Alianckie środki desantowe w II wojnie światowej

Z Wikipedii

W czasie II wojny światowej alianci stanęli wobec nieznanego dotąd problemu w postaci czekających ich licznych morskich operacji desantowych zarówno na Pacyfiku, jak i w Europie, a tym samym wobec konieczności skonstruowania i zbudowania różnorodnych jednostek lądujących, zaopatrzeniowych oraz wsparcia. Według niepełnych i niedokładnych danych w czasie wojny zbudowano na potrzeby operacji desantowych wiele tysięcy środków desantowych, których typy i ilości przedstawia umieszczona obok tabelka. Najwięcej skonstruowano pojazdów uderzeniowych (ponad 20 000 LCA, ponad 14 000 LVT(1-4) Amtrac i ponad 12 000 LCM(1-7)) i Barek Desantowych Piechoty (ponad 12 000).

Dzięki temu wielkiemu wysiłkowi udało się wygrać wojnę z Japonią jak również były możliwe inwazje w Afryce Północnej, na Półwyspie Apenińskim i w Normandii, co znacznie przyspieszyło zakończenie wojny w Europie. W niniejszym zestawieniu wymieniono w pierwszej kolejności te środki, które brały udział w pierwszych etapach operacji, atakując plaże i wysadzając na nich pierwsze oddziały szturmowe piechoty morskiej. W dalszej kolejności przedstawiono okręty desantowe wielorakiego przeznaczenia i różnej wielkości.

Spis treści 1 Pojazdy amfibijne 1.1 LVT(1-4) Amtrac 1.2 LCA 1.3 LCM(1-7) 1.4 Sherman DD 1.5 M29C Weasel 2 Okręty desantowe 2.1 LSH i AGC 2.2 APD 2.3 LSI(L/M)/AP-APD 2.4 LST 2.5 LSD 3 Pojazdy drugiego rzutu i wsparcia 3.1 LCT(1-4) 3.2 LCT(5-8) 3.3 LCI(L) i LCI(S) 3.4 LCF i LCS 3.5 LCG i LCT(R) 4 Podsumowanie 4.1 Udział w wojnie 5 Zobacz też 6 Bibliografia 7 Przypisy

[edytuj] Pojazdy amfibijne

[edytuj] LVT(1-4) Amtrac

Gąsienicowy pojazd amfibijny (ang.: amtrac, amphtrac - od amphibious tractor) - rodzina amerykańskich pływających transporterów gąsienicowych, używanych w czasie II wojny światowej do celów desantowych.

Amtrac powstał na bazie elementów podwozia czołgu M3 i z początku nie miał przeznaczenia bojowego. Pierwsze "amtraki" zaprojektowano do celów cywilnych na bagnistych terenach Everglades na Florydzie. Jednak w początkach wojny, gdy stało się oczywiste, że wojska amerykańskie będą musiały podejmować operacje desantowe na wyspach Pacyfiku, zaistniała konieczność zaadaptowania cywilnego projektu do celów wojskowych. W ten sposób doszło do skonstruowania pojazdów LVT-1, -2, -3 i -4 (ang.: Landing Vehicle, Tracked) z silnikiem benzynowym Continental W970 o mocy 250 KM pozwalającym na osiąganie prędkości na lądzie 32 km/h i w wodzie 12 km/h. LVT ważyły około 11 (z ładunkiem do 13) ton, a ich rozmiary wynosiły 7,97x3,25x2,5 m. Zasięg 160 km. Uzbrojenie w wersji LVT-4 - karabiny maszynowe kalibru 12,7 mm i 7,62 mm. W późniejszych wersjach pojawiały się armaty 37 mm, a nawet 75 mm. Do zakończenia działań wojennych na Pacyfiku wyprodukowano ponad 14 tysięcy amtraków.

