Tarnów
Z Wikipedii
Współrzędne: 50°02' N 21°00' E
| Tarnów | |||||
|
|||||
| Województwo | małopolskie | ||||
| Powiat | miasto na prawach powiatu | ||||
| Gmina - rodzaj |
Tarnów miejska |
||||
| Prawa miejskie | 7 marca 1330 | ||||
| Prezydent miasta | Ryszard Ścigała (e-mail) |
||||
| Powierzchnia | 72,4 km² | ||||
| Położenie | 50° 02' N 21° 00' E |
||||
| Liczba mieszkańców (2006) - liczba ludności - gęstość - aglomeracja |
117 168 1643 os./km² ok 214 000 |
||||
| Strefa numeracyjna (do 2005) |
(+48) 14 | ||||
| Kod pocztowy | 33-100 do 33-110 | ||||
| Tablice rejestracyjne | KT | ||||
|
Położenie na mapie Polski
  Tarnów
|
|||||
| TERC10 (TERYT) |
1263011 | ||||
| Miasta partnerskie |  Trenczyn Kiskőrös.svg/20px-Flag_of_Belgium_(civil).svg.png){kind=small} Schoten Blackburn Nowy Sącz Kotłas Tarnopol Biała Cerkiew |
||||
|
Urząd miejski3
ul. Mickiewicza 2 / ul. Nowa 4 / ul. Goldhammera 333-100 Tarnów tel. 014 688 24 00; faks 014 621 53 08 (e-mail) |
|||||
| Strona internetowa miasta | |||||
Tarnów - miasto w południowej Polsce w województwie małopolskim, leżące nad rzeką Białą, o wielowiekowej historii sięgającej początkami czasów piastowskich. Wraz z uzyskaniem praw miejskich w 1330 roku stał się ważnym ośrodkiem w regionie. W obecnych granicach administracyjnych zajmuje powierzchnię 72,4 km², którą zamieszkuje ponad 117 tys. (2007) mieszkańców. Jest ważnym ośrodkiem turystycznym i kulturalnym województwa małopolskiego. W latach 1975-1998 Tarnów był stolicą województwa tarnowskiego. Położony w płd.-wsch. części kraju, przy trasie komunikacyjnej E-40 i linii kolejowej, jest ważnym węzłem w komunikacji drogowej i kolejowej. Jest także ważnym ośrodkiem przemysłowym i gospodarczym z wyspecjalizowanymi zakładami chemicznymi, maszynowymi, metalowymi, budowlanymi, szklarskimi i spożywczymi. W dzielnicy Mościce znajdują się Zakłady Azotowe, będące jednymi z najważniejszych zakładów tego typu w Polsce. Tarnów jest także ośrodkiem kynologii łowieckiej. W okolicach miasta co dwa lata odbywają się ogólnopolskie Field-Trialsy im. Kazimierza Tarnowskiego. Tarnów jest jednym z najcieplejszych miast w Polsce i dlatego to miasto można nazwać Polskim Biegunem Ciepła - to jest hasło, które do Tarnowa przyciąga turystów, których liczba z roku na rok wzrasta.
[edytuj] Historia
Pierwsza wzmianka o Tarnowie pochodzi z 1125 roku. W 1264 roku spotkali się w Tarnowie: książę Rusi Halickiej Daniel z księciem polskim Bolesławem Wstydliwym i wspólnie dokonali rozgraniczeń księstw.
Tarnów prawa miejskie uzyskał w 1330 r., nadał mu je król Władysław Łokietek. Ówczesnym właścicielem miasta był Spycimir Leliwita. Dlatego herbem Tarnowa stała się Leliwa, noszona przez Spycimira. Tarnów przez wieki pozostawał miastem prywatnym, będąc własnością kolejno rodów Tarnowskich (potomków Spycimira, jednym z nich był hetman Jan Amor Tarnowski), Ostrogskich, Zasławskich, Sanguszków.
W osiemnastym stuleciu, po pierwszym rozbiorze Tarnów stał się częścią monarchii habsburskiej (Królestwo Galicji i Lodomerii). Paradoksalnie dzięki temu utworzono w Tarnowie biskupstwo, gdyż dotychczas pobliskie tereny podlegały biskupowi krakowskiemu, a Kraków znacznie później stał się na dobre częścią cesarstwa austriackiego. W dziewiętnastym wieku Tarnów znalazł się przy trasie kolei żelaznej, co sprzyjało rozwojowi miasta. W okresie międzywojennym w pobliskich Mościcach (obecnie dzielnica Tarnowa) zbudowano zakłady produkujące nawozy azotowe. Ich dyrektorem był m.in. znany na arenie ogólnokrajowej działacz polityczny Eugeniusz Kwiatkowski.
