Zdzisław Marchwicki

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.

Zdzisław Marchwicki (ur. 18 października 1927 w Dąbrowie Górniczej, stracony 29 kwietnia 1977 w Katowicach).

Uznany przez sąd za "wampira z Zagłębia", który działał w tych okolicach przez pięć lat i cztery miesiące. Przez cały ten okres trwało żmudne, wyjątkowo trudne śledztwo. "Wampir" dokonywał morderstw na terenie o łącznej powierzchni 590 km², zamieszkałym przez 725 tys. ludzi. Jego ofiary miały od 16 do 57 lat. W jednym dniu (15 czerwca 1966) dokonał dwóch napadów na kobiety, z których jeden skończył się śmiercią ofiary.

Działalność ,,Wampira" na terenie Zagłębia Śląsko-Dąbrowskiego rozpoczęła się w dniu 7 listopada 1964 roku, gdy doszło do zabójstwa pierwszej ofiary: Anny Mytzek. Od tego momentu aż do roku 1970 miało miejsce 21 zabójstw przypisywanych jednemu sprawcy. Sposób postępowania sprawcy był zawsze taki sam: szedł za upatrzoną ofiarą, podbiegał do niej z tyłu a następnie uderzał w głowę ciężkim tępym przedmiotem. Gdy ofiara upadła, bił ją wielokrotnie powodując zgon, po czym dokonywał czynności seksualnych z denatką.

[edytuj] Zabójstwa i inne przestępstwa

W Komendzie Wojewódzkiej MO w Katowicach powołano w 1965 roku specjalną grupę o nazwie "Anna" w celu złapania Wampira. Naczelnikiem grupy został Jerzy Gruba. Do sprawy "Anna" zaliczono następujące przypadki:

Mycek Anna; Dąbrówka Mała - 7 listopada 1964,
Pakan Ewa; Czeladź-Piaski - 20 stycznia 1965,
Nowacki Lidia; Będzin - 17 marca 1965,
Szymańska Irena; Grodziec - 14 maja 1965,
Zygmunt Jadwiga; Sosnowiec - 22 lipca 1965,
Gąsiorowska Eleonora; Łagisza - 4 sierpnia 1965,
Błaszczyk Maria; Czeladź - 15 sierpnia 1965,
Łebek Genowefa; Będzin - 25 sierpnia 1965,
Tosza Teresa; Będzin - 25 października 1965,
Dubiel Alicja; Garbierze - 28 października 1965,
Szrek Irena; Czeladź - 12 grudnia 1965,
Samul Stanisława; Gródków - 19 lutego 1966,
Bijak Genowefa; Niepiekło - 11 maja 1966,
Gomółka Maria; Zagórze - 15 czerwca 1966,
Kozierska Julianna; Będzin - 15 czerwca 1966,
Gierek Jolanta; Będzin - 11 października 1966,
Kawka Zofia; Grodziec - 15 czerwca 1967,
Garbacz Zofia; Wojkowice - 3 października 1967,
Sąsiek Jadwiga; Cieśle - 3 października 1968,
Kucianka Jadwiga; Siemianowice Śląskie-Bytków- 4 marca 1970.

Największa aktywność Wampira przypada na rok 1965. Mimo, iż prasa nie pisała o kolejnych zabójstwach, w społeczeństwie pojawiła się panika. Szerzyła się plotka,że celem Wampira było zabicie tysiąca kobiet na tysiąclecie państwa polskiego, co miało dodatkowo unaocznić społeczeństwu nieudolność władz, niezdolnych do schwytania mordercy. Kobiety bały się chodzić same wieczorami, a ich mężowie lub bracia zaczęli je eskortować w drodze do domu. Przełomem w sprawie było wydobycie z Przemszy zwłok 18-letniej Jolanty Gierek, bratanicy Edwarda Gierka, ówczesnego I sekretarza KW PZPR. Wtedy to sprawa nabrała pełnego rozmachu. W 1968 roku wyznaczono ogromną jak na ówczesne czasy nagrodę w wysokości 1 miliona zł dla tego, kto wskaże zabójcę. Do MO zaczęły docierać liczne donosy. Stworzono model hipotetyczny zawierający 483 cechy fizyczne i psychiczne, które miał posiadać Ryba. Na jego podstawie oraz donosów wyłoniono grupę ponad 267 podejrzanych (wśród nich był Zdzisław Marchwicki).

[edytuj] Aresztowanie

Do ostatniego morderstwa doszło 4 marca 1970 roku. Dwa lata później, 6 stycznia 1972, został aresztowany po tym jak jego żona złożyła zawiadomienie do MO o znęcaniu się nad nią i dziećmi. W kilka miesięcy później aresztowani zostali bracia Zdzisława: Jan i Henryk, jego siostra Halina Flak oraz jej syn Zdzisław.

[edytuj] Śledztwo

Śledztwo w sprawie Wampira trwało ponad 2 lata, akta sprawy obejmowały ponad 166 tomów. Proces rozpoczął się 18 września 1974 w Klubie Fabrycznym Zakładów Cynkowych "Silesia" w Katowicach. Miał być pokazowy, i tak też stało się. Cieszył się dużym zainteresowaniem wśród społeczeństwa; aby wejść na salę trzeba było mieć specjalną wejściówkę. Rozprawie przewodniczył sędzia Władysław Ochman, oskarżycielami byli Józef Gurgul i Zenon Kopiński. Obrońcami Marchwickiego zostali znani adwokaci: mec. Andrysiak oraz mec. Mieczysław Frelich. 28 lipca 1975 roku Sąd uznał Zdzisława Marchwickiego za winnego popełnienia zarzucanych mu czynów (zabójstwo 14 kobiet i usiłowanie zabójstwa kolejnych 6), skazując go na karę śmierci. Rada Państwa nie wykorzystała prawa łaski. Wyrok wykonano.

[edytuj] Wydźwięk po latach

W latach dziewięćdziesiątych pojawiły się informacje podważające rzetelność sądu. Zwrócono uwagę na fakt, iż Zdzisław Marchwicki nie przyznał się do winy, a wskazanie sprawcy odbyło się jedynie dzięki wytypowaniu osób odpowiadających profilowi psychologicznemu przestępcy. Ówczesnym władzom bardzo zależało na wykryciu i skazaniu sprawców, gdyż jedna z ofiar Zdzisława Marchwickiego była spokrewniona z ówczesnym I Sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Katowicach Edwardem Gierkiem. Prawdopodobną wersję wydarzeń jakoby morderstw dokonał inny przestępca (popełnił samobójstwo) odrzucono, gdyż chciano pokazać sprawcę, któremu można by wytoczyć proces. Obok Zdzisława skazano jego braci: Jana (kara śmierci) i Henryka (25 lat więzienia) oraz kilku innych członków rodziny (krótsze wyroki więzienia). Sprawa budzi kontrowersje do dziś.^[1]

[edytuj] "Wampir" w kulturze

Postać "Wampira z Zagłębia" pojawiła się w kilku filmach. W 1982 roku miał premierę film pt. „Anna i wampir”, opisujący tę sprawę. W 2004 miała premierę sztuka teatru telewizji pod tytułem "Wampir", ukazująca kulisy śledztwa w sprawie "Wampira z Zagłębia". W 2006 roku została wyemitowana 3-częściowa opowieść pod tytułem "Tryptyk śląski" w serialu Kryminalni, opierająca się o przeszłość Zdzisława Marchwickiego.