Lublin

Z Wikipedii

Współrzędne: 51°14'53" N 22°34'13" E51.2480556 22.5702778 (Lublin)

Lublin
Herb Lublina Flaga Lublina
Dewiza: „Fidelitatem et Constantiam” (Wierność i Stałość)
Województwo	lubelskie
Powiat	miasto na prawach powiatu
Gmina  - rodzaj	Lublin miejska
Prawa miejskie	1317
Prezydent miasta	Adam Wasilewski (e-mail)
Powierzchnia	147[1] km²
Położenie	51° 14'53'' N 22° 34'13'' E
Wysokość	168-228 m n.p.m.
Liczba mieszkańców (2007)  - liczba ludności  - gęstość  - aglomeracja	353 483[1] 2 397[1] os./km² ok. 640 000
Strefa numeracyjna (do 2005)	+(48) 81
Kod pocztowy	20-001 do 20-999
Tablice rejestracyjne	LU
Położenie na mapie Polski Lublin
Urząd miejski3 Plac Łokietka 1 20-109 Lublin tel. (+48) 81 443-55-00; faks (+48) 81 44-35-735
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons
Wiadomości w Wikinews
Lublin w Wikicytatach
Strona internetowa miasta

Lublin (jid. לובלין, ukr. Люблін, lit. Liublinas, ru. Люблин) – największe polskie miasto po wschodniej stronie Wisły, stolica województwa lubelskiego (nieprzerwanie od 1474 roku) oraz Lubelszczyzny. Jest 9. miastem w kraju pod względem liczby ludności (353 483 mieszkańców) oraz 15. pod względem powierzchni (147 km²,^[1]). Miasto położone na Wyżynie Lubelskiej (na granicy Płaskowyżu Nałęczowskiego i Płaskowyżu Świdnickiego), nad rzeką Bystrzycą – lewobrzeżnym dopływem Wieprza. Na terenie miasta do Bystrzycy wpadają dwie strugi: Czerniejówka i Czechówka. Prócz tego przepływa przez miasto czwarta rzeka – Nędznica zwana również Krężniczanką. Lublin jest członkiem Unii Metropolii Polskich. Jest też głównym miastem aglomeracji lubelskiej (650 tys. mieszkańców).

Spis treści 1 Warunki naturalne 1.1 Położenie 1.2 Klimat 1.3 Przyroda 2 Topografia 3 Demografia 4 Transport 4.1 Tranzyt 4.2 Komunikacja miejska 4.3 Kolej 4.4 Komunikacja autobusowa 4.5 Lotnisko 5 Nazwa 6 Historia 6.1 Okupacja niemiecka 6.2 Zagłada 6.3 Po 1945 6.4 PRL 7 Prezydent miasta Lublin 8 Zabytki i atrakcje turystyczne 9 Nowe technologie 9.1 Branża IT 9.2 Telekomunikacja 9.3 Technika 9.4 Odnawialne źródła energii 9.5 Lubelski Park Naukowo-Technologiczny 10 Gospodarka 10.1 Lubelska Specjalna Strefa Ekonomiczna 10.2 Przemysł 10.3 Handel i usługi 10.4 Lubelskie centra handlowe oraz supermarkety 10.5 Hotele w Lublinie 10.6 Inwestycje zagraniczne 10.7 Międzynarodowe Targi Lubelskie 11 Nauka 11.1 Wyższe uczelnie 11.2 Edukacja na niższych szczeblach 12 Kultura 12.1 Centrum Kultury w Lublinie 12.2 Akademickie Centrum Kultury 12.3 Wojewódzki Ośrodek Kultury 12.4 Galerie 12.5 Muzea 12.6 Teatry 12.7 Filharmonie 12.8 Chóry 12.9 Opera 12.10 Festiwale 12.11 Kultura alternatywna 12.12 Kina 12.13 Kabarety 12.14 Lublin walczy o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2016. 13 Związani z Lublinem 13.1 Honorowi obywatele Lublina 13.2 Posłowie i senatorowie z Lublina 14 Media 14.1 Telewizja 14.2 Radio 14.3 Prasa 14.4 Internet 15 Sport 16 Kościoły i związki wyznaniowe 17 Współpraca międzynarodowa 17.1 Inne miejscowości o tej nazwie 17.2 Miasta partnerskie 17.3 Konsulaty 18 Panoramy miasta 19 Przypisy 20 Bibliografia 21 Linki zewnętrzne

[edytuj] Warunki naturalne

[edytuj] Położenie

Lublin leży na północnym skraju Wyżyny Lubelskiej, mniej więcej na środkowym wschodzie Polski, a dolina Bystrzycy dzieli miasto na dwie odmienne krajobrazowo części – lewobrzeżną z urozmaiconą rzeźbą terenu, głębokimi dolinami i starymi wąwozami lessowymi oraz prawobrzeżną, płaską, będącą częścią płaskowyżu świdnickiego. Kilkanaście kilometrów na północ od miasta roztacza się już Niż Polski. Historycznie miasto położone jest w Małopolsce i jest stolicą Lubelszczyzny.

[edytuj] Klimat

Średnia roczna temperatur powietrza wynosi +8,0°C. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec, ze średnią temperatur +18,7°C, najzimniejszym styczeń –5,0°C. Okresy letni i wegetacyjny trwają dość długo (odpowiednio 100-110 i 210-220 dni). Średnia roczna suma opadów wynosi ok. 550 mm, przy największym natężeniu w miesiącach letnich (220 mm), a najmniejszym w zimowych. Czas zalegania pokrywy śnieżnej wynosi 80 dni.

[edytuj] Przyroda

W swoich granicach Lublin posiada trzy lasy: największy Las Dąbrowa położony przy zbudowanym w 1974 sztucznym zbiorniku zwanym Zalewem Zemborzyckim, Stary Gaj położony na zachodzie miasta (jego częścią jest rezerwat brzozy czarnej w podlubelskim Stasinie Polnym) i najdalej na południe wysunięty Las Prawiedniki.

W Lublinie znajduje się także kilka parków. Najstarszy z nich Ogród Saski (nazwa od 1860 na wzór warszawski) położony przy al. Racławickich został założony w 1837 na pięknie pofałdowanych terenach należących do lubelskich dominikanów. Pracami nad jego powstaniem kierował Feliks Łodzia Bieczyński. Początkowo ogrodzony i ekskluzywny, jednak na początku XX wieku pod presją społeczną stał się ogólnie dostępny. Obecnie ponownie ogradzany (na wzór ogrodzenia z XIX w.). Drugim pod względem wieku parkiem w mieście jest Park Bronowicki (Miejski) na dawnej rogatce zamojskiej. Obecnie zaniedbany. W dzielnicy Węglin znajduje się Park Węglin.

Po II wojnie światowej na podmokłych terenach nad Bystrzycą stworzono Park Ludowy. W jego południowo-wschodniej części znajduje się hala Lubelskich Targów Wschodnich. Bardzo ważnym ośrodkiem jest lubelski Ogród Botaniczny UMCS na Sławinku, wejście od al. Solidarności, przy trasie W-Z. Pierwotnie ogród botaniczny mieścił się przy obecnym Miasteczku Akademickim przy ul. Głębokiej. Obecnie znajduje się tam park z kilkoma osobliwościami takimi jak największy Platan zachodni (Platanus occidentalis) w Lublinie.

Innymi terenami zielonymi spełniającymi funkcje parków są: wąwóz pomiędzy dzielnicami LSM i Czuby (częściowo zagospodarowany przez ogródki działkowe), Górki Czechowskie, wąwóz pomiędzy Kalinowszczyzną a os. XXX lecia, teren zielony pomiędzy ul. Lipińskiego a Kompozytorów Polskich.

[edytuj] Topografia

Od 23 lutego 2006 Lublin dzieli się na 27 dzielnic. W centrum miasta znajdują się najstarsze dzielnice Lublina – Stare Miasto, Śródmieście (funkcje głównie turystyczne, handlowe i usługowe), Wieniawa i Czwartek (funkcje mieszkalne). Dookoła rozciągają się nowsze osiedla, budowane głównie w latach 1945-1989 – na północy jedne z największych osiedli mieszkaniowych – Czechów i Kalinowszczyzna, na zachodzie – Czuby i osiedla Lubelskiej Spółdzielni Mieszkaniowej (położone wzdłuż ul. Zana), na wschodzie – Tatary i Bronowice. Na południu w bezpośrednim sąsiedztwie Zalewu Zemborzyckiego wybudowano Osiedle Nałkowskich. Najdalej wysunięte na wschód jest lubelskie osiedle Felin, znacznie oddalone od centrum miasta. Oprócz bloków mieszkalnych, mieści się tam część budynków Akademii Rolniczej i gospodarstwo hodowlane uczelni. W planach jest stworzenie tam parku technologicznego.

