Wsiewołod Eichenbaum
Z Wikipedii
Wsiewołod Michajłowicz Eichenbaum (ros. Всеволод Михайлович Эйхенбаум), bardziej znany pod pseudonimem Wolin (Волин, Voline) (ur. 11 sierpnia 1882 r. w Woroneżu, zm. 18 września 1945 r. w Paryżu) – rosyjski anarchista, i działacz rewolucyjny, historyk ruchu rewolucyjnego, publicysta; uczestnik rewolucji 1905 roku, redaktor anarchosyndykalistycznego pisma Gołos Truda (Głos Pracy), współzałożyciel anarchistycznej organizacji Nabat (Alarm) na Ukarainie, odegrał istotną rolę w ruchu partyzanckim dowodzonym przez Nestora Machno podczas wojny domowej w Rosji.
Spis treści |
[edytuj] Dzieciństwo i młodość
Urodził się w inteligenckiej rodzinie zasymilowanych rosyjskich Żydów, mieszkającej w południowo-centralnej części Rosji. Oboje rodzice byli lekarzami, żyjąc w komfortowych warunkach zatrudniali zachodnich nauczycieli dla dwóch synów.
Wolin uczęszczał do gimnazjum w Woroneżu i zapisał się na uniwersytet w Sankt Petersburgu, na wydział prawa. Tam zainteresował się rewolucyjnymi ideami, a w 1904 r., porzucił studia i wstąpił do partii socjalistów-rewolucjonistów, oraz zaangażował się w działalność agitacyjną wśród robotników w stolicy.
[edytuj] Rewolucja 1905 roku
9 stycznia 1905 r. Wolin wziął udział w wielkim marszu protestacyjnym pod Pałac Zimowy, ostrzelanym przez żołnierzy carskich, w wyniku czego zginęły setki ludzi. Była to słynna Krwawa Niedziela, która rozpoczęła rewolucję 1905 r. Brał również udział (ciągle jeszcze jako eserowiec) w formowaniu pierwszej Rady Robotniczej Sankt Petersburga, oraz w powstaniu kronsztadzkim 25 października 1905 r., po którym odsiedział krótki wyrok w twierdzy Pietropawłowskiej. W 1907 r. został ponownie aresztowany przez Ochranę i wywieziony na Syberię, skąd udało mu się uciec i przedostać do Francji.
[edytuj] Na emigracji
W Paryżu poznał zarówno francuskich jak i rosyjskich anarchistów, m.in. Sebastiana Faure (z którym później współpracował przy pisaniu sześciotomowej Encyclopedie Anarchiste) i Apollona Karelina, który przewodził małej anarchistycznej grupie o nazwie Bractwo Wolnych Obszczennikow. W 1911 r. Wolin przyłączył się do grupy Karelina porzucając partie socjalistów-rewolucjonistów na rzecz anarchizmu, któremu pozostał już wierny do końca życia.
Jako zagorzały antymilitarysta, w 1913 r. Wolin został aktywnym członkiem Comitee for International Action Against War (Komitetu na rzecz Międzynarodowej Działalności Przeciwko Wojnie). Po wybuchu I wojny światowej w związku ze swoją działalnością miał zostać internowany przez francuskie władze, ale uprzedzony przez przyjaciół, zaokrętował się jako sternik na statku płynącym do Stanów Zjednoczonych, zostawiając we Francji żonę i dzieci.
Na początku 1916 r. przybył do Nowego Jorku, gdzie wstąpił do Union of Russian Workers of the United States and Canada (Związku Robotników Rosyjskich w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie), anarchosyndykalistycznej organizacji liczącej ok. 10 tysięcy członków. Prowadził wykłady i brał udział dyskusjach zarówno w Kanadzie, jak i w Stanach Zjednoczonych. Redagował czasopismo Związku Gołos Truda.
[edytuj] Powrót do Rosji
Kiedy w Rosji wybuchła rewolucja lutowa, Wolin postanowił wrócić do Rosji przy pierwszej okazji. W lipcu 1917 r., w towarzystwie Anarchistycznego Czarnego Krzyża, personel Gołosu Truda wraz z Wolinem przybył do Sankt Petersburga. W następnych miesiącach podjęli działalność Gołosu Truda jako tygodnika przy Związku Propagandy Anarchosyndykalistycznej, który głosił rewolucyjny syndykalizm wśród robotników stolicy.
Wolin stał się jednym z czołowych anarchistycznych intelektualistów okresu rewolucji. Był popularnym mówcą na zjazdach, w fabrykach i w klubach, wzywającym do ustanowienia kontroli robotniczej nad produkcją, w miejsce zarówno kapitalizmu jak i związkowego reformizmu.
Pod kierownictwem Wolina Gołos Truda stał się najbardziej wpływowym anarchosyndykalistycznym pismem w rewolucji rosyjskiej, z nakładem dwudziestu pięciu tysięcy egzemplarzy.