W sierpniu 1920 roku do Tarnowa przybył rząd Ukraińskiej Republiki Ludowej na czele z Atamanem Symonem Petlurą. Swoją siedzibę rząd miał w hotelu Bristol przy ulicy Krakowskiej 9. Dziś na tym budynku można zobaczyć tablicę jaka upamiętnia to wydarzenie. W okresie dwudziestolecia międzywojennego w Tarnowie mieszkało około 300 obywateli Ukrainy. Emigracja ta była świetnie zorganizowana, a życie kulturalne kwitło. Były wydawane gazety, prężnie działały wydawnictwa, powstawały szkoły, organizację charytatywne, a nawet Związek Ukrainek, czy związek kombatantów.
W czasie II wojny światowej Tarnów spotkało tragiczne "wyróżnienie". To stąd wyruszył pierwszy transport do obozu koncentracyjnego Auschwitz. W czasie wojny miasto straciło znaczną część swoich mieszkańców, którą stanowiła ludność pochodzenia żydowskiego.
W 1975 r. Tarnów, w ramach reformy administracji (powołano 49 małych województw z 17 wówczas istniejących) został stolicą województwa, by w 1999 r., ponownie stać się miastem powiatowym.
Obecnym prezydentem Tarnowa jest Ryszard Ścigała.
[edytuj] Zabytki
- Zabudowa rynku Starego Miasta (zachowany średniowieczny układ urbanistyczny, kamienice głównie XIX wieczne, kilka renesansowych)
- Bazylika Katedralna (XIV w., przebudowana w l.1889-1900)
- renesansowe nagrobki rodu Tarnowskich
- manierystyczne nagrobki rodu Ostrogskich
- pomnik nagrobny Barbary z Tęczyńskich Tarnowskiej, uważany za najpiękniejszą w Europie renesansową rzeźbę przedstawiającą kobietę
- krypty w podziemiach bazyliki
- Ratusz (poł. XIV w.)
- Dom Mikołajowskich (1524, najstarsza kamienica w Tarnowie)
- Bima – pozostałość po starej synagodze
- Młyn Szancera
- Ruiny zamku Tarnowskich (XIV)
- Pozostałości murów miejskich z XIV-XVI
- Klasztor i kościół ojców Bernardynów
- Kościół pw. Św. Trójcy (II poł. XVI)
- Cmentarz żydowski - założony w 1583 roku.
- Kościół pw. Najświętszej Maryi Panny
- Stary Cmentarz (druga połowa XVIII)
- Kapliczka św. Walentego (przełom XVIII-XIX)
- Pałac Sanguszków w Gumniskach
- Dworzec Kolejowy (1855, obecny wygląd o 1910)
- Park Strzelecki (1866)
- Pałac Ślubów (ok.1880)
- Mauzoleum gen. Józefa Bema
- Kościół xx. Misjonarzy pw. Świętej Rodziny
- Kościół pw. Św. Marcina na Górze Św. Marcina
- Dom Chemika w Mościcach
- Pałacyk w Parku Strzeleckim
[edytuj] Kościoły zabytkowe
- Bazylika Katedralna (XIV w., przebudowana w l.1889-1900)
- renesansowe nagrobki rodu Tarnowskich
- manierystyczne nagrobki rodu Ostrogskich
- pomnik nagrobny Barbary z Tęczyńskich Tarnowskiej, uważany za najpiękniejszą w Europie renesansową rzeźbę przedstawiającą kobietę
- krypty w podziemiach bazyliki
- Kościół pw. Św. Trójcy (II poł. XVI)
- Kościół pw. Najświętszej Maryi Panny
- Kapliczka św. Walentego (przełom XVIII-XIX)
- Klasztor i kościół ojców Bernardynów
- Kościół xx. Misjonarzy pw. Świętej Rodziny
- Kościół pw. Św. Marcina na Górze Św. Marcina
[edytuj] Synagogi
W Tarnowie do 1939 roku było ponad 40 synagog. Oto niektóre z nich:
- Najstarsza Synagoga
- Stara Synagoga
- Nowa Synagoga
- Synagoga przy ulicy Goldhammera 1
- Synagoga Debory Menkes
- Synagoga Tempel
- Synagoga Icchaka Horowitza
- Synagoga cadyka Ungera
[edytuj] Dzielnice Tarnowa
- Śródmieście
- Mościce
- Dąbrówka Infułacka
- Świerczków
- Zbylitowska Góra
- Koszyce
- Chyszów
- Strusina
- Klikowa
- Piaskówka
- Krzyż
- Tarnowiec
- Zabłocie
- Gumniska
- Grabówka
- Rzędzin