Przemysł skupia się głównie w części północno-wschodniej miasta (Zadębie, Majdan Tatarski) oraz w okolicach dworca kolejowego (na południu).

Osiedla domków jednorodzinnych (Choiny, Zimne Doły, Ponikwoda, Osiedle Świt, Szerokie, Sławinek, Sławin, Botanik, Węglin, Konstantynów, Dziesiąta, Abramowice, Zemborzyce) przeplatają się wśród osiedli bloków mieszkalnych.

Tereny rekreacyjne skupiają się wokół Zalewu Zemborzyckiego i Starego Lasu.

Zwarty obszar stanowi teren Miasteczka Akademickiego UMCS wraz z przyległymi terenami innych lubelskich uczelni (KUL i Akademii Rolniczej. Około kilometr dalej znajduje się miasteczko Politechniki.

[edytuj] Demografia

Lublin jest dziewiątym w kolejności z największych miast w Polsce. Mieszka tu obecnie 353 tys. mieszkańców (przy stanie 357 tys. kobiet było 190 tys., a mężczyzn 167 tys.). Dużą grupę niezaliczaną do populacji Lublina stanowią przyjezdni studenci. Według szacunków opracowanych po Rekrutacji 2007, liczba przyjezdnych studentów, kształtuje się na poziomie zbliżonym do 100 tysięcy (Sam UMCS kształci około 46-50 tysięcy studentów wszystkich lat). W 2006 stopa bezrobocia w Lublinie wynosiła 8,9% (dane wg GUS), i konsekwentnie obniża się.

Zmiana liczby ludności w ostatnich latach:

• 1970 – 238 500
• 1980 – 304 400
• 1990 – 351 400
• 2000 – 355 800
• 2004 – 355 998
• 2006 – 354 967 (dane wg GUS)
• 2007 – 353 483 (dane wg GUS w corocznym przekroju terytorialnym dla Polski)^[1]
• 2007 – 352 786 (dane kwartalne wg GUS, stan na 30 VI)

Lublin jest najludniejszą gminą, gminą o największej gęstości zaludnienia oraz największą terytorialnie gminą miejską województwa lubelskiego.

[edytuj] Transport

[edytuj] Tranzyt

Przez Lublin przebiegają dwie ważne drogi krajowe i międzynarodowe – droga nr 17 z Warszawy do Kijowa oraz droga nr 19 z Białegostoku do Rzeszowa i droga nr 82 z Lublina do Włodawy. Planowana jest także północna obwodnica miasta (Obwodnica Lublina z Konopnicy do osiedla Felin), która zlikwiduje problemy komunikacyjne w centrum miasta (szczególnie na tranzytowej trasie W-Z). Będzie częścią planowanej do budowy trasy ekspresowej S-17, priorytetowej jako połączenie polskiej Warszawy z ukraińskim Kijowem mając na względzie Euro 2012.

[edytuj] Komunikacja miejska

Komunikację miejską w Lublinie obsługuje komunalne Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne Lublin Sp. z o.o. oraz prywatni przewoźnicy zrzeszeni w Autobusowym Konsorcjum Lubelskim. Lublin jest jednym z 3 miast w Polsce, w których jeżdżą trolejbusy (obecnie 8 linii). W Lublinie istnieje też ok. 45 linii autobusowych zwykłych, 3 linie autobusowe nocne, 2 linie autobusowe sezonowe i 9 bezpłatnych linii hipermarketowych.

Władze miasta stawiają na rozwój ekologicznej i oszczędnej trakcji trolejbusowej. Dnia 17 grudnia 2007 do użytku oddana została trasa w ciągu ulic: Roztocze, Orkana, Armii Krajowej, Bohaterów Monte Cassino, Wileńskiej do Głębokiej. W najbliższych latach istniejąca trakcja ma zostać zmodernizowana, oprócz tego spodziewane jest przedłużenie istniejących tras: z terenów Lubelskiej Spółdzielni Mieszkaniowej na Czuby, a także z Abramowic do Dominowa i z Majdanka do Felina.

[edytuj] Kolej

Lublin jest ważnym węzłem kolejowym. Przez miasto przebiega linia kolejowa łącząca Warszawę z granicą państwa w Dorohusku, a dalej z Kijowem. Dwie inne linie wybiegają z Lublina w kierunkach: południowym (do Przeworska przez Stalową Wolę) oraz północnym (do Łukowa – obecnie nieużywana w ruchu pasażerskim).

Miasto posiada bezpośrednie połączenia kolejowe ze stolicą i większością większych miast w kraju (Kraków, Katowice, Wrocław, Łódź, Kielce, Poznań, Bydgoszcz, Szczecin, Gdańsk i inne) a także Berlinem, Kijowem i Odessą.

W granicach administracyjnych miasta znajdują się trzy dworce kolejowe: Lublin, Lublin Północ (przesiadkowy), Lublin-Zemborzyce (przesiadkowy), a także stacja towarowa Lublin Tatary. Dodatkowo istnieją 2 nieużywane przystanki kolejowe: Rudnik Przystanek i Lublin Zalew (obecnie nie pozostał po nim ślad). W zachodniej części miasta, na jego granicy funkcjonuje przystanek kolejowy Stasin Polny.

Polskie Koleje Państwowe planują uruchomienie w Lublinie szybkiej kolei miejskiej, która łączyć będzie stację Lublin Główny z istniejącymi obecnie stacjami kolejowymi Lublin Północ, Lublin Zemborzyce, Rudnik Przystanek i Lublin Zemborzyce, a także z planowaną stacją kolejową Lublin Zachodni na lubelskich Czubach.

[edytuj] Komunikacja autobusowa

Lublin jest ważnym węzłem komunikacji autobusowej. Posiada dwa dworce autobusowe: Dworzec Główny na Podzamczu (w centrum miasta) oraz Dworzec Południowy (obok Dworca Głównego PKP). Zdecydowana większość autobusów odjeżdża z Dworca Głównego – dworzec południowy utrzymuje jedynie połączenia do Świdnika, Bychawy,Biłgoraja oraz mniejszych miast w południowej części województwa lubelskiego. Połączenia autobusowe obsługiwane są przez PKS, Transped, Polski Express oraz firmy prywatne. Najważniejsze kierunki to: Warszawa (80 połączeń dziennie), Łódź (6), Kraków (21), Białystok (3), Lubliniec (1), Ostrowiec Świętokrzyski (8), Wrocław (2), Szczecin (1), Poznań (2), Gdańsk (1), Zakopane (5), Radom (30) Rzeszów (25), Krynica (1), Kielce (25), Częstochowa (3), Siedlce (8), Biała Podlaska (50), Puławy (80), Chełm (50), Zamość (60), Kraśnik (80), Przemyśl (10), Tarnobrzeg (5), Stalowa Wola (8). Z lubelskich dworców autobusowych odjeżdżają także autobusy do Londynu, Paryża, Rzymu, Lwowa, Łucka, Kijowa i Wiednia.

[edytuj] Lotnisko

Lublin nie ma żadnego lotniska komunikacyjnego. W bezpośrednim sąsiedztwie istnieją w tej chwili dwa małe lotniska przeznaczone dla drobnego ruchu lotniczego: należące do Aeroklubu Lubelskiego sportowe lotnisko Lublin-Radawiec w pobliskim Radawcu Dużym i przemysłowe lotnisko Świdnik przy WSK PZL Świdnik w pobliskim Świdniku, gdzie lądują głównie awionetki i helikoptery. Oba posiadają trawiaste pola wzlotów (o długości 950 m w Radawcu i 1200 m w Świdniku).