Pod koniec 1917 r. Wolin wszedł w spór z nowa bolszewicką administracją. Wolin pisał w Gołosie Truda: "Kiedy ich władza zostanie skonsolidowana i zalegalizowana, bolszewicy jako państwowi socjaliści, to jest ludzie, którzy wierzą w scentralizowane i autorytarne kierownictwo, zaczną kierować życiem kraju i ludzi." Rady, dodawał, będą "narzędziami rządu centralnego", a Rosja ujrzy powstanie "autorytarnego politycznego i państwowego aparatu, który zmiażdży opozycję żelazną pięścią. ‘Cała władza w ręce rad’ zmieni się w ‘Cała władza w ręce kierownictwa partii’".[1]
W marcu 1918 r. Wolin ostro skrytykował traktat podpisany w Brześciu Litewskim. Dla anarchistów była to upokarzająca kapitulacja przed siłami reakcji, zdrada rewolucji. Wolin nazwał go "skandalicznym" aktem i wzywał do "nieugiętej wojny partyzanckiej" przeciwko Niemcom. [2]
[edytuj] W armii Nestora Machno
Latem 1918 r. Wolin zrezygnował z wydawania Gołosu Truda i wyjechał na Ukrainę. W Charkowie, staje się czołowym działaczem Konfederacji Nabat i wydawcą jej gazety. Odegrał również kluczową rolę na jej pierwszej konferencji, w Kursku w grudniu 1918 r., gdzie próbowano stworzyć deklarację zasad możliwych do zaakceptowania dla wszystkich szkół myśli anarchistycznej – indywidualistów, komunistów i syndykalistów. Ten nurt myśli anarchistycznej nazwany został "zjednoczonym anarchizmem". Wolin widział uosobienie zunifikowanego anarchizmu w Nabacie, z centrum w Charkowie i odgałęzieniami w Kijowie, Odessie i innych miastach południa, pojedynczej organizacji, w której skupiały się wszystkie odmiany anarchizmu, a która jednocześnie gwarantowała autonomię każdej jednostce i grupie.
Latem 1919 r., bolszewicy nasilili prześladowania anarchistów i zaczęli zamykać ich pisma i miejsca spotkań. Wolin wyruszył do Hulaj Pola i przyłączył się do armii Nestora Machno, któremu Konfederacja Nabat dostarczyła ideowego przewodnictwa. Wolin działał w Komisji Kulturalno–Edukacyjnej, wydając gazety ruchu, układając proklamacje i manifesty, oraz organizując mityngi i konferencje. Prowadził sekcję oświatową, przez sześć miesięcy uczestniczył w Radzie Wojenno-Rewolucyjnej Powstańczej Armii Ukrainy (machnowców).
W grudniu 1919 r. Rada Wojenno-Rewolucyjna wysyła go do Krzywego Rogu, w celu przeciwdziałania propagandzie ukraińskich nacjonalistów Petlury. 14 stycznia 1920 r., chorego na tyfus, Wolina aresztuje Armia Czerwona, zostaje przekazany w ręce Czeka. Lew Trocki, który był nieustannie krytykowany gazecie Nabatu, rozkazał go zlikwidować. Dzięki szybkiej interwencji anarchistów z Moskwy (m.in. Aleksandra Berkmana i Wiktora Serge) w marcu 1920 r. zostaje przewieziony do moskiewskiego więzienia Butyrki.
Siedem miesięcy później, w ramach ugody między Armią Czerwoną i Armia Powstańczą Machno, zostaje zwolniony z więzienia. Po zwolnieniu składa wizytę Kropotkinowi, następnie wraca do Charkowa gdzie ponownie podejmuje redakcję Nabatu. Rozpoczyna przygotowania do Wszechrosyjskiego Zjazdu Anarchistów, który miał się odbyć pod koniec roku 1921. Jednak w drugiej połowie listopada Trocki zrywa porozumienie i atakuje główną siedzibę armii Machno. Czeka aresztuje członków Konfederacji Nabat zgromadzonych w Charkowie. Wolin został przewieziony do Moskwy i ponownie osadzony na Butyrkach, następnie Lefortowa i Taganki.
Przebywał w więzieniu ponad rok. W styczniu 1922 r. po jedenastodniowym strajku głodowym więźniów-anarchistów, zostaje zwolniony rozkazem Lenina pod warunkiem natychmiastowego wyjazdu za granicę. Wolin wyjeżdża do Niemiec, nigdy już nie wrócił do rodzinnego kraju.
[edytuj] Ponownie na emigracji
W Berlinie przebywa około 2 lat, pomaga mu tam niemiecki anarchista Rudolf Rocker. Redaguje tam pismo "zjednoczonego anarchizmu" Anarchiczeskij Wiestnik. Razem z Aleksandrem Berkmanem zajmuje się pomocą dla uwięzionych lub pozostających na wygnaniu towarzyszy.