[edytuj] Osiedla w Tarnowie
W Tarnowie znajduje się 16 osiedli; są to: (w nawiasach podano liczbę mieszkańców)
- Starówka (13 668)
- Strusina (17 928)
- Piaskówka (12 391)
- Grabówka (12 390)
- Rzędzin (9 127)
- Gumniska Zabłocie (6 339)
- Krakowska (3 200)
- Mościce (10 035)
- Chyszów (1 689)
- Klikowa (2 497)
- Krzyż (4 155)
- Jasna (15 829)
- Westerplatte (6 697)
- Legionów Henryka Dąbrowskiego (3 085)
- Koszyce (2 663)
- Zielone (8 288)
[edytuj] Place i skwery
- plac Gen. Józefa Bema
- plac Bohaterów Getta
- plac Drzewny
- plac Dworcowy
- plac Jana Pawła II
- plac Katedralny
- plac Kazimierza Wielkiego
- plac Tadeusza Kościuszki
- plac Franciszka Morawskiego
- plac Ofiar Katynia
- plac Ofiar Stalinizmu
- plac Jerzego Popiełuszki
- plac Rybny
- plac Henryka Sienkiewicza
- plac Jana III Sobieskiego
- plac Sprawiedliwości
- plac Więźniów Oświęcimia
- skwer Olgierda Kokocińskiego
- skwer Andrzeja Małkowskiego
- skwer Sándora Petőfiego
- skwer Alicji i Jana Preiss
[edytuj] Prezydent Tarnowa
V kadencja (2006-2010)
- dr inż. Ryszard Ścigała - Prezydent Miasta Tarnowa
- Henryk Słomka-Narożański - Wiceprezydent Tarnowa
- Dorota Skrzyniarz - Wiceprezydent Tarnowa
- Kazimierz Koprowski - Wiceprezydent Tarnowa
- Ryszard Żądło - Przewodniczący Rady Miejskiej
[edytuj] Gospodarka
Tarnów jest dużym ośrodkiem przemysłowym z dominującym przemysłem chemicznym (Zakłady Azotowe w Tarnowie-Mościcach S.A.), maszynowym (Zakłady Mechaniczne Tarnów, Fabryka Silników Elektrycznych "Tamel"), spożywczym (Zakłady Mięsne Mięstar wchodzące w skład Grupy Sokołów, Zakłady Mleczarskie Mlektar, Zakłady Przemysłu Chłodniczego Fritar), materiałów budowlanych (największa w kraju cegielnia: Leier-Tarnów S.A., Bruk-Bet), włókienniczym (Spółdzielnia Tarnowska Odzież, Tarnospin, Tarkonfex), skórzanym (Przedsiębiorstwo Tarnokop), szklarskim (Huta Szkła Gospodarczego Tarnów wchodząca w skład Grupy Krosno S.A). W mieście istnieją liczne hurtownie, składy materiałów budowlanych, sklepy. Dobrze rozwinięty jest handel samochodami, istnieje wiele dobrze wyposażonych stacji obsługi samochodów.
Hipermarkety: Carrefour , NOMI. W budowie lub planowane: Castorama , MediaMarkt , Centrum handlowe Gemini Jasna Park, Galeria Handlowa (ul. Krakowska), Galeria Handlowa (ul. Lwowska), Galeria Handlowa (Mościce), Galeria Handlowa (na terenie Owintaru).
Specjalne Strefy Ekonomiczne:
- Tarnowski Klaster Przemysłowy "Plastikowa Dolina"
- Park Przemysłowy "Kryształowy"
[edytuj] Aglomeracja Tarnowska
Utworzona w listopadzie roku 2006 decyzją wojewody małopolskiego. Obejmuje Tarnów, Wojnicz, Żabno, Skrzyszów, Lisią Górę, Wierzchosławice oraz ościenne miejscowości.
źródło: "Wrota Małopolski - dziennik uchwał"
[edytuj] Transport
[edytuj] Tranzyt
Tarnów leży na skrzyżowaniu dróg krajowych:
E40 (Kraków, Tarnów, Dębica, Rzeszów, Jarosław, Korczowa)
DK73 (Kielce, Busko-Zdrój, Dąbrowa Tarnowska, Tarnów, Pilzno, Jasło)
[edytuj] Kolej
Stacje PKP w Tarnowie:
- Tarnów - dworzec główny
- Tarnów Mościce
- Tarnów Północny (nieczynna)
- Tarnów Południowy (nieczynna)
- Tarnów Klikowa (nieczynna)
- Tarnów Filia - stacja towarowa
Dworzec główny jest stacją węzłową - tutaj spotykają się 3 szlaki kolejowe:
Początki kolei w Tarnowie sięgają roku 1850, kiedy rozpoczęto budowę linii Kraków - Lwów. Budynek dworca głównego jest obiektem zabytkowym. Powstał na wzór dworca we Lwowie w 1906 roku.