Brak lotniska uniemożliwia Lublinowi dalszy rozwój gospodarczy. Dlatego też, po latach debaty nad wariantami, w tym wybudowaniu nowego portu lotniczego w szczerym polu w Niedźwiadzie lub dostosowaniu do potrzeb cywilnych pełnowymiarowych lotnisk wojskowych w raczej oddalonym Dęblinie (funkcjonujące) czy nawet odległej Białej Podlaskiej (nieczynne), postanowiono, z poparciem Komisji Europejskiej (przy zatwierdzonych dotacjach unijnych przeznaczonych na ten cel) by do 2010 powstał międzynarodowy port lotniczy Lublin z grubsza na terenach istniejącego lotniska w Świdniku, z dokupionym terenem i wykarczowanym lasem, gdzie powstanie utwardzona droga startowa o długości 2520 m, co pozwoli na rejsową obsługę samolotów używanych przez tanich przewoźników m.in. Boeing 737 czy Airbus A320.

[edytuj] Nazwa

Nazwa znana jest już od najstarszych zapisków z 1228 (Lublin). Pochodzi ona od nazwy osobowej Lubla utworzonej od imienia Lubomir, poprzez dodanie dawniej pieszczotliwego przyrostka -la.^[2]

[edytuj] Historia

Lublin jest jednym z najstarszych miejsc osadnictwa w Polsce. Lubelscy archeolodzy odkryli na Sławinie cmentarzyska z monumentalnymi grobowcami sprzed 5 tysięcy lat^[3]. Początki osadnictwa na terenie miasta sięgają VI w. (osada na wzgórzu Czwartek, która potem rozprzestrzeniła się na sąsiednie wzgórza). Obecnie na Wzgórzu Czwartek wznosi się kościół pw. św. Mikołaja, przypuszczalnie^[4] wybudowany w X w. z fundacji Mieszka I, w miejscu dawnej pogańskiej świątyni. Z tego okresu pochodzi drewniana budowla obronna na Wzgórzu Zamkowym, która w XII w. zyskała miano kasztelanii.

Pierwsze wzmianki o Lublinie pochodzą z 1198 r. Miasto lokowano na prawie magdeburskim prawdopodobnie za czasów Bolesława Wstydliwego ok. 1257 r., jednak nie zachował się akt lokacyjny. Udokumentowanej lokacji 15 sierpnia 1317 dokonał Władysław I Łokietek. W 1341 Kazimierz III Wielki odniósł pod Lublinem zwycięstwo nad Tatarami, a rok później nadał miastu tzw. przywilej regulacyjny, na mocy którego otoczono je murami. W 1474 Kazimierz Jagiellończyk ustanowił tu stolicę nowo powstałego województwa lubelskiego.

W wiekach XV-XVI miasto przeżywało rozkwit dzięki szlakowi handlowemu znad Morza Czarnego na zachód Europy. W 1569 w Lublinie zawarto unię lubelską. 19 lipca 1569 na sejmie w Lublinie książę pruski Albrecht Fryderyk Hohenzollern złożył hołd lenny Zygmuntowi II Augustowi, co obecny wówczas Jan Kochanowski opisał w utworze Proporzec albo hołd pruski. W 1588 r. biskup łucki Bernard Maciejowski ufundował Kolegium jezuickie w Lublinie.

W połowie XVII wieku Lublin uległ zniszczeniu w wyniku wojen (najazdy kozackie, potop szwedzki) oraz epidemii (5 tys. ofiar dżumy w 1630). W XVI i XVII wieku był głównym ośrodkiem reformacji. Działała tu jedna z ważniejszych gmin braci polskich oraz zbór kalwiński. Na fali ogólnopolskich konfliktów narodowościowych i gospodarczego zastoju, upadają słynne jarmarki lubelskie. Po 1650 r. z miasta wyemigrowała większość europejskich kupców. W 1655 Lublin splądrowały wojska rosyjsko-kozackie, a w 1656 miasto złupili Szwedzi, dopełniając aktu zniszczeń lubelskiej zabudowy i dziesiątkując populację. W 1686 zaczęto grać Hejnał Miasta Lublina. Kolejne lata przyczyniły się do dalszego upadku miasta, głównie za sprawą wojny północnej (początek XVIII wieku). W 1703 August II nadał miastu przywilej zrównujący je w prawach do miasta Krakowa.

8 sierpnia 1707 roku rozpoczęła obrady Rada Lubelska, ale w związku z rabunkami i innymi nadużyciami wojsk rosyjskich, Sejm zaczął popierać Ferenca Rákóczego, kandydata Elżbiety Sieniawskiej.

Po wojnach północnych nastąpił okres rozbudowy miasta, głównie siedzib magnackich i dóbr kościelnych. Ukształtował się dzisiejszy układ Krakowskiego Przedmieścia i pl. Litewskiego, jednak zabudowa miasta prezentowała się nadal ubogo. W okresie oświecenia (1780) powstała fundacja "Boni Ordinis"^[5], której działania doprowadziły do restauracji kamienic miejskich, wybrukowania ulic i odnowy ratusza.

Pierwszym prezydentem miasta został Teodor Gruell-Gretz (po ogłoszeniu Konstytucji 3 Maja). W 1792 na rozkaz carycy Katarzyny II miasto zajęły wojska rosyjskie, kończąc okres krótkotrwałej prosperity. Po III rozbiorze Lublin znalazł się pod panowaniem Austrii. W 1809 Lublin włączono do Księstwa Warszawskiego. W 1815 znalazło się w Królestwie Kongresowym w zaborze rosyjskim, w 1837 zostało stolicą guberni.

Około roku 1850 miasto liczyło 21.000 mieszkańców o strukturze wyznaniowej: 56,08% Żydzi, 42,3% katolicy, 1,09% ewangelicy, 0,29% prawosławni i 0,24% unici i zajmowało powierzchnię 863 ha. W Lublinie działało wówczas: 14 hoteli i zajazdów, 8 restauracji, 6 traktierni i garkuchni, 6 cukierni, 5 sal bilardowych, 16 handli win i towarów kolonialnych, 2 składy sukna, 28 sklepów, 3 składy płótna, 10 magazynów strojów damskich, 15 krawców męskich i 4 damskich, 35 szewców, 2 składy cementu, 5 składów wapna, 3 cegielnie, 6 kantorów loterii, 10 kapitalistów i wymieniaczy listów zastawnych i 14 faktorów^[6].

Po powstaniu styczniowym nastąpiła kasata Klasztoru ojców Kapucynów w Lublinie. Ludność miasta w 1873 wynosiła 28,9 tys., a w 1897 wzrosła do 50,2 tys. W 1877 zbudowano pierwsze połączenie kolejowe. Podczas I wojny światowej rosyjski odwrót i zajęcie miasta przez wojska niemieckie i austro-węgierskie w lecie 1915 ostatecznie zakończyło rosyjskie rządy w mieście.

W 1914 r. pojawił się projekt państwa "od morza do morza" – Federacji Wschodnioeuropejskiej – której stolicą podobno miał być Lublin. W 1918 założono Katolicki Uniwersytet Lubelski. W nocy z 6 na 7 listopada 1918 w mieście utworzono pierwszy rząd odradzającej się Rzeczypospolitej Polskiej pod przewodnictwem Ignacego Daszyńskiego. Miasto ponownie stało się stolicą województwa. W 1939 Lublin liczył 120 000 mieszkańców.

[edytuj] Okupacja niemiecka

Od września 1939 do lipca 1944 miasto znalazło się pod okupacją niemiecką jako część Generalnego Gubernatorstwa. Już 23 września 1939 rozstrzelano tu 23 przedstawicieli polskiej inteligencji. Pod koniec października 1939 Niemcy zamknęli Katolicki Uniwersytet Lubelski, szkoły i teatry, wstrzymali wydawanie polskiej prasy.

Pierwsza publiczna łapanka miała miejsce 9 listopada 1939, następnie rozpoczęły się aresztowania wśród miejscowej inteligencji, urzędników, nauczycieli, profesorów, prawników, wojskowych, księży, studentów, młodocianych harcerzy. 11 listopada 1939 Sicherheitspolizei wkroczyła na teren KULu, aresztując 14 profesorów oraz księży z seminarium duchownego. Wszystkich księży z Lublina, z Chełma i z innych miejscowości więziono na Zamku Królewskim w Lublinie. 17 listopada 1939 r. aresztowano biskupów Mariana Fulmana i bł. Władysława Gorala, których wywieziono do obozu Sachsenhausen. Od czerwca do sierpnia 1940, w ramach Akcji AB, rozstrzelano ok. 500 Polaków w pobliskich Rurach Jezuickich. 1 października 1942 odbyła się wielka łapanka uliczna. Od 1943 na ulicach zaczęły pojawiać obwieszczenia z listami Polaków skazanych na karę śmierci przez niemieckie tzw. sądy doraźne. W latach 1943-44 mordowano mieszkańców na zasadzie odpowiedzialności zbiorowej.