Niezależnie od amtraków powstała słynna seria kołowych pojazdów amfibijnych DUKW powszechnie zwanych "kaczorami" (ang.: duck), produkcji firmy GMC, opracowanych na bazie trzyosiowej ciężarówki, których w okresie wojny powstało 21 147 sztuk. Brytyjskim odpowiednikiem DUKW był Terrapin, pojazd 4-osiowy z napędem na wszystkie koła, a w wodzie dwiema śrubami. Terrapin ważył 6 909 kg, a z pełnym ładunkiem 12 015 kg. Napęd: 2 silniki V-8 Forda o mocy 63,4 kW każdy. Prędkość maks. na lądzie 24 km/h, w wodzie 8 km/h. Zbudowano ich około 500 sztuk.

[edytuj] LCA

"Pudełko do butów udające motorówkę" - tak określali żołnierze oddziałów Marines podstawowy pojazd amfibijny do przewozu na plaże pierwszego rzutu piechoty, czyli Szturmową Barkę Desantową (ang.: Landing Craft, Assault, w skrócie LCA). Zaprojektowana w 1938 miała dać się podwiesić pod żurawikami szalupowymi liniowca, zabierać pluton wojska z wyposażeniem i uzbrojeniem i wysadzić te siły przy plaży, na głębokości nie większej niż 0,5 m. Wybudowano dwa prototypy - aluminiowy i drewniany obity blachą - i to ten drugi wszedł do masowej produkcji. Barki LCA miały wiele wad, a wśród nich ciasnotę, przelewanie się wody przez niską burtę, przecieki rampy wyładunkowej i słabą widoczność ze stanowiska sternika, lecz mimo to były powszechnie używane. LCA ważyła 10 ton (13 w pełni załadowana). Dwa silniki benzynowe o łącznej mocy 97 kW pozwalały na rozwinięcie szybkości 7 węzłów. Uzbrojenie - 2-3 karabiny maszynowe Browning M1918 A2 kal. 7,62 mm i (w wersji wsparcia desantu LCA/HR) 4 wyrzutnie Hedgehog po 6 granatów w każdej. Ładowność - 35 ludzi z wyposażeniem o wadze do 363 kg. W czasie wojny wybudowano ponad 20 tysięcy LCA.

[edytuj] LCM(1-7)

"Stalowy ponton z parapetami" - tak zachwalali swe dzieło brytyjscy konstruktorzy prototypu Barki Desantowej dla Sprzętu Zmechanizowanego (ang.: Landing Craft, Mechanized, w skrócie LCM) powstałego jeszcze w 1929. Miał 12,8 m dł., rozwijał prędkość 5 węzłów i mógł dostarczyć do miejsca lądowania jeden lekki, 12-tonowy czołg. W 1940 firma Thornycroft dostarczyła LCM(1), nieco dłuższy, nieco szybszy (7 węzłów) i zdolny do przewiezienia czołgu 15-tonowego. Próby w morzu nie były ukończone do czasu ewakuacji Dunkierki, ale awansem zamówiono 12 sztuk. W rezultacie zbudowano ich (głównie w zakładach przemysłu kolejowego) około 500.

Tymczasem amerykańska Piechota Morska (Marines) miała swoje plany, bowiem chodziło o możność wpływania w płytkie i wąskie ujścia rzek na obszarze Pacyfiku. W rzeczywistości wersja amerykańska niewiele różniła się od brytyjskiej z tym, że na barkę LCM(2) i jej 15-metrową następczynię LCM(3) można było załadować czołg 30-tonowy lub inny pojazd wojskowy. W okresie 1942-1945 zbudowano ich ponad 8 000.

Wersje LCM(4) i LCM(6) różniły się poszerzeniem o 1,83 m na śródokręciu dla zwiększenia ładowności. Zbudowano ich do końca wojny około 2 700. Ostatnia odmiana - LCM(7) - była w zasadzie powrotem do LCM(3), z tym, że z dodatkowym uzbrojeniem stanowiła jednostkę wsparcia dla lądujących barek (zbudowano łącznie 644 sztuki).