[edytuj] Tarnowskie Tramwaje
Tarnów był jedynym miastem prowincjonalnym w Galicji, w którym od roku 1911 zaczął kursować elektryczny tramwaj. Wozy były przystrojone zielenią, kwiatami i wstęgami. Miały one czerwony kolor z błękitno-złotym herbem miasta. Nazywano je pieszczotliwie "biedronkami". Wzorowane były na tego samego koloru tramwajach lwowskich. Długość tarnowskiej linii tramwajowej wynosiła 2580 m. Wiodła od ul. Burtniczej, Lwowską, Wałową, Krakowską do dworca kolejowego. Przystanki tramwajowe były przed ul. Warzywną, Szpitalną, przy Pilzneńskiej Bramie, ul. Zdrojowej (Goldhammera), Seminaryjskiej (Piłsudskiego), Katedralnej, Bandrowskiego, przy kościele XX. Misjonarzy. Stale kursowało 6 wozów, co 6 minut od godz. 6 rano do 10 wieczorem. Tramwaj w Tarnowie zlikwidowały okupacyjne władze niemieckie w 1942 r. Trakcja przeszkadzała w ruchach wojsk na wschód i została rozebrana. Jednak tarnowski tramwaj funkcjonował przez 31 lat i pamięta go jeszcze odchodzące pokolenie tarnowian, wspominające z łezką w oku poruszające się dość ospale ulicami miasta czerwone "biedronki". W latach 80. planowano wybudowanie trakcji tramwajowej łączącej dworzec kolejowy w Mościcach z Falklandami i odgałęzienia do dworca głównego. Przedsięwzięcie miało ułatwić komunikację między wschodnią a zachodnią częścią miasta. Niestety planowana inwestycja nie doszła do skutku - nie wybudowano osiedli mieszkaniowych na wschód od Al. Jana Pawła II, w których miało mieszkać kilkadziesiąt tysięcy osób. Zmniejszyła się także liczba pracowników w Zakładach Azotowych i wyłożenie sporych nakładów na budowę takiej linii tramwajowej mijało się z celem. Na ulicy Wałowej pod koniec maja 2004 roku stanął historyczny przystanek tramwajowy z ławką. Znajduje się on kilka metrów od miejsca, gdzie przed latami był przystanek tramwajowy.
[edytuj] Komunikacja Lotnicza
W Tarnowie znajduje się lądowisko Aeroklubu Ziemi Tarnowskiej posiadające trawiasty pas startowy o długości ok 500m. Ponadto w położonym 38 km na północny wschód Mielcu znajduje się port lotniczy (Port Lotniczy Tarnów/Tarnobrzeg) wykorzystywany przez miejscowy aeroklub oraz PZL Mielec
[edytuj] Ronda w Tarnowie
Dwa pierwsze są w rzeczywistości węzłami drogowymi bez ruchu okrężnego.
- Rondo Ronalda Reagana
- Rondo Jerzego Giedroycia
- Rondo Emila "Nila" Fieldorfa
- Rondo Zesłańców Sybiru
Planowane ronda:
- skrzyżowanie ul. A. Mickiewicza i Starodąbrowskiej
- skrzyżowanie ul. Błonie i al.Jana Pawła II
[edytuj] Edukacja
[edytuj] Szkoły Podstawowe
- Niepubliczna i niepłatna szkoła podstawowa w Tarnowie.
- Szkoła Podstawowa nr 1 im. Klementyny Hoffmanowej.
- Szkoła Podstawowa nr 2 im. Stanisława Konarskiego
- Szkoła Podstawowa nr 3 im. Marii Konopnickiej
- Szkoła Podstawowa nr 4 im. Mikołaja Kopernika
- Szkoła Podstawowa nr 5 im. Tadeusza Kościuszki
- Szkoła Podstawowa nr 7 im. Stanisława Staszica
- Szkoła Podstawowa nr 8 im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego
- Szkoła Podstawowa nr 9 im. Orląt Lwowskich
- Szkoła Podstawowa nr 10 w Tarnowie - Klikowej
- Szkoła Podstawowa Integracyjna nr 11 im. Marii Dąbrowskiej
- Szkoła Podstawowa nr 14 im. Stefana Jaracza w Tarnowie - Krzyżu
- Szkoła Podstawowa nr 15 im. Gen. Józefa Bema
- Szkoła Podstawowa nr 17 im. Eugeniusza Kwiatkowskiego
- Szkoła Podstawowa nr 18 im. Jana Kochanowskiego
- Szkoła Podstawowa nr 19 im. Polskiej Marynarki Handlowej
- Szkoła Podstawowa nr 20 z Klasami Sportowymi
- Szkoła Podstawowa nr 23 im. Jana Pawła II w ZSO nr 4
- Społeczna Szkoła Podstawowa nr 1 im. ks. prof. Józefa Tischnera
- Społeczna Szkoła Podstawowa nr 2
- Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna I stopnia
[edytuj] Gimnazja
- Gimnazjum nr 1 im. Jana Nowaka Jeziorańskiego w Tarnowie - Strusina
- Gimnazjum nr 2 im. Mikołaja Kopernika
- Gimnazjum nr 3
- Gimnazjum nr 4 im. Jerzego Brauna
- Gimnazjum nr 6 im. Jana Pawła II w Tarnowie-Krzyżu
- Gimnazjum nr 7 im. Janusza Korczaka
- Gimnazjum nr 8 im. Stanisława Westwalewicza w ZSO nr 4
- Gimnazjum nr 10 w ZSO nr 1 w Tarnowie-Mościcach
- Gimnazjum nr 11 im. Romana Brandstaettera
- Gimnazjum Dwujęzyczne w ZSO nr 2 im. Św. Kingi
- Gimnazjum Sportowe przy Zespole Szkół Sportowych im. Polskich Olimpijczyków w Tarnowie - Mościcach (Gimnazjum nr 9)
- Gimnazjum Społeczne im. ks. prof. Józefa Tischnera
- Społeczne Gimnazjum Matematyczno-Przyrodnicze STO w Tarnowie
[edytuj] Licea
- Liceum Plastyczne im. Artura Grottgera
