Zespół Noonan

Z Wikipedii

	Zespół Noonan
(Syndroma Noonan)
ICD-10:	Q87.1
Q87.1.0 {{{X.0}}}
Q87.1.1 {{{X.1}}}
Q87.1.2 {{{X.2}}}
Q87.1.3 {{{X.3}}}
Q87.1.4 {{{X.4}}}
Q87.1.5 {{{X.5}}}
Q87.1.6 {{{X.6}}}
Q87.1.7 {{{X.7}}}
Q87.1.8 {{{X.8}}}
Q87.1.9 {{{X.9}}}

12-letnia dziewczynka z zespołem Noonan: wyraźnie zaznaczona płetwista szyja, lekko zaznaczona dysmorfia twarzy i towarzyszące skrzywienie kręgosłupa^[1].

Zespół Noonan (ang. Noonan syndrome, NS) – genetycznie uwarunkowany zespół wad wrodzonych dziedziczony autosomalnie dominująco, charakteryzujący się niskorosłością, wadami rozwojowymi twarzoczaszki i serca, nieprawidłowościami hematologicznymi, wnętrostwem u chłopców i niekiedy upośledzeniem umysłowym.

[edytuj] Epidemiologia

Częstość tego zespołu ocenia się na 1:1.000 do 1:2.500 żywych urodzeń^[2].

[edytuj] Objawy kliniczne

Charakterystyczne cechy fenotypowe zespołu Noonan to:

• charakterystyczne cechy dysmorficzne twarzy: hiperteloryzm, skośne ku dołowi ustawienie szpar powiekowych, ptoza, nisko osadzone uszy z pogrubiałym obrąbkiem, szeroka krótka szyja, czasem z cechami płetwistości
• zwykle jasnoniebieski kolor tęczówek
• niskorosłość
• wady układu sercowo-naczyniowego (szczególnie zwężenie zastawki tętnicy płucnej)
• deformacje mostka (klatka piersiowa szewska albo kurza)
• koślawość łokci
• skolioza
• wady kręgów (półkręgi)
• wady żeber
• skłonność do wybroczyn, zaburzenia krzepliwości krwi
• zaburzenia układu limfatycznego
• niedosłuch, głuchota
• wady nerek
• u chłopców wnętrostwo.

Niepełnosprawność intelektualna występuje rzadko - w około 30% przypadków i jest głównie stopnia lekkiego^[3][4].

[edytuj] Etiologia

Podłożem zespołu Noonan są mutacje w genach PTPN11 (zespół Noonan typu 1, locus 12q24.1), KRAS (zespół Noonan typu 3, locus 12 p12.1) oraz SOS1 (zespół Noonan typu 4, locus 2 p22-p21). Produkty tych genów biorą udział w szlaku sygnałowym RAS/MAPK. Mutacje identyfikowane w powyższych genach powodują nadmierną aktywność białkowych produktów tych genów.

[edytuj] Diagnostyka różnicowa

W diagnostyce różnicowej zespołu Noonan należy przede wszystkim uwzględnić zespół Turnera. Fenotypy obu zespołów są niezwykle podobne; znaczenie rozstrzygające ma badanie kariotypu (należy pamiętać o możliwości mozaicyzmu względem ilości chromosomów X w komórkach).

Ponadto, znanych jest szereg rzadkich albo bardzo rzadkich zespołów wad wrodzonych,których obraz kliniczny może przypominać zespół Noonan. Niektóre z nich to:

• zespół sercowo-twarzowo-skórny (cardiofaciocutaneous syndrome, OMIM#115150)
• zespół Costello (zespół twarzowo-skórno-szkieletowy, OMIM#218040)
• zespół Williamsa (zespół Williamsa i Beurena, OMIM#194050)
• płodowy zespół alkoholowy (FAS)
• trisomia 8p
• trisomia 22
• zespół 18p
• zespół Aarskoga (OMIM#305400)
• zespół mnogich płetwistości (zespół Escobara, multiple pterygium syndrome, Escobar syndrome, OMIM#265000)
• zespół Baraitsera i Wintera (OMIM 243310).

[edytuj] Leczenie

Nie ma jak dotąd metody leczenia przyczynowego zespołu Noonan. W przypadku niskorosłości rozważa się leczenie hormonem wzrostu, jednak ocena skuteczności takiej terapii wymaga badań na większych grupach pacjentów^[5].

[edytuj] Historia

Pierwszy opis pacjenta z cechami fenotypowymi zespołu Noonan pozostawił w 1883 roku student medycyny z Uniwersytetu Medycznego w Dorpacie Kobyliński na łamach Archiv für Anthropologie^[6]. Krótki opis przypadku pacjenta z infekcją płuc i charakterystyczną płetwistością szyi (uważaną wówczas za atawizm) był ilustrowany zdjęciem, które w analizie Opitza i Pallistera blisko sto lat później potwierdziło rozpoznanie zespołu Noonan^[7]. Podobne doniesienie autorstwa Weissenberga pochodzi z 1928 roku, również z Archiv für Anthropologie^[8]. Opisanie monosomii chromosomu X przez Henry'ego Turnera w 1938 roku sprawiło, że wiele przypadków zespołu zostało mylnie rozpoznanych jako zespół Turnera. Dopiero w latach 60. Jacqueline Anne Noonan, amerykańska doktor pediatra i kardiolog dziecięcy, opisała nową jednostkę chorobową. Zauważyła ona, ze dzieci obydwu płci z rzadką wrodzoną wadą serca, zwężeniem zastawki tętnicy płucnej, często mają charakterystyczne cechy wyglądu, obejmujące niski wzrost, płetwistą szyję, szeroko rozstawione oczy i nisko osadzone uszy - uderzająco przypominając dzieci z zespołem Turnera. Mimo niekiedy rodzinnego występowania tego zestawu cech, kariotypy pacjentów wydawały się być prawidłowe. Noonan podsumowała swoje badania u 833 pacjentów pediatrycznych kliniki kardiologicznej i w pracy z 1962 roku opisała 9 przypadków dzieci z wrodzonymi wadami serca, charakterystycznymi cechami dysmorfii twarzy i deformacjami mostka^[9]. Jako pierwszy terminu zespołu Noonan użył dr John Marius Opitz, jej były student. W 1971 roku na Sympozium Wad Sercowo-Naczyniowych termin ten został przyjęty i używany jest do dziś.

W pracy przeglądowej o zespole Cole zauważył, że kowal na obrazie Among Those Left Ivana Le Lorraine Albrighta wydaje się mieć cechy fenotypowe zespołu Noonan^[10].

[edytuj] Zobacz też

• zespół Turnera

[edytuj] Bibliografia

• Ineke van der Burgt. Noonan Syndrome. Orphanet Journal of Rare Diseases. 2, 4. 2007.

Przypisy

[edytuj] Linki zewnętrzne

• NOONAN SYNDROME 1; NS1 w bazie Online Mendelian Inheritance in Man (en)
• Charakterystyka kliniczna i podłoże molekularne zespołu Noonan - aktualny stan wiedzy (pl)

Przeczytaj też zastrzeżenia dotyczące pojęć medycznych na Wikipedii!
Wikiprojekt: Nauki medyczne • Portal: Nauki medyczne