[edytuj] Sherman DD

Od 1941 Brytyjczycy myśleli o wyprodukowaniu czołgu pływającego, który mógłby być niezwykle pomocny przy operacjach inwazyjnych. Próby prowadzone z czołgami Tetrach i Valentine nie wypadły zadowalająco, postanowiono więc wykorzystać projekt, który zakładał wykorzystanie amerykańskich czołgów średnich Sherman. W ten sposób powstał czołg DD (ang.: Duplex Drive), w którym po uszczelnieniu dolnych partii kadłuba, dodaniu śruby napędowej i steru, wprowadzono otaczający wieżę gumowy ekran wysokości 97 cm stawiany przez załogę w czasie około 15 minut. Osiągi czołgów DD Sherman nie były nadzwyczajne i zależne od stanu morza^[1], ale ich użycie podczas Operacji Overlord zaskoczyło Niemców, którzy sami nie mogli pochwalić się podobnym osiągnięciem i nie spodziewali się czołgów w pierwszej fali desantu na plażach Normandii. Ogółem zbudowano 560 sztuk, przy czym produkcji zaniechano po opanowaniu Holandii, kiedy przestały być potrzebne do pokonywania rozlewisk Skaldy i innych większych przeszkód wodnych. W sumie czołgi te okazały się niezbyt przydatne w walce - bardziej liczył się efekt psychologiczny w chwili, gdy na bronionej przez piechotę z jej lekkim uzbrojeniem plaży pojawiały się czołgi.

[edytuj] M29C Weasel

Najmniejszym pojazdem amfibijnym używanym przez Aliantów w czasie wojny był lekki gąsienicowy transporter pływający M29 Weasel (pol. "Łasica"), o masie 2 195 kg (z pełnym obciążeniem 2 740 kg), którego używano głównie do transportu rannych i zaopatrzenia piechoty. Co ciekawe - używano tego pojazdu także do pokonywania (ze względu na niewielki nacisk na podłoże) pól minowych. W czasie wojny zbudowano ich około 8 tysięcy. Oryginalnie "Łasice" były zaprojektowane jako pojazdy do działań na śniegu. Osiągi: silnik benzynowy Studebaker Mod. 16-170 o mocy 56 kW pozwalał na rozwijanie prędkości 60 km/h na szosie i 6,5 km/h w wodzie. Załoga 3 ludzi.

[edytuj] Okręty desantowe

[edytuj] LSH i AGC

Brytyjskie okręty LSH (ang.: Landing Ship, Headquarters) oraz amerykańskie AGC (ang.: Amphibious Force Flagship) to okręty dowodzenia w licznych operacjach desantowych na Pacyfiku i w Europie. Były to zazwyczaj przebudowane frachtowce lub liniowce pasażerskie odpowiednio wyposażone (zwłaszcza w aparaturę łączności) i uzbrojone (silna artyleria przeciwlotnicza). Stanowiły one niezbędny element operacji desantowych. Z reguły w operacji takiej brały udział co najmniej dwa LSH/AP, bowiem nieprzyjaciel szybko zorientował się w znaczeniu tych jednostek i atakował je w pierwszej kolejności. Przykładem okrętu AP był USS "Ancon", statek pasażerski zaadaptowany wstępnie jako transportowiec dla wojska, a następnie jako okręt dowodzenia. W tej roli brał udział w operacji lądowania na Sycylii, Salerno, w Normandii i na Okinawie; brał też udział^[2] w akcie podpisania aktu kapitulacji Japonii w Zatoce Tokijskiej.

[edytuj] APD

Szybkie okręty transportowe przebudowane ze starych niszczycieli "flush deck" lub nowych niszczycieli eskortowych. Używane tylko na Pacyfiku.