- I Liceum Ogólnokształcące im. Kazimierza Brodzińskiego
- II Liceum Ogólnokształcące im. Jana Hetmana Tarnowskiego
- III Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza
- IV Liceum Ogólnokształcące w Tarnowie - Mościcach im. Jana Pawła II (dawniej IV LO im. Stanisława Anioła)
- V Liceum Ogólnokształcące im. Janusza Korczaka
- VI Liceum Ogólnokształcące im. Hanny Chrzanowskiej
- VII Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Staszica
- VIII Liceum Ogólnokształcące przy Zespole Szkół Technicznych im. Prezydenta Ignacego Mościckiego w Tarnowie - Mościcach
- IX Liceum Ogólnokształcące przy Zespole Szkół Licealnych i Zawodowych im. Tadeusza Zwisłockiego w Tarnowie - Mościcach
- XII Liceum Ogólnokształcące przy Zespole Szkół Mechaniczno - Elektrycznych
- XIII Liceum Ogólnokształcące przy ZSEG im. Józefa Piłsudskiego w Tarnowie
- XIV Liceum Ogólnokształcące im. Jana Szczepanika
- XV Liceum Ogólnokształcące przy Zespole Szkół Ekonomiczno - Ogrodniczych
- XVI Liceum Ogólnokształcące przy Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 3
- XVII Liceum Ogólnokształcące przy Zespole Szkół Budowlanych
- XVIII Liceum Ogólnokształcące przy Zespole Szkół Licealnych i Zawodowych nr 2
- XIX Liceum Ogólnokształcące przy Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 4
[edytuj] Technika
- Technikum nr 1 przy Zespole Szkół Technicznych im. Prezydenta Ignacego Mościckiego w Tarnowie - Mościcach
- Technikum nr 2 przy Zespole Szkół Licealnych i Zawodowych nr 2
- Technikum nr 3 przy zespole Szkół Szkół Ekonomiczno-Gastronomicznych im. Józefa Piłsudskiego w Tarnowie
- Technikum nr 4 przy Zespole Szkół Mechaniczno - Elektrycznych
- Technikum nr 5 przy Zespole Szkół Ogólnokształcących i Technicznych
- Technikum nr 6 przy Zespole Szkół Techniczno - Zawodowych
- Technikum nr 7 przy Zespole Szkół Budowlanych
- Technikum nr 9 przy Zespole Szkół Ekonomiczno - Ogrodniczych
- Technikum nr 10 przy Zespole Szkół Agrotechnicznych i Samochodowych
- Technikum nr 11 przy Zespół Szkół Licealnych i Zawodowych nr 1
[edytuj] Szkoły Policealne
- Policealne Studium Zawodowe "Eureka" w Tarnowie
- Policealne Studium Zawodowe "Efekt" w Tarnowie
- Policealne Studium Zawodowe "CKK Profesja" oddział w Tarnowie
[edytuj] Wyższe uczelnie
- Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Tarnowie
- Wyższe Seminarium Duchowne w Tarnowie
- Małopolska Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Tarnowie
- Wyższa Szkoła Biznesu - National-Louis University w Nowym Sączu - filia w Tarnowie
- Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie - filia w Tarnowie - Mościcach
- Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie - filia w Tarnowie
- Politechnika Krakowska - filia w Tarnowie
- Papieska Akademia Teologiczna - filia w Tarnowie
- Akademia Pedagogiczna w Krakowie - filia w Tarnowie
- Małopolska Wyższa Szkoła w Brzesku - Wydział Nauk Stosowanych w Tarnowie
- Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi - Punkt Informacyjno-Rekrutacyjny w Tarnowie
[edytuj] Kultura
[edytuj] Teatry
- Tarnowski Teatr im. Ludwika Solskiego
- Amatorski Teatr "Nie Teraz"
[edytuj] Muzea
- Muzeum Diecezjalne w Tarnowie (najstarsze muzeum diecezjalne w Polsce)
- Muzeum Okręgowe w Tarnowie, posiadające 22 fragmenty Panoramy Siedmiogrodzkiej, która powstała pod kierunkiem i z udziałem Jana Styki
- Ratusz (oddział Muzeum Okręgowego)
- Muzeum Etnograficzne (oddział Muzeum Okręgowego)
[edytuj] Kina
- Kino "Marzenie"
- Kino "Millennium"
[edytuj] Planowane
[edytuj] Galerie i stowarzyszenia kulturalne
- BWA – Galeria Miejska
- Galeria "Sztyler"
- Galeria Sztuki "Hortar"
- Tarnowskie Towarzystwo Fotograficzne
- Tarnowskie Towarzystwo Przyjaciół Węgier
- Tarnowskie Towarzystwo Kulturalne
- Stowarzyszenie Teatr Nie Teraz
- Tarnowskie Centrum Kultury
- Mościckie Centrum Kultury (Instytucja kultury województwa małopolskiego)
- Amatorski Klub Filmowy "Szwenk", który powstał 25 lipca 1986 roku w Dzielnicowym Domu Kultury Klikowa w Tarnowie. Pierwszym prezesem, na półroczną kadencję, został wybrany Krzysztof Borowiec, 20 stycznia 1987 roku został nim Tadeusz Koniarz, który kieruje klubem do tej pory. W wyniku konfliktu z Miejskim Ośrodkiem Kultury, któremu podlegał DDK, utworzony został dnia 11 listopada 1988 AKF Kontra, działający przez blisko rok w mieszkaniu klubowicza - Piotra Bricha. Obecnie siedzibą klubu jest pracownia filmowa tarnowskiego Pałacu Młodzieży, gdzie klub przeniósł się w listopadzie 1992 roku.