Hitlerowcy utworzyli ciężkie więzienie Gestapo na Zamku w Lublinie. Więźniów torturowano i dręczono w Katowni Gestapo "Pod Zegarem", a wielu aresztowanych Polaków wywożono po krótkim pobycie do obozu koncentracyjnego na Majdanku i Ravensbrück. W 1944 z masowych rozstrzeliwań więźniów ocalało jedynie 60 osób.

[edytuj] Zagłada

Represje wymierzone wobec obywateli polskich narodowości żydowskiej miały miejsce od końca 1939 r. 12 lutego 1940 na cmentarzu żydowskim rozstrzelano 180 Żydów. W czasie okupacji Niemcy utworzyli w Lublinie obóz koncentracyjny – Majdanek oraz getto dla ludności żydowskiej, zlikwidowane w 6 tygodni na wiosnę 1942. Podczas Zagłady, w ramach Akcji Reinhard, zginęło około 40 tys. lubelskich Żydów, stanowiących przed 1939 ponad 1/3 ludności miasta. Zniknęło także całe tzw. Miasto Żydowskie i niemal cała dzielnica Wieniawa, zamieszkana głównie przez Żydów oraz cmentarze żydowskie.

[edytuj] Po 1945

22 lipca 1944 r. do miasta wkroczyły wojska sowieckie. Od 23 lipca 1944 przez następne 164 dni Lublin był stolicą Polski w ramach PKWN. Między lipcem 1944 a październikiem 1956 r. stworzono tu i wprowadzono podstawy systemu totalitarnego – pojawiła się cenzura oraz akty prawne, skazujące patriotów na śmierć za zdradę ojczyzny. Na Zamku działało więzienie, przez które do 1954 r. przeszło ok. 35 tys. Polaków, a 333 osoby straciły w nim życie.

Na Majdanku Rosjanie natychmiast po wkroczeniu utworzyli obóz filtracyjny NKWD dla żołnierzy AK i NSZ, wykorzystując w tym celu infrastrukturę hitlerowską. W nocy 23 sierpnia 1944 r. 250 oficerów i podoficerów z Majdanka wywieziono na Wschód. 4 sierpnia 1944 aresztowano Komendanta Okręgu ZWZ AK Lublin Kazimierza Tumidajskiego. Po przesłuchaniu przewieziono go do Moskwy i osadzono bez procesu sądowego w więzieniu lefortowskim, później przebywał jeszcze w wielu obozach.

Od 3 lipca 1949 do jesieni miały miejsce wydarzenia związane z "Cudem lubelskim"^[7], podczas których aresztowano ok. 300 osób. Jan Paweł II w 1988 r. wyraził zgodę na koronację cudownego obrazu, której 26 czerwca 1988 r. dokonał Prymas Polski Józef Glemp przy udziale 21 biskupów i 350.000 wiernych. 6 listopada 1994 w Syrakuzach podczas poświęcenia Sanktuarium Matki Bożej Płaczącej papież wspomniał o Lubelskim Cudzie.

[edytuj] PRL

W okresie PRL nastąpił gwałtowny rozwój miasta. W 1944 powstał Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Zbudowano szereg zakładów przemysłowych, m.in. Fabrykę Samochodów Ciężarowych (FSC) i fabrykę helikopterów w Świdniku (WSK PZL Świdnik). Do 1989 ludność miasta wzrosła ponad trzykrotnie w stosunku do 1939.

Główne obchody Millenium w Lublinie odbyły się 2-6 czerwca 1966. Podczas Mszy na placu Katedralnym kazanie wygłosił ks.bp. Karol Wojtyła w obecności Prymasa Polski ks. Kard. Stefana Wyszyńskiego. Na czas uroczystości studenci przenieśli na ramionach obraz Matki Boskiej Częstochowskiej z Lubelskiej Katedry na KUL w wielkiej procesji. Po opuszczeniu Lublina obraz został "zaaresztowany" przez SB. Odtąd po Polsce peregrynowały puste ramy obwiązane drutem kolczastym, odczytywane jako wymowny symbol komunizmu.

1 marca 1968 odbył się wiec studencki przed "Chatką Żaka" – pochód ruszył w stronę gmachu Komitetu Wojewódzkiego PZPR. Część uczestników wiecu zatrzymano i wykreślono z listy studentów. W lipcu 1980 r. w Lublinie i Świdniku rozpoczęły się pierwsze strajki robotnicze, zapowiadające strajki na Wybrzeżu w sierpniu 1980 r.

9 czerwca 1987, w drugim dniu pielgrzymki do Polski Jan Paweł II odwiedził Lublin (modlitwa w Mauzoleum na Majdanku, Katedra, poświęcenie kamienia węgielnego pod budowę nowego Kolegium KUL, msza św. w dzielnicy Czuby).

[edytuj] Prezydent miasta Lublin

[edytuj] Zabytki i atrakcje turystyczne

Lublin jest jednym z najstarszych miast Polski. Dzięki temu można znaleźć tu pamiątki z wszystkich epok począwszy od zarania polskiej państwowości, poprzez średniowiecze i renesans, który stanowił złoty okres w rozwoju Lublina, a następnie barok i klasycyzm. Swoje materialne ślady pozostawili tu zarówno zaborcy jak i działacze niepodległościowi. Również XX wiek dostarczył wiele ciekawych obiektów. Atrakcje te uzupełniają bogate zbiory muzeów, oferta kulturalna teatrów i kin.

Architektura Lublina to nie tylko Stare Miasto, zabytkowe kamienice miasta, ale również architektura kościelna. Budowle sakralne prezentują różne okresy stylowe od gotyku do czasów współczesnych.

Budowę grodu na wzgórzu zamkowym przypisuje się Bolesławowi Chrobremu. Najstarszymi zachowanymi budowlami są: kościół św. Trójcy oraz donżon, znajdujący się również na zamku. Czasy budowy i rozbudowy zamku pamięta również baszta obronna znajdująca się obok Bramy Krakowskiej. W pobliżu zamku usytuowane są natomiast dawne zabudowania szpitala św. Łazarza i kościół św. Wojciecha.

[edytuj] Nowe technologie

[edytuj] Branża IT

Lublin jest miastem prężnie rozwijającym się w kierunku technologii informatycznych. Głównym dostawcą internetu dla miasta jest LubMAN UMCS Sp. z o.o., ponadto funkcjonuje kilkadziesiąt lokalnych sieci osiedlowych.

Wydziały z kierunkami informatycznymi na wyższych uczelniach

• Politechnika Lubelska: Wydział Elektrotechniki i Informatyki
• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II: Wydział Matematyczno-Przyrodniczy
• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej: Wydział Matematyki, Fizyki i Informatyki
• Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji: Wydziału Transportu

i Informatyki, Wydział Ekonomii

Technologie Społeczeństwa Informacyjnego

• Lubelskie Centrum Transferu Technologii (LCTT)
• Instytut Matematyki i Informatyki KUL: Katedra Technologii Społeczeństwa Informacyjnego
• Lubelska Fundacja Rozwoju

Producenci oprogramowania

• Asseco Bussines Solutions SA (w tym Safo Systemy Informatyczne)
• Asseco Systems SA
• Comarch Systemy Informatycze (oddział w Lublinie)
• ZETO Lublin Sp. z o.o.
• COMTRONIC Sp. z o.o. Systemy Informatyczne

Producenci sprzętu komputerowego

• ICom

Akademie Cisco

• Akademia Cisco UMCS
• Akademia Cisco WSPA

[edytuj] Telekomunikacja

Lublin ma swój duży udział w światowej telekomunikacji. To w Lublinie przez pracowników naukowych UMCS pod koniec lat 70. został zaprojektowany i stworzony pierwszy na świecie kabel światłowodowy. Technologia ta niestety została sprzedana Amerykanom.

Instytuty naukowe

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej: Zakład Technologii Światłowodów

Producenci sprzętu

• TP S.A. Ośrodek Techniki Optotelekomunikacyjnej

[edytuj] Technika

• Instytut Zastosowań Techniki Sp. z o.o.