[edytuj] LSI(L/M)/AP-APD

Duże okręty desantowe piechoty (ang.: Landing Ship, Infantry (Large), w skrócie LSI(L)), pod koniec wojny i w okresie powojennym oznaczane jako transportowce uderzeniowe (ang.: Attack Transport, w skrócie AP), miały za zadanie dostarczyć do miejsca lądowania wojska desantowe i służące do lądowania pojazdy amfibijne. W 1941 zaadaptowano do tego celu trzy statki pasażerskie Linii Blue Funnel/Glen/Shire - Glenearn, Glengyle i Glenroy - zdolne do przewozu do 1 300 żołnierzy oraz 12 barek desantowych LCA (patrz wyżej) i 2 większych LCM (patrz wyżej). Jednostki te charakteryzowały się bardzo silnym uzbrojeniem przeciwlotniczym.

Okręty typu AP to jednostki budowane jako desantowce. Miały 11 500 t. wyporności (w serii "generałów") lub 12 700 t. wyporności (w serii "admirałów"). Osiągały prędkość 18 węzłów, a ich zasięg wynosił 22 tysiące km.

Średnie okręty desantowe piechoty (ang.: Landing Ship, Medium, w skrócie LSI(M)) - przebudowane ze średniej wielkości statków pasażerskich i frachtowców - w większości belgijskich i holenderskich, które po inwazji niemieckiej schroniły się w portach brytyjskich - przeznaczone były do operacji desantowych na małą skalę, jako że zabierały do 600 ludzi (załoga własna, załogi 6 pojazdów amfibijnych LCA, piechota). Takie jednostki brały udział w rajdzie na Dieppe. Z kolei amerykańskie szybkie transportowce (ang.: High-Speed Transport, w skrócie APD), czyli przebudowane stare, czterokominowe niszczyciele, zabierały do 150 żołnierzy i 4 pojazdy amfibijne, cztery haubice 75 mm i 255 m³ zaopatrzenia. Uczestniczyły głównie w wojnie na Pacyfiku, gdzie - dzięki silnemu uzbrojeniu - były mniej zależne (niż inne jednostki desantowe) od okrętów osłony.

[edytuj] LST

Okręty desantowe do przewozu czołgów (ang.: Landing Ship, Tank, w skrócie LST) były budowane w wielu typach i odmianach, z których wymienić należy brytyjskie typu "Maracaibo" i "Boxer" oraz odmiany Mk1-3, a także amerykańskie LST(2).

W 1940 w związku z ewakuacją wojsk brytyjskich spod Dunkierki Winston Churchill zażądał od stoczni budowy jednostek, które będą w stanie przewieźć broń i pojazdy "poprzez plaże" w miejsce "gdziekolwiek na świecie"^[3]. Tymczasem konstruktorzy natrafili na trudności techniczne, związane ze zbudowaniem jednostki dużej, oceanicznej, ale jednocześnie płaskodennej i z rampą wyładowczą odpowiednio długą, by pojazdy mogły schodzić prosto na brzeg. W pierwszej chwili zwrócili uwagę na trzy tankowce, zbudowane 1936-1937 specjalnie dla płytkich wód Jeziora Maracaibo w Wenezueli, a więc o zanurzeniu zaledwie 3 m. Podczas prac rekonstrukcyjnych okazało się, że okręt typu "Maracaibo" może zabrać pod pokład 2 LMC (patrz wyżej), 20 25-tonowych czołgów i 207 ludzi. Na dziobie umieszczono dwuskrzydłowe wrota, z których wysuwano dwuczęściową rampę o łącznej długości 38 m. Słabym punktem była mała (10 w.) szybkość, przez co "Maracaibo" nigdy nie wyszły poza fazę prób.

Znacznie lepsze okazały się jednostki projektu "Boxer" rozwijające prędkość 17 węzłów i zabierające pod i na pokład 20 średnich lub 13 ciężkich czołgów, 27 ciężarówek z ładunkiem i 193 żołnierzy. Cztery anteny radiowe zapewniały doskonałą łączność i możliwość naprowadzania samolotów na cele, z którego to powodu w 1943 przekwalifikowano je do typu LSF (ang.: Landing Ship Fighter-direction).

