Henri Bergson

Z Wikipedii

Henri Bergson (ur. 18 października 1859 w Paryżu, zm. 4 stycznia 1941 tamże) – pisarz i filozof francuski. Henri Bergson został laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1927. Przyjmowany za głównego twórcę intuicjonizmu. Pochodził z żydowskiej rodziny – jego ojcem był Michał Bergson z Warszawy, a matka pochodziła z żydowskiego rodu z Anglii i Irlandii. W 1868 osiedlili się w Wielkiej Brytanii. Twórca nurtu uznającego, że świat poznajemy za pomocą intuicji a nie intelektu. Wspierał antyracjonalistyczne poglądy artystów przełomu wieków XIX i XX.

Spis treści 1 Poglądy 1.1 Intelekt 1.2 Religia 2 Dzieła 3 Bergson a judaizm i chrześcijaństwo 3.1 Zobacz też

[edytuj] Poglądy

[edytuj] Intelekt

Bergson głosił, że główną rolę w procesie życiowym odgrywa nie rozum, ale irracjonalizm - pęd życiowy. Twórca kieruje się intuicją. Wg Bergsona świat podlega ciągłemu rozwojowi a życie człowieka jest strumieniem przeżyć i czynów. Najwyższą wartość stanowi wolność. Jednym z najważniejszych wątków filozofii Bergsona jest krytyka poznania intelektualnego. Pojęcie poznania intelektualnego obejmowało u niego zarówno poznanie za pomocą zmysłów, jak i poznanie za pomocą rozumu. Poznanie intelektualne Bergson nazywał też "poznaniem przez analizę".

Według Bergsona analityczny umysł nie dostarcza prawdziwej wiedzy o rzeczywistości. Uzyskane na tej drodze poznanie służy praktycznym celom życia a nie prawdzie. Zdaniem Bergsona intelekt poznaje w rzeczach tylko to, co jest ważne dla działania i ludzkiej praktycznej orientacji w świecie, natomiast w żadnym stopniu nie poznaje istoty rzeczy. Poznanie intelektualne jest takim poznaniem, które deformuje rzeczywistość i przekształca ją w coś, czym ona naprawdę nie jest. Zafałszowania dokonane przez intelekt to np. usztywnienie i unieruchomienie rzeczy, rozkład rzeczy na części i konstrukcja z nich nowych całości, które są już tylko jego tworami, uproszczenie rzeczy i pozbawia je ich swoistości i indywidualności, kwantyfikacja rzeczy, mechanizacja rzeczy (pominięcie tego, co jest w nich żywe i twórcze). Intelekt czyni ze świata mechanizm, rugując z niego twórczość i wolność. Umysł ludzki stara się zastąpić konkretną, niepowtarzalną, dynamiczną, swoistą i tajemniczą rzeczywistość przez ogólność i statyczność, niszcząc przez to ruch i życie. Stworzył koncepcję élan vital, siły motorycznej, będącej przyczyną wszelkiej aktywności organizmów żywych.

[edytuj] Religia

Bergson rozróżniał dwa źródła religii: statyczny i dynamiczny. Religia statyczna jest wynikiem działania psychologicznych reakcji i mechanizmów obronnych. Kształtuje ją obawa i obrona przed dezintegracją społeczeństwa ukształtowanego m.in. przez nakazy i zakazy religijne, myśli o śmierci stwarzające domysły dotyczące życia po niej, a także lęk przed przyszłością, który podsuwa idee bóstw opiekuńczych.
Religia dynamiczna wykracza poza potrzeby tymczasowe, przemijające. W niej człowiek wierzący w sposób mistyczny i transcendentny zmierza ku bogu.

[edytuj] Dzieła

• 1889: O bezpośrednich danych świadomości (dopełnione przez Quid Aristotles de loco senserit)
• 1896: Materia i pamięć
• 1900: Śmiech
• 1903: Wstęp do metafizyki, Intuicja filozoficzna
• 1907: Ewolucja twórcza
• 1919: Energia duchowa
• 1932: Dwa źródła moralności i religii
• 1934: Myśl i poruszenie

[edytuj] Bergson a judaizm i chrześcijaństwo

Tak, jak napisał w swoim testamencie z 1937 r., uważał chrześcijaństwo za dopełnienie judaizmu i przyjąłby je, gdyby nie to, iż był świadkiem antysemityzmu przed i w czasie II wojny światowej. Miał jednak nadzieję, iż jakiś kapłan katolicki dokona nad nim egzekwii.

[edytuj] Zobacz też

• Pęd życia