Tarnowski Uniwersytet Trzeciego Wieku (TUTW), projekt Fundacji "Kromka CHleba". Funkcjonuje od 2006 roku.
[edytuj] Muzyka
- Centrum Paderewskiego
- Chłopięcy Chór Katedralny "Pueri Cantores Tarnovienses"
- Dziewczęcy Chór Katedralny "Puellae Orantes"
- Tarnowski Chór GOS.PL
- Zespół Szkół Muzycznych im. I. Paderewskiego
[edytuj] Biblioteki
- Miejska Biblioteka Publiczna
- Biblioteka Publiczna przy Mościckim Centrum Kultury
- Biblioteka Pedagogiczna
- Biblioteka Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Tarnowie
[edytuj] Obiekty handlowe
- C.H. ECHO (Carrefour, NOMI, Deichmann, Komfort, Abra) - ul. Błonie 2
- C.H. ALMA - ul. J. Dąbrowskiego 10
- C.H. MAX - ul. Szkotnik (Carrefour Express, Bergson, Mix Electronix, Nike, Reebok, Reporter Shops)
- C.H.R. Gemini Jasna Park (otwarcie - 2009) - Real, Castorama, Media Markt, - ul. XVI Pułku Piechoty
- C.H.R. za Szpitalem św. Łukasza (planowane) - ul. Lwowska
- Galeria handlowa (planowana - na miejscu salonu Fiata) - ul. Krakowska
- D.H. Świt - plac T. Kościuszki
- D.H. Zenit - ul. Słoneczna 29-33
- D.H. Sezam - ul. Akacjowa
- D.H. Krakus - ul. Nowy Świat / ul. I. Mościckiego
- D.H. Oskar - ul. Urszulańska
- D.H. Alfa - Ul. S. Staszica / S. Batorego
- supermarkety i dyskonty spożywcze (ELEA, Biedronka, Stokrotka, Lidl, Plus, Lewiatan, PSS Społem, TSS - Tarnowska Spółdzielnia Spożywców - Bazar, Hala Tuchowska, Dąbrówka, Jaskółka, TESCO, Albert, Delikatesy Zenit, Frac, Avita,Carrefour Express, Żabka)
[edytuj] Ekologia - Zielone Perły Tarnowa
[edytuj] Parki
- Park Strzelecki
- Park Sanguszków
- Park Piaskówka
- Park im. Eugeniusza Kwiatkowskiego
- Park im. Wincentego Muchy
- Park na os. Westerplatte
- Park na os. Legionów Henryka Dąbrowskiego
- Park w Zbylitowskiej Górze
- Planty im. Józefa Jakubowskiego
- Miejski Park Kultury i Wypoczynku na Górze św. Marcina
[edytuj] Inne tereny zielone
- Kantoria
- Lasek "Lipie"
- Las Sośnina
- Rezerwat przyrody Debrza
- Aleja lipowa wzdłuż ul. Obrońców Lwowa (pomnik przyrody)
[edytuj] Media
W Tarnowie działa kilka lokalnych pism i oddziały ogólnopolskich i wojewódzkich gazet, działają także stacje radiowe i telewizja miejska. Gazety i pisma:
- Dziennik Polski
- Galicyjski Magazyn Informacyjny TEMI
- Gazeta Krakowska
- Małopolska Gazeta Studencka
- Tarnowski Gość Niedzielny
- Extra GALICJA
Radio:
- Radio Eska Tarnów (dawniej Radio MAKS)
- Polskie Radio Kraków Studio Tarnów
- Radio RDN Małopolska
Radio Internetowe:
- Radio Wir FM Tarnów
- Radio E-Club
- Radio Nowastacja.pl
- Radio Sigma.pl
Telewizja:
- Małopolska Telewizja Kablowa
- TVP Kraków Studio w Tarnowie
[edytuj] Sport
Tarnów jest znanym ośrodkiem sportu żużlowego (Unia Tarnów, wicemistrzostwo Polski w 1994 r., mistrzostwo Polski w 2004, 2005 r.) a także wspinaczki sportowej. Rozwija się tu również piłka nożna, piłka ręczna, karate kyokushin, judo, boks, pływanie i inne dyscypliny.