Następnym i najbardziej udanym typem był LST(2) produkowany w USA, ale według brytyjskiego projektu. Do końca wojny zbudowano 1 077 takich jednostek: wyporność całkowita 2 160 t, długość 100 m, szerokość 15,2 m, zanurzenie 0,9/2,9 m. Dwa silniki diesla po 670 kW pozwalały rozwinąć maksymalną prędkość 10,4 w. (co tym razem nikomu już nie przeszkadzało^[4]). Pojemność: 2 LCI, 18 średnich czołgów, 27 ciężarówek i 163 żołnierzy. Dalszym rozwinięciem był brytyjsko-kanadyjski LST(3), szybszy od poprzednika o 3 węzły, ładowniejszy (5 LCA, 15 ciężkich lub 27 średnich czołgów, 14 ciężarówek i 168 żołnierzy. Zbudowano ich 80 sztuk, ale do służby weszły już po wojnie.

[edytuj] LSD

Okręty desantowe - doki (ang.: Landing Ship, Dock, w skrócie LSD) powstały z brytyjskiego zamówienia w ramach programu Lend-Lease. Umowa opiewała na 7 jednostek, ale Amerykanie zbudowali 27, nadwyżkę zachowując dla siebie. Pomysł wziął się stąd, że pierwsze LCT (patrz poniżej) miały trudności na wysokiej fali i należało je w jakiś sposób przetransportować w pobliże miejsca desantu. Amerykanie wykorzystali standardowe doki pływające, do których dobudowali dziób i nadbudówki. Były to jednostki o małej dzielności morskiej^[5], ale funkcjonowały względnie dobrze, szczególnie po obniżeniu środka ciężkości. Typowy LSD posiadał 4 270 (z pełnym obciążeniem 7 950) t. wyporności, miał 139,5 m długości, 22 m szerokości i 5,3 m zanurzenia. Maksymalną prędkość 17,5 w. zapewniały dwie turbiny o mocy 8 203 kW. Ładowność: 2-3 LCT wraz z obsługą i 663 żołnierzy. Załoga własna liczyła 254 marynarzy i oficerów.

[edytuj] Pojazdy drugiego rzutu i wsparcia

[edytuj] LCT(1-4)

Wśród pojazdów amfibijnych drugiego rzutu na szczególną uwagę zasługują jednostki do przewozu czołgów i innych pojazdów (ang. Landing Craft, Tank). Pierwsze modele LCT niewiele różniły się między sobą. Pomysł zrodził się jeszcze przed wojną, ale prawdziwym impulsem do działania stała się nauczka odebrana przez Brytyjczyków pod Dunkierką kiedy to na francuskich plażach zostały dziesiątki brytyjskich czołgów tak bardzo potrzebnych w kraju. Churchill polecił natychmiastowe opracowanie jednostki, która będzie wstanie wysadzić na (lub zabrać z) plaży 3 40-tonowe czołgi. W ten sposób powstał pojazd amfibijny, który w niewiele zmienionym kształcie przetrwał niemal do naszych czasów. Miejsce dla czołgów było otoczone z dołu i z obu boków zbiornikami paliwa, wyposażenia i uzbrojenia. Od góry czołgi nie były niczym osłonięte, co z czasem naprawiono rozciągając brezentowy dach^[6]. Przednia brama-rampa, nie była wodoszczelna, więc zabezpieczono ją drugą parą wodoszczelnych drzwi.

Napęd zapewniały dwa silniki benzynowe Hall-Scott zapewniając prędkość 10 węzłów. Pojazdy budowano na lądzie (w fabrykach samochodów lub wagonów) w czterech (a następnie pięciu) sekcjach, które dostarczano do składania w stoczniach. LCT(4) były zdolne do przetransportowania 6 ciężkich lub 8 średnich czołgów, a na plaży wystarczyło im 70 cm wody pod kilem. Uzbrojenie stanowiły 2 20-mm działka przeciwlotnicze Oerlikon.

