Czesław Skopowski
Z Wikipedii
Czesław Skopowski (9 czerwca 1906, Chorkówka k/Krosna - 26 grudnia 1991, Poznań) - archiwista, działacz oświatowy i społeczny, pedagog, geograf, socjalista.
Spis treści |
[edytuj] Dzieciństwo i edukacja
Jego ojcem był Stanisław Skopowski (h. Jastrzębiec), matką Honorata Lgota Lgocka. Pierwsze nauki pobierał w szkole realnej w Krośnie, do gimnazjum uczęszczał w Brzeżanach (ob. Ukraina). Tam wstąpił do harcerstwa, którego członkiem był w latach 1918-1931. Kolportował tam socjalistyczne pismo dla młodzieży Płomienie (pismo). Z Warszawy sprowadzał przeźrocza o harcerstwie, grał w teatrze amatorskim, był kapitanem drużyny piłkarskiej. Po maturze otrzymał zakaz pokazywania się w szkole ze względu na wolnomyślicielstwo i przekonania socjalistyczne.
W latach 1924-1928 studiował nauki przyrodnicze (paleontologię u prof. Józefa Siemiradzkiego, geografię u prof. Eugeniusza Romera) na Uniwersytecie im. Jana Kazimierza we Lwowie. Napisał tam pracę doktorską z paleontologii Fauna piasków podsłodkowodnych miocenu w dolinie Strypy. We Lwowie w dalszym ciągu działał w harcerstwie, a także w Akademickim Kole Brzeżańczyków, Związku Teatrów i Chórów Ludowych, Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej "Życie" i w Związku Wolnomyślicieli. W latach 1931-1933 studiował pedagogikę na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Tu wstąpił do Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego i redagował ogólnopolski tygodnik Nowiny Krajoznawcze.
[edytuj] Działalność oświatowa i społeczna
Pierwszą pracę otrzymał w Czarnkowie n/Notecią, gdzie w latach 1928-1931 uczył przyrody i geografii w Koedukacyjnym Gimnazjum Miejskim im. Janka z Czarnkowa. Poza nauczaniem wydawał redagowane przez uczniów Echo gimnazjalne i krajoznawczą Ziemię Nadnotecką. W 1931 roku wstąpił do Związku Nauczycielstwa Polskiego.
W roku 1933 przeniósł się do Ostrzeszowa i uczył przedmiotów pedagogicznych w Ewangelickim Seminarium Nauczycielskim. Prowadził też świetlicę dla bezrobotnych i kino publiczne.
W 1934 w Kościerzynie objął funkcję instruktora oświaty pozaszkolnej w Inspektoracie Szkolnym. W ramach obowiązków zawodowych organizował wiele kursów dla dorosłych, a poza nimi założył także wędrowny kino-teatr, w miejscowym piśmie Gryf Kościerski redagował dodatek Kultura i Oświata. W Kościerzynie wybrany został prezesem powiatowym Towarzystwa Czytelni Ludowych, dążąc do unowocześnienia jego zasobów książkowych. Tutaj także założył pierwszy w Polsce zawodowy teatr kukiełek (jego kontynuacją jest Teatr Lalki "Tęcza" w Słupsku.)
Jako zwolennik spółdzielczości, o lewicowych przekonaniach, oskarżony został przez Chrześcijańskie Stowarzyszenie Nauczycieli Szkół Powszechnych i kler o bolszewizm. Przeniesiono go więc do Bydgoszczy, gdzie w ramach organizowania oświaty pozaszkolnej i likwidacji analfabetyzmu prowadził kursy dla przedpoborowych i więźniów. Ponadto organizował szkolenia dla dyrygentów chórów i orkiestr, i zorganizował teatr kukiełkowy.
W roku 1937 został okręgowym instruktorem oświaty pozaszkolnej w Warszawie. W czasie okupacji poszukiwany przez Niemców wyjechał do Leśnej Podlaskiej, by z ramienia Zarządu Głównego Społem prowadzić kursy dla pracowników spółdzielczych, również – w podziemiu. W momentach zagrożenia ukrywał się w klasztorze ojców Paulinów w Leśnej Podlaskiej i w tamtejszej Bazylice Narodzenia NMP.
W sierpniu 1944 roku w Lublinie otrzymał stanowisko naczelnika wydziału szkół średnich w Resorcie Oświaty PKWN. W tym roku został także jednym z założycieli i członków Rady Nadzorczej Spółdzielni Wydawniczej "Czytelnik".
W styczniu roku następnego delegowany został do Torunia do organizowania szkolnictwa w województwie pomorskim (później bydgoskim). Tutaj został jednym z założycieli Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika (zastępcą przewodniczącego komitetu organizacyjnego).
W roku 1945 wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej, a w grudniu 1948 został jej delegatem na kongres zjednoczeniowy PPR i PPS i członkiem PZPR.