[edytuj] Tarnowskie kluby sportowe
- Unia Tarnów
- MUKS Sokół Gumniska Tarnów
- Tamel Tarnów
- Błękitni Tarnów
- Metal Tarnów
- Tarnovia
- Pałac Młodzieży Tarnów
- Iskra Krzyż
- UKS "Jedynka"
- TKS Kyokushin Karate
- Bushi Ryu
- Tarnowski Klub Tenisowy
- UKS Leliwa
- Tarnowski Yacht Club "AZOTY"
- Yacht Club "BEZAN"
- Yacht Club "ORION"
- Yacht Club "ARMATOR"
[edytuj] Obiekty Sportowe
- Hala widowiskowo-sportowa "Jaskółka" (pojemność: 3000 miejsc)
- Hala widowiskowo-sportowa TOSiR - ul. Krupnicza (pojemność: 400 miejsc)
- Hala widowiskowo-sportowa Pałacu Młodzieży - ul. Gumniska (pojemność: ok. 1000 miejsc)
- ZKS "UNIA" Tarnów – "Dom Sportu": hala, kryta pływalnia, pływalnia letnia – ul. Traugutta 5a
- Pływalnia letnia TOSiR na Górze św. Marcina
- Pływalnia kryta TOSiR – atrakcje wodne – ul. Piłsudskiego 30
- Unia Tarnów – stadion żużlowo – piłkarski (Stadion Miejski)
- Unia Tarnów - stadion lekkoatletyczny
- Stadion Piłkarski – MKS "Tarnovia"
- Stadion Piłkarski - KS Metal/Gawro Tarnów
- Wypożyczalnia sprzętu narciarskiego TOSiR
- Stado Ogierów Skarbu Państwa Klikowa, LKJ
- Korty Tenisowe - MKS "Tarnovia"
- Korty Tenisowe - ZKS "UNIA"
- Korty Tenisowe - KS "TAMEL"
- Korty Tenisowe - Tarnowski Klub Tenisowy
- Centrum Tenisowe - ul.Wojska Polskiego
- Lodowisko TOSiR - ul. Wojska Polskiego
- Fitness Klub "Forma"- ul.Nowy Świat 48
[edytuj] Kościoły i Związki Wyznaniowe
Inne:
- Świecki Ruch Misyjny "Epifania" - zbór w Tarnowie, ul. Skowronków 7/109.
- Wolni Badacze Pisma Świętego - zbór w Tarnowie, nabożeństwa odbywają się w Kaplicy Kościoła Ewangelicko Metodystycznego przy ul. Narutowicza 19
- Kościół Wolnych Chrześcijan - zbór w Tarnowie, nabożeństwa odbywają się w Kaplicy Kościoła Ewangelicko Metodystycznego przy ul. Narutowicza 19
- Kościół Chrześcijan Baptystów - zbór w Tarnowie, ul. Nowy Świat 46
- Kościół Polskokatolicki - parafia p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego, ul. Bernardyńska 24
- Kościół Ewangelicko-Metodystyczny w RP - zbór w Tarnowie, ul. Narutowicza 19
- Kościół Adwentystów Dnia Siódmego - zbór w Tarnowie, ul. Sokoła 5
- Chrześcijańskie Centrum Pan Jest Sztandarem - zbór w Tarnowie, ul. Bandrowskiego
- Chrześcijańska Wspólnota Zielonoświątkowa - zbór w Świebodzinie k. Tarnowa
- Świadkowie Jehowy - Sala Królestwa w Tarnowie, ul. Okrężna 2c
- Buddyjski Związek Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu
- Kościół Zielonoświątkowy - zbór w Tarnowie, nabożeństwa odbywają się w Kaplicy Kościoła Ewangelicko Metodystycznego przy ul. Narutowicza 19
[edytuj] Jan Paweł II w Tarnowie
Jan Paweł II był w Tarnowie 9 i 10 czerwca 1987r. Przyleciał helikopterem wieczorem 9 czerwca. Śmigłowiec wylądował przy hali "Jaskółka" w Tarnowie – Mościcach. Stamtąd papież przejechał papamobilem przez miasto, m.in. ulicą Krakowską do Domu Biskupiego przy ulicy Dzierżyńskiego (obecnie ulica Mościckiego). Wieczorem pod budynek przyszły setki ludzi i odbyło się niezaplanowane spotkanie z papieżem. Jan Paweł II pojawił się oknie Kurii na drugim piętrze i stamtąd rozmawiał z tarnowianami.
Następnego dnia 10 czerwca w obecności ponad dwóch milionów wiernych na polach przy budowanym kościele pw. Błogosławionej Karoliny (obecnie plac Jana Pawła II) beatyfikował Karolinę Kózkównę.
