Nowy Dwór Mazowiecki
Z Wikipedii
Współrzędne: 52°26' N 20°41' E
| Nowy Dwór Mazowiecki | |||||
|
|||||
| Województwo | mazowieckie | ||||
| Powiat | nowodworski (mazowiecki) | ||||
| Gmina - rodzaj |
Nowy Dwór Mazowiecki miejska |
||||
| Założono | przed 1294 | ||||
| Prawa miejskie | 1374 | ||||
| Burmistrz | Jacek Kowalski | ||||
| Powierzchnia | 28,27 km² | ||||
| Położenie | 52° 26' N 20° 41' E |
||||
| Liczba mieszkańców (2005) - liczba ludności - gęstość |
27 678 973 os./km² |
||||
| Strefa numeracyjna (do 2005) |
22 | ||||
| Kod pocztowy | 05-100 | ||||
| Tablice rejestracyjne | WND | ||||
|
Położenie na mapie Polski
  Nowy Dwór Mazowiecki
|
|||||
| TERC10 (TERYT) |
1142014011 | ||||
| Miasta partnerskie |  Niederorschel Elektreny |
||||
|
Urząd miejski3
ul. Zakroczymska 3005-100 Nowy Dwór Mazowiecki tel. 22 775-22-22; faks 22 775-25-32 |
|||||
 Galeria zdjęć w Wikimedia Commons |
|||||
| Strona internetowa miasta | |||||
Nowy Dwór Mazowiecki – miasto i gmina w województwie mazowieckim, w powiecie nowodworskim, położone przy ujściu Narwi do Wisły. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa warszawskiego.
Według danych z 30 czerwca 20052, miasto miało 27 678 mieszkańców.
Ośrodek przemysłowy i usługowy, także dla pobliskich terenów letniskowych.
Spis treści |
[edytuj] Struktura powierzchni
Według danych z roku 20026, Nowy Dwór Mazowiecki ma obszar 28,27 km², w tym:
- użytki rolne: 29%
- użytki leśne: 8%
Miasto stanowi 4,09% powierzchni powiatu.
[edytuj] Demografia
Dane z 30 czerwca 20042:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| populacja | 27 507 | 100 | 14 274 | 51,9 | 13 233 | 48,1 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
973 | 504,9 | 468,1 | |||
Według danych z roku 20026, średni dochód na mieszkańca wynosił 1355,96 zł.
[edytuj] Historia
Pierwsze ślady bytności ludzi pochodzą z epoki neolitu (4 - 2 tys. lat p.n.e.)[1], natomiast pierwsze ślady osadnictwa pochodzą z około 1,7 tys. lat p.n.e.[2]. Podczas pogłębiania rzeki Narew w 1980 roku znaleziono także fragmenty łodzi z I w n.e., grot włóczni z XV wieku oraz głownię mieczową z XVII wieku.
Za założyciela późniejszego miasta uważa się księcia Konrada I mazowieckiego około roku 1233, a pierwsza wzmianka pochodzi z roku 1294 jako o własności wojewody mazowieckiego Jana herbu Nałęcz. Miasto wymieniane jest w dokumentach pod różnymi nazwami: Nowidwor circa fluvium Narew (Nowy Dwór Nad Rzeką Narew) (1355), Nova Curia (Nowy Dwór)[3], Nova Aula, później także Novidwor, Nouidwor czy Nowodwor. 29 czerwca 1374 roku książę Ziemowit III Mazowiecki nadaje osadzie prawa miejskie chełmińskie oraz oddaje je na własność Abrahamowi, Dobrogostowi i Niemierzy, synom Tomisława,[4] wraz z przywilejem na połów ryb w Narwi i Wiśle oraz pobieranie cła na rzece Narwi. W 1421 następuje podział majątku pomiędzy synami Niemierzy - Abraham osiada w Wielkopolsce koło Wolsztyna, Dobrogost zostaje i przybiera nazwisko Nowodworski.