[edytuj] LCT(5-8)

Dalszy rozwój pojazdów amfibijnych do przewozu czołgów musi być omówiony osobno, bowiem z biegiem wojny zmieniła się całkowicie koncepcja LCT. Przede wszystkim miała to być jednostka na tyle płaskodenna i szeroka, by mogła dopływać bezpośrednio do samej plaży. Po drugie, poprzez zastosowanie drugich wrót na rufie, jednostka mogła stać się (jako niby-pirs) elementem tymczasowego portu. Po trzecie wreszcie, poprzez obniżenie jednej z burt i utworzeniu w tym miejscu rampy załadowczo-rozładowczej, zwiększały się możliwości operacyjne w takim prowizorycznym porcie. Amerykanie zbudowali ponad 500 takich jednostek, ale Brytyjczycy nie poszli w tym samym kierunku woląc LCT dłuższe.

W rezultacie powstały dwa modele - brytyjski LCT(5-6) o długości 74 m i bez bramy rufowej, ale za to zdolny do przewozu 8 czołgów średnich i amerykański LCT(7-8) i długości 62 m i zdolny do przewozu 3 czołgów ciężkich lub 5 średnich, ale za to lądujący bezpośrednio na plaży, co nie było bez znaczenia podczas lądowania w Normandii. Do końca wojny zbudowano ponad 4 000 LCT wszystkich typów.

[edytuj] LCI(L) i LCI(S)

W 1942 pojawiły się - niemal równolegle - dwa typy jednostek amfibijnych. Były to Duża Barka Desantowa Piechoty (ang.: Landing Craft, Infantry (Large), w skrócie LCI(L)) i Mała Barka Desantowa Piechoty (ang.: Landing Craft, Infantry (Small), w skrócie LCI(S))^[7]. Z pewnością ciekawostkę stanowi fakt, że pod względem liczby przewożonych żołnierzy różniły się nieznacznie: LCI(L) mógł ich zabrać 210, LCI(S) 200. Rzeczywista natomiast różnica polegała na konstrukcji dna w części dziobowej, które w wersji "małej" zbudowano całkowicie ze wzmocnionej stali tak, by barka mogła docierać jak najbliżej plaży (w wersji dużej nadal była to konstrukcja drewniana obita blachą stalową).

Drugą istotną różnicę stanowił system dostarczania piechoty na plażę: w wersji "małej" przez dziobową bramę, w wersji "dużej" przez dwie lub cztery kładki opuszczane po obu stronach dziobu. Anglicy zamówili ponadto przedziały ładunkowe dla 12 rowerów. Uzbrojenie obu typów jednostek było podobne i składało się z 5-6 kaemów przeciwlotniczych. Rozwijana prędkość - jak na jednostki desantowe - była dość duża - od 14 do 15 węzłów.

[edytuj] LCF i LCS

Nie wszystkie jednostki desantowe służyły do dostarczania w miejsca desantu ludzi i uzbrojenia. Były i takie, które spełniały rolę przybrzeżnych okrętów wojennych. Należały do nich przede wszystkim Barki Desantowe Przeciwlotnicze (ang.: Landing Craft, Flak, w skrócie LCF) i Barki Desantowe Wsparcia (ang.: Landing Craft, Support, w skrócie LCS), które mogły operować bardzo blisko brzegu udzielając bezpośredniej pomocy walczącym na plażach żołnierzom. Takie wsparcie skutecznie wypełniało lukę pomiędzy idącą w głąb lądu nawałą ogniową z okrętów, a pierwszą linią posuwających się w głąb plaży piechurów.