[edytuj] Odnawialne źródła energii

• Energia słoneczna

Firma SolarEnTech w współpracy z naukowcami z Politechniki Lubelskiej planuje w najbliższym czasie utworzenie w Lublinie pierwszej w Polsce fabryki baterii słonecznych. Moduły będą wytwarzane z krzemu. Docelowo zatrudnienie ma znaleźć ok. 350 specjalistów

[edytuj] Lubelski Park Naukowo-Technologiczny

Centrum naukowo-badawcze, będące miejscem spotkań dla instytucji naukowych z przedsiębiorstwami. W Projekt ten włączyły się wszystkie lubelskie uczelnie wyższe, samorząd miasta i województwa. Celem są wspólne inwestycje w innowacyjne technologie. Budowa ruszyła w 2003 r. Obecnie do użytku oddany został jeden budynek. Zakończenie budowy planuje się na 2012 r.

[edytuj] Gospodarka

[edytuj] Lubelska Specjalna Strefa Ekonomiczna

Lubelska strefa obejmuje grunty przy al. Witosa w rejonie ul. Doświadczalnej.

Firmy wchodzące w obszar strefy:

• Ball Packaging Europe – fabryka puszek aluminiowych, będzie produkować ok. 750 milionów puszek rocznie i zatrudniać 100-150 osób. Budowa fabryki ruszyła w kwietniu 2008 r.

Do lubelskiej strefy kandyduje wiele firm, w tym:

• Comarch - technologie informatyczne
• SolarEnTech - produkcja ogniw fotowoltaicznych
• Asseco Business Solutions - produkcja oprogramowania dla sektora finansowego

[edytuj] Przemysł

Przemiany gospodarcze początku lat 90. XX wieku sprawiły, że lubelskie przedsiębiorstwa państwowe zaczęły borykać się z problemami finansowymi. Ratunkiem dla nich miała być prywatyzacja. Jednak w większości przypadków problemy spółek nie skończyły się, a wręcz przeciwnie.

Likwidacji uległa m.in. Odlewnia Ursus. Fabryka Samochodów Ciężarowych została kupiona przez koreański koncern Daewoo. Kiepska koniunktura na azjatyckich rynkach spowodowała problemy finansowe spółki także w Polsce. Firma Daewoo Motor Polska z siedzibą w Lublinie upadła. Większość pracowników została zwolniona. Fabrykę kupiła rosyjska spółka Intrall. 15 października 2007 sąd ogłosił upadłość spółki z powodu rosnącego zadłużenia. Blisko 300 pracowników otrzymało wypowiedzenia umów o pracę.

Lublin jest siedzibą główną firmy PGE-Energia. Skupia ona osiem spółek dystrybucyjnych ze wschodniej i centralnej Polski (Lublin, Rzeszów, Łódź, Białystok, Łódź-teren, Warszawa-teren, Zamość, okręg radomsko-kielecki) oraz Zespół Elektrowni Dolna Odra SA. Kapitał spółki wynosi 7,7 mld zł. Planowane jest także przeniesienie do Lublina siedziby głównej PGE po jej debiucie giełdowym. Proces przenosin potrwa prawdopoobnie jeszcze kilka lat.

Swoją siedzibę ma tu także fabryka maszyn rolniczych Sipma i producent drzwi, firma Pol-Skone. W Lublinie działają także firmy farmaceutyczne (wytwórnia surowic i szczepionek BIOMED oraz Polfa Lublin), chemiczne i spożywcze. Wśród tych ostatnich są m.in. dwie spółki giełdowe – Emperia Holding S.A. i Polmos Lublin S.A. Prężnie działa także wytwórnia makaronów i płatków śniadaniowych Lubella, a także producent słodyczy, firma Solidarność. W Lublinie działa też producent preparatów ziołowych, Herbapol, jeden z największych browarów w Polsce, Perła, należąca do spółki Polski Cukier cukrownia, oddział POCH Polskie Odczynniki Chemiczne, a także Zakłady Tytoniowe w Lublinie

Pomimo takiej ilości zakładów produkcyjnych, największym pracodawcą w mieście jest Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej.

[edytuj] Handel i usługi

Główną ulicą handlową Lublina jest Krakowskie Przedmieście. W latach 90. XX wieku powstało tam wiele butików i ekskluzywnych sklepów m.in. Galeria Centrum, River Island, Wallis, Esprit, Jackpot, Cottonfield, Smyk, Vero Moda, Tally Weijl, Empik, Rossmann. Znajduje się tam również wiele sieciowych restauracji oraz restauracji typu fast food m.in. Sphinx, McDonald's, KFC, Pizza Hut. Śródmieście i Stare Miasto to miejsca spotkań Lublinian w licznych kawiarniach, barach kawowych, restauracjach i pubach. W centrum miasta znajduję się centrum handlowo-rozrywkowe Lublin Plaza z kinem Cinema City i centrum rozrywki Fantasy Park. Poza Śródmieściem funkcjonuje kilka centrów handlowych: m.in. przy ul. Tomasza Zana (CH im. T. Zana), al. Spółdzielczości Pracy (Galeria Olimp), oraz al. Kraśnickiej (Galeria Orkana). W Lublinie działają sklepy największych sieci polskich i zagranicznych, między innymi H&M, Mexx, Hugo Boss, Reserved (2), Esprit (2), Mango, Galeria Centrum, Aldo, Bata (2), Promod, Camaieu, United Colors of Benetton, Royal Collection, Nine West, Danija, Vero Moda(3), Cropp(2), Sela(2), Sephora, Empik (2), Carry(3), Cubus, Hexeline, Wittchen, Orsay (2), Simple(2), Deni Cler(2), Caterina Collection, Qiosque, CCC (5), Deichmann(3), Smyk (2), 5-10-15 (2), Jack&Jones, Venezia, Prima Moda, Apart(3), Kruk, Yes, Top Secret (3), House (4), Tiffi, Morgan, Marionnaud(2), Wittchen, Wallis (2). Wśród barów kawowych należy wymienić Coffee Heaven (2), Costa Coffee, Cafe Club, Cafe Nescafe(2), Vanilia Cafe oraz Cafe Essence.

Fast Food:

• McDonald's – 3;
• KFC – 2;
• Pizza Hut – 1;
• Telepizza – 3;
• Pizza Dominium – 2
• Subway – 1;
• Sphinx – 2;
• Flunch bistro – 1
• North Fish – 1;
• Cleopatra – 3;
• DaGrasso – 2;

[edytuj] Lubelskie centra handlowe oraz supermarkety

W Lublinie znajdują się następujące obiekty handlowe:

Centra handlowe	Hiper- i supermarkety	Supermarkety budowlano-dekoracyjne
Galeria Centrum Galeria Olimp Lublin Plaza Galeria Orkana Galeria T. Zana Galeria Lubelska Galeria Zone W budowie: Felicity (otwarcie 2010) Galeria Zamek – projektowana Park ECHO- projektowany	E.Leclerc (2) Real (1) Tesco (1) Carrefour (Galeria Lubelska) Carrefour Express (3) Biedronka (11) Stokrotka (9) Lidl (2) Plus, W budowie: Real (drugi) Lidl (3) Alma Market	OBI (2) Jysk (3) Komfort (2) Polskie Składy Budowlane (2) Gala w budowie lub planowane: Leroy Merlin IKEA Castorama
Sklepy typu cash and carry	Markety elektroniczne	Perfumerie i drogerie
Makro Cash and Carry BAĆ-POL Cash and Carry planowany: Selgros Cash and Carry	MediaMarkt Neonet Avans (2) RTV Euro AGD (2) Domar Lublin Efekt RTV AGD (7) w budowie: Electro World RTV Euro AGD (3.)	Sephora Marionnaud (2) Uroda (2) Yves Rocher Perfumeria Galeria Centrum Rossmann (7; 8- w budowie) Drogeria Natura (6)

Lublin posiada także sklep sportowy Decathlon.

