Wiktor Jaroński

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.

Wiktor Jaroński (ur. 1870, zm. 1931) sędzia, polityk endecki, poseł do Dumy z Koła Polskiego. Współpracownik Romana Dmowskiego.

Członek Ligi Narodowej i działacz Narodowej Demokracji; był posłem do wszystkich Dum od 1906 do 1917 r., a w IV Dumie pełnił funkcję sekretarza Koła Polskiego. Koło Polskie w IV Dumie składało się po wyborach w październiku 1912 r. z 9 posłów. Byli to: Lubomir Dymsza z guberni siedleckiej, Jerzy Gościcki z płockiej, Jan Harusewicz z łomżyńskiej, Wiktor Jaroński z kieleckiej, Marian Kiniorski z warszawskiej, Michał Łempicki z piotrkowskiej, Józef Nakonieczny z lubelskiej, Alfons Parczewski z kaliskiej i Józef Świeżyński z radomskiej. Prezesem Koła był Jan Harusewicz.

W samym momencie wybuchu wojny Duma państwowa Rosji nie obradowała, stąd też w Sankt Petersburgu znajdował się tylko jeden z jej polskich członków, a mianowicie poseł kielecki - Wiktor Jaroński.

W tych to okolicznościach Wiktor Jaroński wydał w imieniu Koła Polskiego w Dumie deklarację datowaną na 8 sierpnia 1914 r. Mimo że deklaracja ta mogłaby być uznana za samowolną, to jej treść na tyle odpowiadała prezesowi Koła, Janowi Harusewiczowi, iż później stwierdził on, że powiedziałby dokładnie to samo, gdyby znalazł się w podobnych okolicznościach. Roman Dmowski, który o istnieniu "deklaracji" dowiedział się z opóźnieniem znalazłszy się w Finlandii, napisał: "Nigdy żaden nasz krok polityczny tak mnie nie ucieszył".

Wielki książę nawiązując do "deklaracji" napisał m.in: "Niechaj znikną granice dzielące naród polski, czyniąc z niego jedną całość pod berłem cesarza Rosji. Polska się odrodzi wolna w swym języku religii i samorządzie (...) miecz, który uderzył pod Grunwaldem jeszcze nie zardzewiał."

Odpowiedzią, która nosiła już znamiona deklaracji rządowej, było natomiast oświadczenie dowództwa rosyjskiego wydane 9 IX 1914 r. z jasnym powołaniem się na cara. W tym dokumencie mówiono wyraźnie, iż w razie zwycięskiego zakończenia wojny "wszystkie części dawnej Polski zostaną zjednoczone w jedną całość autonomiczną".

Jego deklaracja złożona w pierwszych dniach I wojny światowej w Dumie rosyjskiej w imieniu polskiego koła, stała się poważnym argumentem w walce o niepodległość Polski podczas konferencji wersalskiej. Powołali się na nią przedstawiciele Polskiego Komitetu Narodowego w Paryżu w odpowiedzi na wystąpienie wrogiego Polsce premiera Anglii Lloyda George'a, który twierdził, że nie należy się nam niepodległość, skoro legiony Piłsudskiego walczyły po stronie Austrii i Niemiec.

Poseł Jaroński jest pochowany na Starym Cmentarzu w Kielcach założonym po 1800 r., kiedy to zaborcy austriaccy zakazali pochówków na cmentarzach przykościelnych. Spoczywają na nim m.in. żołnierze napoleońscy, powstańcy listopadowi, spiskowcy ks. Ściegiennego, powstańcy styczniowi i zasłużeni obywatele miasta.