W roku 1946 na zaproszenie władz i organizacji społecznych Szwajcarii, a także Międzynarodowego Czerwonego Krzyża, zawiózł 400 polskich dzieci poszkodowanych przez wojnę na odpoczynek w Alpach. Mimo propozycji pracy w polskiej dyplomacji, z pobudek patriotycznych i rodzinnych wrócił do kraju.
W 1956 roku był współzałożycielem Poznańskiego Towarzystwa Pedagogicznego (istniejącego do 1981 roku).
[edytuj] Archiwistyka
Po powrocie ze Szwajcarii powołany został na dyrektora Wojewódzkiego Archiwum Państwowego w Bydgoszczy (1952-1953) i krótko potem przeniesiony do WAP w Poznaniu na takie samo stanowisko, które zajmował aż do przejścia na emeryturę w roku 1972.
Jego szeroka działalność w dziedzinie archiwistyki obejmowała przeprowadzanie kwerend naukowych, inwentarzy archiwalnych, wizytacji w innych archiwach wojewódzkich. Był członkiem Rady Archiwalnej Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych, Rady Wydawnictw Archiwalnych, zespołu naukowo-badawczego przy NDAP, Polskiego Towarzystwa Historycznego, wiceprzewodniczącym Zarządu Głównego Stowarzyszenia Archiwistów Polskich i przewodniczącym jego Głównej Komisji Rewizyjnej. W roku 1961 z upoważnienia NDAP odebrał i przetransportował akta Jana Amosa Komenskiego i Braci Czeskich, zrabowane przez hitlerowców z Poznania, a przechowywane w Herrnhut (wówczas NRD).
W okresie swej pracy w archiwistyce publikował w branżowych czasopismach: Archeion, Teki Archiwalne, Archiwista, Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza. Wydał też dwa monumentalne dzieła: Przewodnik po archiwach miasta Poznania i województwa poznańskiego (1969) i Dzieje Poznania i województwa poznańskiego (t. I 1972, t. II 1982), informator obejmujący wszystkie materiały dotyczące Wielkopolski znajdujące się w archiwach, bibliotekach i muzeach w całej Polsce.
W roku 1964 z ramienia Towarzystwa Krzewienia Wiedzy Praktycznej zorganizował na wielką skalę ogólnopolskie korespondencyjne kursy archiwalne, kontynuowane potem dla ok. tysiąca archiwistów rocznie.
Od 1928 roku żonaty ze Stanisławą Kowalską (ok. 1906-1989), ojciec dr med. Marii Skopowskiej-Stańskiej (1929-1994).
[edytuj] Inna działalność publicystyczna
Poza wymienionymi, publikował też w innych czasopismach jak: Kosmos, Ziemia, Wiedza i Życie, Praca Oświatowa, Oświata Pozaszkolna, Oświata Dorosłych, Wychowawca, Przyjaciel Dziecka, Nowa Szkoła, Sprawy Oświatowe, Sprawy Oświaty i Kultury, Tygodnik Zachodni, Jednota, Kronika Miasta Poznania, Studia Źródłoznawcze, Encyklopedia Wychowania.
Ponadto opracował monografie Towarzystw Warta i Stella w Poznaniu (w rękopisie), monografię Ruch wyzwoleńczy w szkolnictwie poznańskim u schyłku XIX i pocz. XX w. (1957, niepublikowana), wraz z Władysławem Sperczyńskim napisał Geografię gospodarczą (1946), drukował materiały dla prelegentów Towarzystwa Wiedzy Powszechnej.
[edytuj] Odznaczenia
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1964)
- Złoty Krzyż Zasługi (1955)
- Medal 30-lecia Polski Ludowej (1974)
- Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 (1946)
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)
- Medal Za Długoletnie Pożycie Małżeńskie (1978)
- Honorowa Odznaka PCK (1949)
- Złota Odznaka PTTK (1956)
- Złota Odznaka Towarzystwa Wiedzy Powszechnej (1960)
- Odznaka Honorowa Miasta Poznania (1968)
- Odznaka Honorowa za Zasługi w Rozwoju Województwa Poznańskiego (1969)
- Odznaka Honorowa za Zasługi w Rozwoju Województwa Bydgoskiego (1970)
- Złota Odznaka Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu (1970)
- Odznaka Honorowa za Zasługi dla Archiwistyki (1978)
[edytuj] Linki zewnętrzne
- http://baza.archiwa.gov.pl/sezam/karta.php?arch=335&zesp=67&cd=0 - Archiwa państwowe, baza danych SEZAM
- http://www.archiwa.gov.pl/repository/archeion/Arch_biblio.pdf - "Archeion"
- http://www.sap.waw.pl/sap.htm - Stowarzyszenie Archiwistów Polskich
- http://www.poznan.ap.gov.pl/dzieje.htm - dzieje Archiwum państwowego w Poznaniu