Po południu Jan Paweł II spotkał się na Placu Katedralnym z duchownymi. Tam odbyły się nieszpory eucharystyczne.
Obok Katedry stoi pomnik Jana Pawła II - jeden z pierwszych pomników które postawiono ku czci Jana Pawła II
[edytuj] Miasta zaprzyjaźnione
- Trenczyn - Słowacja
- Kiskőrös - Węgry
- Schoten - Belgia
- Blackburn - Wielka Brytania
- Nowy Sącz - Polska
- Kotłas - Rosja
- Tarnopol - Ukraina
- Biała Cerkiew - Ukraina
[edytuj] Parlamentarzyści z okręgu tarnowskiego
[edytuj] Posłowie
- Urszula Augustyn - PO
- Edward Czesak - PiS
- Aleksander Grad - PO
- Barbara Marianowska - PiS
- Jan Musiał - PO
- Jacek Pilch - PiS
- Józef Rojek - PiS
- Wiesław Woda - PSL
- Michał Wojtkiewicz - PiS
[edytuj] Senatorowie
[edytuj] Honorowi Obywatele Miasta Tarnowa
- książę Paweł François Roman Sanguszko - 16.06.1990 r.
- Norbert Lippóczy - 11.03.1992 r.
- abp Józef Życiński - 31.08.1997 r.
- prof. Franciszek Ziejka - 10.10.2000 r.
- Tony Rickardsson - 22.06.2006 r.
- bp Władysław Bobowski - 20.06.2007 r.
- ks. prof. Michał Heller - 15.05.2008 r.
[edytuj] Osoby związane z Tarnowem
Zobacz więcej w osobnych artykułach: Honorowi Obywatele Tarnowa, Burmistrzowie i Prezydenci Tarnowa, Biskupi tarnowscy. Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Tarnowem.[edytuj] Ciekawostki
- Tarnów był pierwszym wolnym miastem w pozaborczej Polsce. Został wyzwolony z 30 na 31 października 1918 r. [1]
- 28 sierpnia 1939 roku na dworcu głównym w Tarnowie doszło do zamachu bombowego zorganizowanego przez niemieckich nazistów. [2]
- Pierwszy transport 728 więźniów do obozu Auschwitz-Birkenau wyruszył właśnie z Tarnowa, 14 czerwca 1940 roku.
- W Tarnowie działa jedyne w Europie Muzeum Romów (oddział Muzeum Okręgowego w Tarnowie), a także najstarsze w Polsce Muzeum Diecezjalne (pochodzi z 1888 roku).
- Tarnów jest miastem wielokulturowym, na przestrzeni wieków zamieszkiwali w nim Polacy, Niemcy, Żydzi, Szkoci, Austriacy, Ukraińcy i Cyganie.
- Tarnów jest "polskim biegunem ciepła" - jednym najcieplejszych miast Polski, ze średnią wieloletnią temperaturą powietrza wynoszącą 8,8°C. Najcieplejsze miejsce leży na terenie dawnej morelowni - obecnie sad państwowy, przylegającej od zachodu do Parku Sanguszków.
- W Tarnowie rozpoczynają się Karpaty, najbardziej wysunięta na północ część Karpat to właśnie Góra św. Marcina
- Zespół Unii Tarnów w 2004 i 2005 roku zdobył Drużynowe Mistrzostwo Polski w żużlu, a ponadto w 2005 roku trzy pierwsze miejsca w zawodach na Indywidualnego Mistrza Polski przypadły zawodnikom tarnowskich jaskółek.
- W Tarnowie dn. 16 września 2006 r. na stadionie Unii Tarnów w Mościcach odbył się jedyny w Polsce Turniej Pożegnalny sześciokrotnego Mistrza Świata Tony'ego Rickardssona tzw. "Final Lap" - "Ostatnie Okrążenie". Wystąpił on w nim jako reprezentant Jaskółek. Tym występem zakończył on swoją karierę w polskiej lidze żużlowej. Przed rozpoczęciem zawodów ówczesny prezydent Mieczysław Bień przekazał Tony`emu Tytuł Honorowego Obywatela miasta Tarnowa zatwierdzony kilka tygodni wcześniej przez radnych. [3]
- W Tarnowie znajduje się pierwsze w Europie rondo nazwane imieniem Ronalda Reagana (w ciągu Al. Jana Pawła II)
- W Tarnowie znajduje się największe w Polsce Wyższe Seminarium Duchowne
- Ludność Tarnowa
Przypisy
[edytuj] Linki zewnętrzne
Grafiki i media na Wikimedia Commons
Wiadomości na Wikinews- Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi
- Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi
Miasta na prawach powiatu: Kraków • Nowy Sącz • Tarnów
Powiaty: bocheński • brzeski • chrzanowski • dąbrowski • gorlicki • krakowski • limanowski • miechowski • myślenicki • nowosądecki • nowotarski • olkuski • oświęcimski • proszowicki • suski • tarnowski • tatrzański • wadowicki • wielicki
