazywały się bardzo różnie, i miały różnorodny skład w zależności od miejscowych umów. W grudniu 1918 istniało 15 grup bojowych różnej wielkości i składu. Najsilniejszymi były podlwowskie grupy: „Nawarija”, „Stare Seło”, „Schid”. Na północnej granicy ZURL dla odparcia polskiego natarcia utworzono grupę „Piłnicz” (dow. płk O. Mykytka), na południowym zachodzie Okręgową Komendę w Stryju (dow. płk Hryhorij Kossak), która organizowała różne grupy, powstałe na froncie zachodnim . Front zachodni ciągnął się Komańczy (do 19 stycznia) do Horodka przez Lutowiska, Stary Sambor, Hłyboką, Krukienice, Rudki, Piwdeń I i II.

Na przełomie stycznia i lutego HA zreorganizowano (według planu płk Mieszkowskiego). Grupy bojowe zorganizowano w 3 korpusy po 4 brygady. Każda brygada składała się z 3 do 6 kureniów piechoty (w niektórych brygadach zorganizowanych w 2 pułki), 1 konnej sotni, 1 pułku artylerii polowej (z 3 do 6 bateriami), 1 sotni saperskiej oraz pomocniczych służb i oddziałów.

• I Korpus Ukraińskiej Halickiej Armii - komenda w Kamionce Strumiłowej, dowódca płk Osyp Mykytka, szef sztabu mjr I. Kunisz
  • 5 Brygada Sokalska – dowódca kpt O. Demczuk, kpt W. Kossar
  • 6 Brygada Rawska – dowodca kpt J. Hołowinskyj
  • 9 Brygada Uhnowsko-Rawska – dowódca mjr B. Szaszkewycz
  • 10 Brygada Jaworowska (Janowska) – dowódca płk D. Dołud, kpt M. Kłymkewycz, kpt F. Kondrackyj
• II Korpus Ukraińskiej Halickiej Armii – komenda w Bóbrce, dowódca płk Myron Tarnawskyj, szef sztabu ppłk J. Papp de Janoszy, później płk Alfred Schamanek
  • 1 Brygada USS – dowodca mjr O. Bukszowanyj
  • 2 Brygada Kołomyjska – dowódca ppłk F. Tikl, potem ppłk A. Wymetal
  • 3 Brygada Bereżańska – dowódca ppłk A. Wolf, później mjr O. Łysiak
  • 4 Brygada Złoczowska – dowódca mjr Stepan Szuchewycz
• III Korpus Ukraińskiej Halickiej Armii – komenda w Stryju, dowódca płk Hryhorij Kossak, potem gen. M. Gembacziw, szef sztabu ppłk Karl Dołeżal
  • 7 Brygada Stryjska (Lwowska) – dowódca ppłk Kostiantyn Sliusarczyk, następnie ppłk Alfred Bisanz
  • 8 Brygada Samborska – dowódca mjr Karl Hofman
  • 1 Brygada Górska – dowódca kpt M. Macijowycz, potem mjr W. Perskyj
  • Grupa „Krukienicze” – dowódca płk W. Szepel
  • Grupa „Hłyboka” – dowódca kpt M. Fedyk

Ostatnie dwie grupy, razem z 8 Brygadą działały pod wspólnym dowództwem płk Antina Krawsa.

Większej ilości brygad nie można było utworzyć z powodu braku podoficerów oraz wyposażenia.

[edytuj] Walki UHA

[edytuj] Zobacz też:

• CzUHA
• Armia Ochotnicza

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Encyclopedia of Ukraine