[edytuj] Hotele w Lublinie

• Grand Hotel Lublinianka * * * *
• Hotel Europa * * * *
• Rezydencja Waksman * * * *
• Mercure Hotel Unia Lublin * * *
• Hotel Victoria * * *
• Hotel Lwów * * *
• Hotel Młyn * * *
• Hotel Korona * * *
• Hotel Focus * * *
• Hotel Huzar * * *
• Hotel Jedlina * * *
• Hotel Bellis * * *
• Hotel Vanilla * * *
• Hotel Campanille * *
• Hotel Locomotiva * *

W Lublinie funkcjonuje też kilka obiektów średniej i wyższej klasy turystycznej jak Hotel Lublin, Hotel Relax, Motel PZM, Rubikon, Dom Nauczyciela, Vanet, Na Rogatce, Nad Stawami, Viking, Bramma Cafe na Starym Mieście oraz kilka dworów i zajazdów jak Dwór Anna, Dworek Szlachecki, Zajazd pod Kasztanami, Zajazd Gościnny, Zajazd Kasztelański czy Zajazd pod Gwiazdami.

[edytuj] Inwestycje zagraniczne

Najwięcej zainwestowali w Lublinie Niemcy (w handel i technikę sanitarną) i Amerykanie (w żywność, handel i nowe technologie). Francuzi są obecni w branży spożywczej i turystycznej. Wyłącznie handlem zainteresowani są Brytyjczycy. Holendrzy inwestują w przemysł farmaceutyczny i turystyczny, Czesi w chemiczny. Belgijskie inwestycje ukierunkowane są na budownictwo, włoskie zaś na przemysł maszynowy. Rosjanie są zainteresowani przemysłem samochodowym. W mieście obecni są także Szwedzi, Norwegowie i Duńczycy.

[edytuj] Międzynarodowe Targi Lubelskie

Lublin jest znanym miastem wystawienniczym. Od lat organizowane są tu liczne imprezy targowe, szczególnie popularne ze względu na bliskie sąsiedztwo wschodniej granicy. W nowoczesnej hali wystawienniczej w Parku Ludowym odbywają się m.in. targi samochodowe, turystyczne, edukacyjne, ślubne i budowlane.

[edytuj] Nauka

Pierwsza uczelnia wyższa w Lublinie powstała już w XVII wieku. Było nią istniejące w latach 1644-1686 przy klasztorze ojców dominikanów Studium Generale, mające prawo nadawania stopni lektora oraz bakałarza filozofii i teologii (w dzisiejszej terminologii: magister i doktor). Pierwszym rektorem (regensem) był świątobliwy o. Paweł Ruszel OP.

Pierwszą uczelnią założoną w XX wieku (1918) był Katolicki Uniwersytet Lubelski. Uruchomienie tej uczelni przez ks. Idziego Radziszewskiego spowodowało ożywienie niewielkiego miasta, napływ wybitnych naukowców (głównie ze Lwowa i Krakowa) i studentów. Powołanie tej szkoły do działania nastąpiło na skutek prężnego rozwoju żydowskiej szkoły – Jeshiwy, w której pozostałościach do dziś mieszczą się niektóre wydziały Akademii Medycznej. Aktualny jest też spór prawny o te budynki. Życie akademickie jeszcze dynamiczniej zaczęło rozwijać się po II wojnie światowej, gdy – jako przeciwwaga dla katolickiej uczelni – w 1944 powołany został do istnienia Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. To właśnie z tej uczelni państwowej wyodrębniły się później kolejne lubelskie szkoły wyższe (Akademia Medyczna i Akademia Rolnicza). Lata 90. XX wieku przyniosły bardzo dynamiczny rozwój uczelni prywatnych. Władze Lublina i województwa lubelskiego mają w planach powołanie Akademii Muzycznej w Lublinie.

[edytuj] Wyższe uczelnie

Państwowe

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II (uczelnia prywatna na prawach uczelni państwowej)
• Uniwersytet Medyczny w Lublinie
• Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
• Politechnika Lubelska
• Akademia Polsko-Ukraińska w Lublinie (Uczelnia o międzynarodowym prestiżu, której powstanie postulował Prezydent Lech Kaczyński – od czerwca 2008 r.)

Prywatne

• Wyższa Szkoła Społeczno-Przyrodnicza im. Wincentego Pola
• Lubelska Szkoła Biznesu
• Lubelska Szkoła Wyższa im. Króla Władysława Jagiełły
• Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji w Lublinie
• Wyższa Szkoła Nauk Społecznych w Lublinie
• Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Administracji
• Wyższa Szkoła Humanistyczna im. Alojzego Szubartowskiego
• Filia Wyższej Szkoły Dziennikarskiej im. Melchiora Wańkowicza w Warszawie

[edytuj] Edukacja na niższych szczeblach

• 43 Technika
• 36 Licea Ogólnokształcące
• 17 Licea Profilowane
• 5 Szkół Artystycznych
• 20 Szkół Zawodowych
• 16 Szkół Specjalnych
• 46 Szkół dla dorosłych
• 21 Szkół Policealnych
• 60 Szkół Społecznych i Prywatnych
• 26 Gimnazja
• 54 Szkół Podstawowych
• 73 Przedszkoli

[edytuj] Kultura

[edytuj] Centrum Kultury w Lublinie

Jedna z największych samorządowych instytucji kulturalno-edukacyjnych Lublina. Swoją siedzibę ma w późnobarokowym kompleksie poklasztorny ss. Wizytek, zlokalizowanym w samym centrum miasta.

Organizator, m.in. Międzynarodowego Festiwalu "Konfrontacje Teatralne", Międzynarodowych Spotkań Teatrów Tańca oraz lubelskich edycji imprez filmowych: "Euroshorts", "Jutro Filmu". Bierze czynny udział w animacji życia kulturalnego miasta. Organizuje koncerty, spektakle teatralne oraz cykliczne spotkania i wykłady z zaproszonymi gośćmi oraz zajęcia warsztatowe dla dzieci i młodzieży.

W Centrum działa m.in. Galeria Biała, Ośrodek Sztuki Performance, Teatr Provisorium, Kompania Teatr, Kinoteatr Projekt, Lubelski Teatr Tańca, Studium Kultury, Pracownia Słowa, Społeczne Ognisko Baletowe i Zespół Taneczny "Rytm". Centrum Kultury jest także wydawcą Lubelskiego Informatora Kulturalnego ZOOM, który prezentuje wszystkie najważniejsze imprezy kulturalne i rozrywkowe w mieście.

W budynku mieści się również: Kawiarnia Artystyczna "Hades" i Klub-Kawiarnia "Centrala"

[edytuj] Akademickie Centrum Kultury

[edytuj] Wojewódzki Ośrodek Kultury

Instytucja, która animuje kulturę w całym lubelskim regionie. Zwraca szczególną uwagę na kulturę ludową Lubelszczyzny. Organizuje m.in. Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym.

[edytuj] Galerie

• Galeria Biała
• Galeria Gardzienice
• Galerie Biura Wystaw Artystycznych: Labirynt i Grodzka
• Galeria KONT
• Galeria Pod Podłogą
• Labirynt 2 BWA
• Andzelm Gallery Galeria Sztuki Współczesnej
• Galeria Wirydarz
• Galeria Niebieska

[edytuj] Muzea

• Muzeum Wsi Lubelskiej – zabytki architektury drewnianej, murowanej i zbiory etnograficzne z rejonu dawnego województwa lubelskiego.
• Muzeum Lubelskie na Zamku – arcydzieła malarstwa, rekwizyty dotyczące kultury ludowej regionu, wystawy czasowe.
• Muzeum Historii Miasta Lublina w Bramie Krakowskiej – wystawy dotyczące historii Lublina.
• Muzeum Martyrologii "Pod Zegarem" w dawnym areszcie śledczym Gestapo.
• Dworek Wincentego Pola – wystawy dotyczące poety i jego zainteresowań, m.in. geografii.
• Muzeum Literackie im. Józefa Czechowicza – zbiory dotyczące pisarza i innych twórców związanych z Lubelszczyzną.
• Izba Pamięci Drukarstwa Polskiego.
• Izba Pamięci Żydów Lublina w synagodze Chewra Nosim.
• Muzeum Archidiecezjalne Sztuki Religijnej.
• Muzeum Cefarmu – wystawy dotyczące farmacji.
• Państwowe Muzeum na Majdanku
• Muzeum UMCS.

[edytuj] Teatry

W Lublinie funkcjonuje wiele teatrów, w tym jedyna scena operowo-operetkowa po prawej stronie Wisły – Teatr Muzyczny w Lublinie.