W 1922 r. publikuje niewielką, ale ważną pracę Gonienija Anarchizm w Sowietskoj Rossiji, opublikowaną również po francusku i niemiecku, która przynosi światu pierwsze udokumentowane informacje o bolszewickich prześladowaniach anarchistów. Napisał także cenną przedmowę do historii machnowszczyzny Piotra Arszynowa, oraz pomógł przetłumaczyć ją na niemiecki.
W 1924 r. Wolin został zaproszony przez Sebastiana Faure do Paryża gdzie współpracuje z nim nad Encyclopedie Anarchiste.
W ciągu następnych dwunastu lat Wolin wniósł swój wkład w wiele innych anarchistycznych wydawnictw, m.in. pism Le Libertaire i La Revue Anarchiste w Paryżu, Die Internationale w Berlinie oraz Man!, Dieło Truda i Fraye Arbeter Shtime w Stanach Zjednoczonych. Opublikował również tom poezji, zadedykowany pamięci Kropotkina zmarłego w 1921 r., oraz zaczął prace nad swoją monumentalną historią rewolucji rosyjskiej.
W 1926 r. po opublikowaniu Platformy organizacyjnej wolnościowego komunizmu przez Arszynowa, Machno i innych, wzywającej do ustanowienia Powszechnego Związku Anarchistów, staje się jej zdecydowanym przeciwnikiem. Wraz z grupą towarzyszy publikuje ostrą replikę skierowaną do Arszynowa, argumentując, że Platforma, ze swoimi apelami o stworzenie komitetu centralnego, jest sprzeczna u podstaw z anarchistycznymi zasadami lokalnej inicjatywy i że jest ona odbiciem "partyjnego ducha" autorów.
Pod koniec lat dwudziestych i w latach trzydziestych Wolin kontynuował demaskowanie sowieckiej dyktatury, nazywając bolszewizm "czerwonym faszyzmem" i przyrównując Stalina do Hitlera i Mussoliniego.[3]
Po wybuchu wojny domowej w Hiszpanii w 1936 r. Wolin zgodził się, na prośbę anarchosyndykalistycznej centrali CNT, wydawać w Paryżu jej pismo L’Espagne Anti-Fasciste. Zrezygnował jednak wkrótce, kiedy CNT poparła Front Ludowy i rząd.
W 1937 r. po śmierci żony przechodzi załamanie nerwowe. W 1938 r., Wolin wyjechał z Paryża do Nimes, tam redaguje pismo Terre Libre i kontynuuje studia nad rewolucją rosyjską, które zakończył w Marsylii w 1940 r., już po wybuchu II wojny światowej.
Książka Nieznana rewolucja, opublikowana przez przyjaciół Wolina w Paryżu w 1947 r., dwa lata po śmierci autora jest najważniejszą anarchistyczną historią rewolucji rosyjskiej. W ocenie Wolina "Rewolucja Rosyjska była eksplozją masowego niezadowolenia, ale także masowej, twórczej, fundamentalnej, spontanicznej, niepolitycznej, prawdziwie społecznej rewolucji, takiej jaką przewidywał Bakunin pół wieku wcześniej".[4]
Po inwazji nazistów i utworzeniu rządu Vichy, sytuacja Wolina znacznie się pogorszyła. Przenosił się z jednej kryjówki do drugiej, żyjąc w skrajnej nędzy i w ciągłej obawie przed aresztowaniem. Nie chciał jednak szukać schronienia za oceanem, utrzymywał, że potrzebny jest we Francji, żeby spotykać się z młodzieżą i "przygotowywać ich do rewolucji, która nadejdzie gdy skończy się wojna." [5]
Prześladowany przez władze zarówno jako anarchista, jak i jako Żyd, Wolin zdołał jednak przeżyć. Kiedy wojna się skończyła, wrócił do Paryża, gdzie zapadł na ciężką gruźlicę.
Zmarł 18 września 1945 r. Jego ciało skremowano, a prochy pochowano na Pere-Lachaise, niedaleko grobu Nestora Machno, który zmarł na tę samą chorobę dziewięć lat wcześniej.
Przypisy
- ↑ Cytowane przez Daniela i Gabriela Cohn-Bendit w: "Obsolete Communism: The Left-Wing Alternative", Nowy Jork 1968, s. 218 – 219.
- ↑ Ibid., s. 127
- ↑ Wolin "La fascizme rouge", Bruksela 1934
- ↑ Por. w Wolin "Nieznana rewolucja", Poznań 2007
- ↑ List Mollie Steimer do Paula Avricha, 9 grudnia 1974 r. Avrich Collection.
[edytuj] Bibliografia
- Paul Avrich "Nota biograficzna" w: Wolin "Nieznana rewolucja", Wyd. Oficyny "Trojka", Poznań 2007
- Wstęp Rudolfa Rockera do The Unknown Revolution (j.angielski)