W 1544 odnowienie praw miejskich przez króla Zygmunta Starego[5], w XVII wieku upadek miasta w wyniku licznych powodzi, zaraz, grabieży i wojen - 30 września 1655 roku w bitwie pod Nowym Dworem[6] wojska szwedzkie w czasie potopu szwedzkiego rozgromiły tu mazowieckie pospolite ruszenie. Po potopie szwedzkim miasto upada do rangi wsi, którą pozostaje aż do
20 czerwca 1782 roku folwark Nowy Dwór otrzymuje ponownie prawa miejskie od księcia Stanisława Poniatowskiego. 21 października 1792 roku odbyła się konsekracja kościoła parafialnego pod wezwaniem św. Michała Archanioła, fundacji księcia Stanisława. W roku 1794 Nowy Dwór odkupił hrabia Gutakowski. Po III rozbiorze Polski Nowy Dwór znajduje się w zaborze pruskim, po kongresie wiedeńskim w zaborze rosyjskim. końca XVIII wieku.
W 1807 rozpoczęła się z rozkazu Napoleona Bonaparte budowa Twierdzy Modlin, od 1810 budowanej już nie jako magazyn żywności, a obóz warowny. Nadzór nad budową obejmuje w miejsce generała Prospera de Chasseloup-Laubat - Jean Mallet de Granville i w 1811 w pracy przy budowie zatrudnionych jest 19 000 ludzi. Od 5 lutego 1813 do 1 grudnia 1813 roku w oblężonej przez Rosjan twierdzy Modlin bronią się Francuzi. W związku z budową twierdzy nastąpiło pewne ożywienie gospodarcze miasta Nowy Dwór i w 1820 stał się on miastem rządowym i otrzymuje prawo do organizowania jarmarków. W tym okresie zaczęły powstawać tu szynki i karczmy oraz rozpoczął się napływ ludności niemieckiej, rosyjskiej i żydowskiej.
W roku 1832 rozpoczęła się rozbudowa twierdzy Modlin pod nową nazwą Nowogieorgiewsk[7] pod nadzorem generała Iwana Iwanowicza Dehna. Twierdza rozbudowywana była jeszcze w latach 60. XIX wieku, pod koniec tego wieku wybudowano tu linię kolejową, w wyniku czego powstały tu pierwsze zakłady przemysłowe takie jak: fabryka krochmalu, wyrobów fajansowych, fabryka dykty, 2 tartaki a na początku XX wieku powstaje tu młyn parowy, fabryka guzików z masy perłowej, browar i dwie masarnie. Pomimo tego miasto niszczone było przez powodzie w 1813, 1844, 1876 i w 1888, gdy dodatkowo miasto zniszczył pożar.
W czasie I wojny światowej w połowie lipca 1915 roku pod twierdzę Modlin podchodzą wojska niemieckie, ostatecznie odcinając garnizon twierdzy od reszty sił rosyjskich dnia 10 sierpnia. W wyniku oblężenia 19 sierpnia 1915 twierdza została zdobyta przez Niemców, a do niewoli dostało się 105 000 ludzi[8]. W trakcie opuszczania twierdzy Rosjanie zniszczyli m.in. mosty na Narwi i Wiśle, sam Nowy Dwór spłonął podczas niemieckiej ofensywy.
W 1918 po odzyskaniu niepodległości twierdzę obsadza polski garnizon pod dowództwem płk. Edwarda Malewicza. W chwili wybuchu wojny polsko-bolszewickiej w sierpniu 1920 roku znajduje się w Nowym Dworze w koszarach przy ul. Paderewskiego kwatera 5 armii pod dowództwem gen. Władysława Sikorskiego. Armia licząca 46 000 żołnierzy jako Grupa Modlin broniła północnego brzegu Narwi i zachodniego brzegu Wkry.[9]
W okresie międzywojennym na terenie twierdzy w latach 1919-1926 w koszarach mieściła się szkoła Kadetów, Szkoła Podchorążych Broni Pancernych, Centrum Wyszkolenia Saperów i wiele innych jednostek. W latach 20. powstała tu elektrownia, w Modlinie powstała też stocznia i port Marynarki Wojennej.[10]
W czasie II wojny światowej w dniach 13–29 września 1939 trwała obrona twierdzy w kampanii wrześniowej pod dowództwem gen. Wiktora Thommée, po jej upadku zajęta przez Wehrmacht. Sam Nowy Dwór mocno ucierpiał i został przemianowany na Neuhof, od 1942 na Bugmünde, gdy zmieniono nazwy ulic na niemieckie. Od maja 1940 do 12 grudnia 1942 istniało tu żydowskie getto, w mieście istniały 4 szubienice wybudowane przez Niemców. W 1944 istniał tu obóz pracy przymusowej. 15 stycznia 1945 roku o godzinie 17.20 wyzwolono zniszczony w 70% Nowy Dwór.