• Teatr im. Juliusza Osterwy w Lublinie
• Teatr Lalki i Aktora im. Hansa Christiana Andersena
• Teatr Muzyczny w Lublinie
• Lubelski Teatr Tańca
• Teatr Kameralny w Lublinie
• Teatr Pantomimy w Lublinie
• Teatr Stary w Lublinie
• Centrum Projekt Pracovnia Maat
• Teatr Widzenie
• Teatr Provisorium

Zobacz też: Kultura alternatywna (Teatry alternatywne Lublina)

[edytuj] Filharmonie

• Filharmonia Lubelska im. H. Wieniawskiego w Lublinie
• Lubelska Orkiestra Kameralna
• Sale Koncertowa w Szkole Muzycznej im. Karola Lipińskiego (organizator m.in. międzynarodowych konkursów skrzypcowych)

[edytuj] Chóry

• Akademicki Chór Politechniki Lubelskiej
• Chór "La Musica" przy Gimnazjum nr 16 im. Fryderyka Chopina
• Chór "Copernicus" przy IX Liceum Ogólnokształcącym im. Mikołaja Kopernika
• Chór "Kantylena" przy III Liceum Ogólnokształcącym im. Unii Lubelskiej
• Chór Chłopięcy "Słowiki Lubelskie"
• Chór Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
• Chór Akademicki UMCS im. Jadwigi Czerwińskiej
• Chór Salezjańskiego Liceum Muzycznego
• Chór Archikatedry Lubelskiej
• Chór Akademii Medycznej
• dwa chóry gospel: Gospeople i GOSPEL RAIN
• Chór Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej I i II stopnia im. Karola Lipińskiego w Lublinie

[edytuj] Opera

Od ponad 40 lat trwa budowa gmachu opery przy al. Racławickich. (Teatr w budowie). Budynek, w którym oprócz opery ma znajdować się galeria sztuki, ma być nowym symbolem Lublina i ma nosic nazwę Centrum Spotkania Kultur. Wraz z planowanym oddaniem gmachu do użytku w 2010 roku w miejsce Teatru Muzycznego w Lublinie ma zostać powołana Opera Lubelska. Do czasu oddania gmachu do użytku publiczność może podziwiać spektakle operowe, operetkowe i baletowe na scenie Teatru Muzycznego w Lublinie, który w sezonie artystycznym 2007/2008 obchodzić będzie 60-lecie istnienia.

[edytuj] Festiwale

• Międzynarodowy Festiwal Muzyki Ludowej "Mikołajki Folkowe" organizowany przez Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.
• Międzynarodowy Festiwal Teatralny "Konfrontacje" organizowany przez Centrum Kultury w Lublinie
• Festiwal Teatralny "SĄSIEDZI" organizowany przez Centrum Kultury w Lublinie
• Międzynarodowe Lubelskie Spotkania Teatrów Tańca organizowane przez Centrum Kultury w Lublinie
• Międzynarodowe Dni Filmu Dokumentalnego "Rozstaje Europy" organizowane przez Akademickie Centrum Kultury
• Festiwal Kultury Alternatywnej "ZdaErzenia" organizowany przez Akademickie Centrum Kultury
• Festiwal "Prowokacje"
• Międzynarodowe Spotkania Folklorystyczne im. Ignacego Wachowiaka organizowane przez Zespół Pieśni i Tańca "Lublin" im. Wandy Kaniorowej w Lublinie
• Międzynrodowy Festiwal Lubelskie Wieczory Organowe
• Festiwal Filmów Latynoamerykańskich
• Studencki Ogólnopolski Festiwal Teatralny KONTESTACJE
• Festiwal Kultury Alternatywnej SPRZECIW!

[edytuj] Kultura alternatywna

Rozwój kultury alternatywnej w Lublinie jest bardzo dynamiczny. Lata 70. XX wieku przyniosły takie projekty alternatywne jak chociażby Teatr Gong 2, czy Scena Plastyczna KUL i poetycka Grupa Samsara. W Lublinie powstał także Ośrodek Brama Grodzka – Teatr NN – prężnie działająca instytucja kulturalna, która w swoich projektach bardzo często odnosi się do historii miasta związanej z koegzystencją trzech kultur. W Lublinie rozwija się także sztuka performance. Ważnym elementem teatru alternatywnego jest Teatr Provisorium i Ośrodek Praktyk Teatralnych Gardzienice w Lublinie, finansowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

[edytuj] Kina

• Kosmos
• Wyzwolenie
• Bajka
• Grażyna
• Studyjne – Chatka Żaka
• ABC
• Cinema City Lublin Plaza – 8 sal
• Medyk
• Multikino – w budowie, 10 sal z dużą salą premierową w CHR Felicity (otwarcie 2010)

[edytuj] Kabarety

• Kabaret Ani Mru Mru
• Kabaret MIMIKA
• Kabaret Smile
• Kabaret PoMimochodem

[edytuj] Lublin walczy o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2016.

[edytuj] Związani z Lublinem

[edytuj] Honorowi obywatele Lublina

• Rita Gombrowicz – żona Witolda Gombrowicza
• Rocco Buttiglione – włoski polityk chrześcijańsko-demokratyczny i filozof akademicki
• Marian Chojnowski – pierwszy powojenny prezydent Lublina
• Norman Davies – brytyjski historyk Europy związany z Polską
• Ryszard Kaczorowski – ostatni prezydent RP na Uchodźstwie
• Jan Paweł II – papież
• Bolesław Pylak – emerytowany arcybiskup archidiecezji lubelskiej

[edytuj] Posłowie i senatorowie z Lublina

• Ryszard Janusz Bender, PiS
• Grzegorz Czelej, PiS
• Magdalena Gąsior-Marek, PO
• Stanisław Gogacz, PiS
• Włodzimierz Karpiński, PO
• Elżbieta Kruk, PiS
• Jan Łopata, PSL
• Gabriela Masłowska, PiS
• Krzysztof Michałkiewicz, PiS
• Joanna Mucha, PO
• Janusz Palikot, PO
• Małgorzata Sadurska, PiS
• Izabella Sierakowska, LiD
• Lech Sprawka, PiS
• Jarosław Stawiarski, PiS
• Wojciech Wilk, PO
• Edward Wojtas, PSL
• Jarosław Żaczek, PiS

[edytuj] Media

[edytuj] Telewizja

• Telewizja Polska 1 – kanał 9,
• Telewizja Polska 2 – kanał 23,
• Telewizja Polsat – kanał 35,
• TVP Info – kanał 39 (wspólnie z TVP Lublin),
• TVP Lublin – kanał 39 (wspólnie z TVP Info),
• TVN – kanał 41,
• TV 4 – kanał 57.

[edytuj] Radio

Rozgłośnie nadawane z Lublina:

• Radio eR – 87,9 MHz,
• Radio Lublin (Polskie Radio Lublin) – 89,9 MHz / 102,2 MHz,
• Radio Puls (w sieci Złote Przeboje) – 95,6 MHz,
• Radio Centrum – 98,2 MHz,
• Radio Eska Lublin – 103,6 MHz,

Pozostałe rozgłośnie odbierane w Lublinie:

• RMF FM – 89,3 MHz,
• Jedynka (Program 1 Polskiego Radia) – 90,8 MHz,
• Dwójka (Program 2 Polskiego Radia) – 91,8 MHz,
• Radio Maryja – 97 MHz,
• Polskie Radio EURO (Program 4 Polskiego Radia) – 99 MHz,
• Radio Kielce (Polskie Radio Kielce) – 101,4 MHz,
• Trójka (Program 3 Polskiego Radia) – 104,2 MHz,
• Radio Eska Rock – 106,1 MHz,
• Radio ZET – 107 MHz,

Oddziały rozgłośni ogólnopolskich:

• Radio RMF Lublin
• Radio Zet Lublin

[edytuj] Prasa

Gazety codzienne

• Kurier Lubelski – regionalny partner dziennika ogólnopolskiego "Polska. The Times"
• Dziennik Wschodni
• Gazeta Wyborcza Lublin – regionalny dodatek do dziennika ogólnopolskiego Gazeta Wyborcza

Gazety bezpłatne

• Metro (dziennik)
• Nasze Miasto Lublin (tygodnik)
• Alternatywa społeczno-kulturalna (dwutygodnik)

Inne

• Auto Focus - Lubelski Miesięcznik Motoryzacyjny
• Nowy Tydzień w Lublinie
• Lubelski Informator Kulturalny ZOOM
• Lubelski Sport Express
• Akcent
• Niecodziennik Biblioteczny
• Lubelski Portal Społecznościowy, dziennik internetowy