Generalnie LCF i LCS były odpowiednio przebudowanymi jednostkami kilku typów LCT, z tym, że nad ładownią do przewozu czołgów zbudowano dodatkowy pokład, a bramę dziobową zaślepiono. Uzbrojenie było różne, czasami w zależne od inwencji dowódcy flotylli inwazyjnej lub nawet samych załóg. Różnica polegała na tym, że LCF zapewniały (głównie) wsparcie przeciwlotnicze, zaś LCS działały przeciwko celom naziemnym i nawodnym dysponując - prócz broni maszynowej - działami kalibru 75, a nawet 120 mm.

[edytuj] LCG i LCT(R)

Pojazdy amfibijne wsparcia uzupełniały jeszcze dwa typy jednostek: Barka Desantowa Artyleryjska (ang.: Landing Craft, Gun, w skrócie LCG) oraz Barka Desantowa Rakietowa (ang.: Landing Craft, Tank (Rocket), w skrócie LCT(R)). Budowano je na tych samych kadłubach co LCF, z tym, że uzbrojenie przeciwlotnicze zamieniano na dość silne artyleryjskie (np. działa 120 mm ze starych niszczycieli) lub wyrzutnie niekierowanych pocisków rakietowych. LCT(R) mógł zmieścić w dwóch wyrzutniach burtowych tysiąc rakiet, wystrzeliwanych w 24 salwach. Pole rażenia jednej salwy wynosiło 685x145 m, jej ciężar wynosił 1,7 tony, a zasięg 3,2 km. Wyrzutnie rakietowe nie były przeładowywane w czasie akcji na nowo (trwałoby to zbyt długo), więc po wystrzeleniu ostatniej salwy barka zaczynała pracować jako prom pomiędzy okrętami desantowymi a barkami desantowymi. W czasie wojny zbudowano 23 takie okręty na Pacyfiku i 10 w Europie.

[edytuj] Podsumowanie

Z powyższych opisów wynika niezbicie, że chociaż nad pojazdami desantowymi pracowano w przyszłych krajach alianckich na długo przed wybuchem II wojny światowej, to dopiero straty, jakich doznali Brytyjczycy na plażach Dunkierki, przyczynił się do gwałtownego wzrostu zainteresowania tego typu jednostkami i złożenia licznych zamówień w USA w ramach umowy Lend-Lease. To z kolei - wraz ze wzrastającą świadomością zbliżającego się wybuchu wojny z Japonią - kazało Amerykanom myśleć o zapewnieniu sobie właściwych środków bojowych dla opanowania wyspiarskich terytoriów, gdyby znalazły się one w rękach wroga. W rzeczywistości, nim doszło do ataku na Pearl Harbor 7 grudnia 1941, amerykańscy konstruktorzy posiadali już niebagatelne doświadczenie w budowie podstawowych typów okrętów, pojazdów i barek desantowych. W sumie zbudowano kilkadziesiąt tysięcy okrętów i barek wszelkiego typu, przy czym co najmniej kilka tysięcy (często wraz z załogami) stracono. Najmniejsze pojazdy - takie jak Weasel - obsługiwało zaledwie 3 ludzi, większe barki 4-5, jednostki wsparcia nawet do 50, zaś okręty desantowe od 100 do ponad 300 ludzi. Byli oni członkami US Navy i Home Fleet, ale traktowano ich jak marynarzy drugiej kategorii, choć narażali swe życie na równi z piechurami atakujących plaże oddziałów. Według różnych danych w czasie wojny poległo lub zostało rannych od 40 do 48 tys. spośród nich.

Uwaga: w terminologii anglojęzycznej przyjęto terminy "pojazd lądujący" (ang.: landing craft) oraz "pojazd amfibijny" (ang.: amphibious craft), co w języku polskim nie odzwierciedla rzeczywistego przeznaczenia jednostek. Sprzeciw budzi przede wszystkim określenie "amfibijny", bowiem jedynie trzy pojazdy - DUKW, "amtrac" i "Weasel" - były pojazdami ziemno-wodnymi. W polskiej terminologii jednostkom tym odpowiada określenie "barka" lub "kuter", aczkolwiek kilka jednostek typu LCI(L), które służyły w polskiej Marynarce Wojennej po wojnie (zob. polskie okręty desantowe), było klasyfikowanych jako okręty desantowe.