Po wojnie przystąpiono do odbudowy miasta i jego przemysłu, jednak miasto znów ucierpiało od powodzi w latach 1947 i w 1962. W końcu 1952 skończono budowę wałów przeciwpowodziowych wzdłuż Narwi, w 1975 zaś wzdłuż Wisły. W latach 1952-1975 siedziba powiatu, po reformie administracyjnej 1 stycznia 1999 roku ponownie miasto powiatowe. Od 1962 do Nowego Dworu Mazowieckiego należy Modlin.
[edytuj] Przemysł
Miasto posiada rozwinięty przemysł chemiczny, ponadto lekki, spożywczy, elektro - maszynowy, drzewny; wytwórnie artykułów szkolno - biurowych, opakowań, materiałów budowlanych, sprzętu wędkarskiego, zakłady poligraficzne; składy, hurtownie i agencje celne.
[edytuj] Transport
Ważny węzeł drogowy. W mieście krzyżują się drogi krajowe oraz wojewódzkie:
- 62 kierunek Włocławek-Płock-Nowy Dwór Mazowiecki-Wyszków-Drohiczyn
- 7 kierunek Gdańsk-Elbląg-Nowy Dwór Mazowiecki-Radom-Kraków
- 630 kierunek Warszawa
- 631 kierunek Marki
Przez miasto przebiega też linia kolejowa Legionowo - Nasielsk.
[edytuj] Kościoły i Związki Wyznaniowe
Inne:
- Świecki Ruch Misyjny "Epifania" - zbór w Nowym Dworze Mazowieckim, ul. Zdobywców Kosmosu 17.
[edytuj] Ciekawostki
W Nowym Dworze Mazowieckim znajduje się siedziba obecnego Szero Roma, tradycyjnego zwierzchnika tzw. Polskich Cyganów Nizinnych.
[edytuj] Sąsiednie gminy
[edytuj] Zobacz też
Przypisy
- ↑ W czasie wykopalisk w XIX wieku znaleziono 8 szkieletów ludzkich z okresu neolitu.
- ↑ Wyniki wykopalisk w 1962 roku.
- ↑ Nazwa może nawiązywać do curii książąt mazowieckich w Zakroczymiu.
- ↑ Tomisław najprawdopodobniej był synem wojewody Jana herbu Nałęcz.
- ↑ „Odnowienie dwóch dokumentów dziedzicom w Nowym Dworze Danym".
- ↑ Właściwie bitwa pod Zakroczymiem, na terenie dzisiejszego Stanisławowa, Modlina i Nowego Modlina.
- ↑ Nazwa obowiązująca w latach 1834-1915.
- ↑ W chwili kapitulacji twierdzy znajdowało się w niej 105 000 Rosjan, z czego karabiny posiadało jedynie 39 000 żołnierzy, a artyleria składała się z 1000 przestarzałych armat
- ↑ W dniach 13 i 14 sierpnia udało się zająć wojskom bolszewickim część fortów od północnej strony twierdzy, zostały one odbite już 15 sierpnia.
- ↑ Tutaj zostały zbudowane i zwodowane takie jednostki jak: trałowce "Rybitwa" i "Czajka", kutry dla Flotylli Straży Granicznej – "Mazur", "Ślązak", "Kaszub" oraz pościgowiec "Batory".
[edytuj] Bibliografia
- Ryszard Gołąb: "Ilustrowana Monografia Miasta Nowego Dworu Mazowieckiego z Historią Twierdzy Modlin", wyd. P.P.EVAN, Nowy Dwór Mazowiecki-Warszawa 2001
- Lechosław Herz, 2002, Puszcza Kampinoska, Pruszków, Wyd. Oficyna Wydawnicza "Rewasz", ISBN 83-85557-96-2.
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Oficjalna strona miasta Nowy Dwór Mazowiecki
- Urząd Miasta Nowy Dwór Mazowiecki
- Niezależna strona Nowego Dworu Mazowieckiego
- Zabytki
- Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi
- Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi
Miasta: Nowy Dwór Mazowiecki • Nasielsk • Zakroczym
Gminy miejskie: Nowy Dwór Mazowiecki
Gminy miejsko-wiejskie: Nasielsk • Zakroczym
Gminy wiejskie: Czosnów • Leoncin • Pomiechówek