[edytuj] Internet

Bezpłatne hot spoty

• Krakowskie Przedmieście
• Ogród Saski
• Plac Litewski
• Plac Marii Curie-Skłodowskiej
• Galeria Orkana
• Polonia Cafe
• Rynek Starego Miasta
• Urząd Miasta, ul. Leszczyńskiego
• Urząd Miasta, ul. Wieniawska
• Galeria Olimp

[edytuj] Sport

• Hala Globus
• MOSiR-Bystrzyca
• piłka nożna:
  • Motor Lublin
  • Lublinianka
  • Sygnał Lublin
  • BKS Lublin
  • Graf Marina Lublin
  • KS Zemborzyce
  • Koziołek Lublin
  • Vrotcovia Lublin
  • Sławin Lublin
  • Juniorzy Młodsi Lublinianka
  • Stowarzyszenie Młodzieży Viking Lublinianka
• piłka ręczna:
  • SPR Safo Lublin
  • UTS Orlik
• koszykówka:
  • Start AZS Lublin
• rugby:
  • KS Budowlani
• pływanie:
  • KS Lublinianka
  • UTS Orlik
• żużel:
  • Towarzystwo Żużlowe Lublin
• kolarstwo szosowe:
  • Lubelskie Towarzystwo Cyklistów
• skoki narciarskie:
  • Skocznia narciarska – Krokiewka
• sporty wodne:
  • narciarstwo wodne nad Zalewem Zemborzyckim
  • Yacht Klub Politechniki Lubelskiej
  • Yacht Klub Polski Lublin
  • Spływy kajakowe rzęką Bystrzyca
• sporty motorowe:
  • ZO PZM Lublin
  • Tor kartingowy "Carint"
  • KM Cross Lublin
• sporty ekstremalne:
  • Dwa skate parki
  • Dirt Jumping
• sporty walki:
  • Lubelska Akademia Aikido
  • Lubelski Klub Karate Kyokushin
  • Krav maga Lublin.
  • Lubelski Sportowy Klub Taekwondo
• Akademicki Związek Sportowy

Warto zaznaczyć że w Lublinie znajduje się siedziba Polskiego Związku Teakwondo a także Ogólnoeuropejskiej Federacji Teakwondo (All Europe Taekwon-do Federation).

[edytuj] Kościoły i związki wyznaniowe

W Lublinie żyli w czasach historycznych katolicy, protestanci, żydzi, prawosławni i muzułmanie. Na początku XX wieku w Lublinie powstała Jeszywas Chachmej Lublin – założona w Lublinie przez rabina Majera Szapirę w 1930. Obecnie ludność miasta także stanowi mieszankę kulturową, a spowodowane jest to silnym napływem ludności ukraińskiej (pracowników i studentów), recepcją kultury żydowskiej, silnymi badaniami nad historią Żydów lubelskich. W mieście znajdują się świątynie większości popularnych religii, organizowane są także międzykulturowe festiwale o randze międzynarodowej. W mieście działa katolickie radio "eR", w którym audycje regularnie przeprowadza arcybiskup Józef Życiński.

Katolicyzm

• Kościół Rzymskokatolicki – ul. Królewska 10
• Kościół Greckokatolicki – al. Warszawskie 71

Prawosławie

• Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny – ul. Ruska 15a
• Ukraińska Społeczność Prawosławna – ul. Dolińskiego 1

Starokatolicyzm

• Kościół Polskokatolicki – ul. Kunickiego 9
• Kościół Starokatolicki Mariawitów – ul. Paganiniego 1

Protestantyzm

• Kościół Ewangelicko-Augsburski – ul. Ewangelicka 1 (parafia św. Trójcy)
• Kościół Ewangelicko-Metodystyczny – ul. Borelowskiego 5
• Kościół Chrześcijan Baptystów – ul. Kochanowskiego 38a
• Kościół Zielonoświątkowy – ul. Tatarska 5 (zbór "Oaza")
• Wspólnota Kościołów Chrystusowych – ul. Wallenroda 4a (Społeczność Chrześcijańska "Hosanna")
• Kościół Ewangelicznych Chrześcijan – ul. Probostwo 30 (zbór w Lublinie)
• Kościół Wolnych Chrześcijan – ul. Prusa 4a
• Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej – ul. Lubartowska 60 (zbór "Brama Nadziei")
• Kościół Adwentystów Dnia Siódmego – ul. Niecała 4
• Kościół Chrześcijański "Miejsce Odnowienia" – ul. Lubartowska 56
• Kościół Nowego Przymierza – ul. Czeremchowa 12/19
• Wspólnota Chrześcijańska "Pojednanie" – ul. Organowa 1/27

Inne

• Świadkowie Jehowy – ul. Choiny 9
• Świecki Ruch Misyjny "Epifania" – ul. Zamojska 20/26
• Zrzeszenie Wolnych Badaczy Pisma Świętego – ul. Żmichowskiej
• Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich – al. Racławickie 12
• Centrum Islamu – ul. Namysłowskiego 2
• Instytut Wiedzy o Tożsamości "Misja Czaitanii" – ul. Lubartowska 30/21
• Buddyjski Związek Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu – ul. Prusa 7

[edytuj] Współpraca międzynarodowa

[edytuj] Inne miejscowości o tej nazwie

Miasto	Kraj	Data utworzenia
Lublin w stanie Wisconsin	Stany Zjednoczone	2001

[edytuj] Miasta partnerskie

Miasto	Kraj	Data podpisania umowy
Nancy	Francja	1988
Münster	Niemcy	1991
Nyköbing-Falster	Dania	1992
Delmenhorst	Niemcy	1992
Rishon Le Zion	Izrael	1992
Lancaster	Wielka Brytania	1994
Debreczyn	Węgry	1995
Tilburg	Holandia	1996
Łuck	Ukraina	1996
Ługańsk	Ukraina	1996
Starobielsk	Ukraina	1996
Erie	Stany Zjednoczone	1998
Viseu	Portugalia	1998
Poniewież	Litwa	1999
Windsor	Kanada	2000
Pernik	Bułgaria	2001
Alcalá de Henares	Hiszpania	2001
Lwów	Ukraina	2004

[edytuj] Konsulaty

• Konsulat Generalny Ukrainy w Lublinie (20-417 Lublin, ul. Kunickiego 24, tel. (0..81) 531 88 89)
• Konsulat Brytyjski w Lublinie (20-869 Lublin, ul. Beskidzka 9, tel. (0..81) 742 01 01)
• Konsulat Honorowy Republiki Federalnej Niemiec w Lublinie (ul. Rynek 7, 20-111 Lublin tel. (0..81) 743 65 43)
• Konsulat Honorowy Brazylii w Lublinie (pl. Marii Curie-Skłodowskiej 4, tel. (0..81) 537 28 10)

[edytuj] Panoramy miasta

Przypisy

[edytuj] Bibliografia

Wybrane pozycje:

• Historia Lublina w zarysie 1317-1968 – praca zbiorowa pod redakcją Henryka Zinsa; Lublin 1972.
• Historia miasta Lublina: informator do wystawy stałej w Muzeum Historii Miasta Lublina – Jadwiga Chmielak, Grażyna Jakimińska, Marta Polańska; Lublin 2000
• Materiały do historii miasta Lublina 1317-1792 – Jan Riabinin; Lublin 1938
• Lublin: dzieje miasta. T. 2, XIX i XX wiek – Tadeusz Radzik; Lublin 2000
• Lublin wczesnośredniowieczny – Andrzej Rozwałka, Rafał Niedźwiadek, Marek Stasiak; 2006, ISBN 83-7436-054-8
• Lublin w dziejach najnowszych – Waldemar Kozyra; Lublin 2002
• Żydzi w Lublinie: materiały do dziejów społeczności żydowskiej Lublina – praca zbiorowa pod redakcją Tadeusza Radzika; Lublin 1995
• Polska Lubelska 1944 – Tadeusz Żenczykowski, 1987, ISBN 83-86225-45-9
• Lublin. Pamięć i pamiątki – oprac. J. Kliszewska, J. Kus, wydawca: Archiwum Państwowe

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi

• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi

• Plan Lublina
• "Lublin – Pamięć Miejsca" – o dziedzictwie kulturowym Lublina
• Lublin – ciekawostki, zabytki
• Legendy Lubelskie.
• Stary Lublin nieznany ginący fot.