[edytuj] Udział w wojnie

Alianckie jednostki desantowe były obecne wszędzie tam, gdzie pojawiały się przeszkody wodne, bez pokonania których osiągnięcie przewagi nad wrogiem nie byłoby możliwe. Na froncie zachodnim pierwsze ich zastosowanie (a zarazem próba generalna) na większą skalę miało miejsce 19 sierpnia 1942 podczas rajdu na Dieppe, gdzie do wysadzenia desantu użyto 9 LCI i 10 LCT, nie licząc 179 innych (cywilnych) barek i łodzi. W tym samym czasie (7 sierpnia) Amerykanie zapoczątkowali ofensywę na Pacyfiku wysadzając - pomyślnie - desant na wyspie Guadalcanal. Odtąd, aż do ostatniego desantu (dokonanego już po kapitulacji, a więc przy braku oporu przeciwnika) na Wyspach Japońskich, wszystkie operacje militarne tego teatru działań rozpoczynały się lądowaniem jednostek desantowych. Podobnie (Operacja Torch) rozpoczęły się działania wojsk amerykańskich w Afryce północnej, na Sycylii, we Włoszech i południowej Francji, a nawet na dalekim Madagaskarze.

Największą jednak operacją desantową wszech czasów była Operacja Overlord, kiedy to na plaże Normandii skierowano 224 jednostki transportowe i 4 012 jednostek desantowych wszystkich typów. Tej wielkiej armadzie lądującej wsparcia udzielała flota w składzie: 6 pancerników, 2 monitorów, 22 krążowników, 93 niszczycieli oraz ponad 950 mniejszych jednostek.

Mało znane jest wykorzystanie jednostek desantowych podczas walk lądowych na kontynencie europejskim, w tym zwłaszcza w Holandii (np. desant na wyspie Walchern u ujścia Skaldy) i w basenie Morza Egejskiego, gdzie odbierano Niemcom poszczególne wyspy i wysadzano desanty w Grecji (pod Koryntem i Patras)

Wielka armada pojazdów amfibijnych, jaka powstała w lachach 1942-1945, nie spełniała warunków żadnych przepisów budownictwa okrętowego sprzed wojny. Te jednostki nie miały być bezpieczne i wygodne - miały dostarczyć wojsko i uzbrojenie do miejsc wybranego lądowania, zapewnić temuż wojsku niezbędne zaopatrzenie i wsparcie - zarówno logistyczne, jak i zbrojne. Zgodnie ze słowami gen. Thomasa Holcomba Ta pstra (ang. motley) armada nie mogła i nie wygrała wojny, ale wojna bez niej wygrana być nie mogła^[8].

Wyprodukowane środki desantowe
Pojazdy uderzeniowe
LVT(1-4) Amtrac	14 000+
LCA	20 000+
LCM(1-7)	12 000
DD Sherman	550
M29C Weasel	8 000
Okręty desantowe
LSH i AGC	60
LSI(L/M)/AP-APD	95
LST	1 077
LSD	27
Pojazdy drugiego rzutu i wsparcia
LCT(1-4)	2 300+
LCT(5-8)	1 700+
LCI(L) i LCI(S)	12 000+
LCF i LCS	33
LCG i LCT(R)	624

[edytuj] Zobacz też

• Wojna na Pacyfiku
• Walki o Guadalcanal
• Desant na atolu Tarawa
• Operacja Overlord
• Okręt desantowy

[edytuj] Bibliografia

• Allan R. Millett, Semper Fidelis, The History of the United States Marine Corps, New York 1991, ISBN 0-02-921596-X
• The Encyclopedia of Weapons of World War II, Barnes & Noble, New York, 1998. ISBN 0-7607-1022-8
• Jane's Fighting Ships of War World II, London 1989, ISBN 1-85170-494-9

Przypisy