Busko-Zdrój
Z Wikipedii
Współrzędne: 50°28' N 20°43' E
Busko-Zdrój | |||
|
|||
Województwo | świętokrzyskie | ||
Powiat | buski | ||
Gmina - rodzaj |
Busko-Zdrój miejsko-wiejska |
||
Prawa miejskie | 1287 | ||
Burmistrz | Piotr Wąsowicz | ||
Powierzchnia | 12,28 km² | ||
Położenie | 50° 28' N 20° 43' E |
||
Wysokość | 220-250 m n.p.m. | ||
Liczba mieszkańców (2005) - liczba ludności - gęstość |
18 482 1505,0 os./km² |
||
Strefa numeracyjna (do 2005) |
(+48) 41 | ||
Kod pocztowy | 28-100 | ||
Tablice rejestracyjne | TBU | ||
Położenie na mapie Polski
|
|||
Miasta partnerskie | Steinheim Szigetszentmiklós Specchia Haukipudas Chmielnik |
||
Urząd miejski3
ul. Mickiewicza 1028-100 Busko-Zdrój tel. 041 370 52 00; faks 041 370 52 90 (e-mail) |
|||
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons | |||
Strona internetowa miasta |
Busko-Zdrój – miasto uzdrowiskowe w woj. świętokrzyskim, stolica powiatu buskiego, siedziba gminy Busko-Zdrój. Znane już w XII w. jako Bużsk, w XIII w. Busk. Pod względem liczby mieszkańców 7. w województwie świętokrzyskim. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. kieleckiego.
Według danych z 31 grudnia 2005, miasto miało 18 482 mieszkańców.
Busko-Zdrój jest punktem początkowym czerwonego szlaku turystycznego prowadzącego do Solca-Zdroju.
- Imię miasta nosił drobnicowiec MS Busko Zdrój.
Spis treści |
[edytuj] Informacje statystyczne
Dane z 30 czerwca 20042:
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
populacja | 17 363 | 100 | 9 257 | 53,3 | 8 106 | 46,7 |
gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
1413,9 | 753,8 | 660,1 |
Według danych z roku 20026, Busko-Zdrój ma obszar 12,28 km².
Gmina: Grunty ogółem – 23 588 ha, użytki rolne – 18 644 ha, lasy – 1 532 ha, wody – 207 ha, rzeki – 16,7 ha.
Miasto stanowi 4,95% powierzchni powiatu.
[edytuj] Geografia fizyczna
[edytuj] Położenie geograficzne
Busko jest położone w południowej części województwa świętokrzyskiego. Znajduje się 50 km na południe od Kielc i 80 km na północny wschód od Krakowa. Leży w regionie zwanym od przepływającej przezeń rzeki Nidy Ponidziem, na Garbie Wójczańsko-Pińczowskim.
[edytuj] Klimat
W Busku występuje klimat niziny z cechami kontynentalnego. Komfort klimatyczny obejmuje ok. 39% dni w roku, liczba dni "gorących i upalnych" – 13%, "bardzo zimnych" poniżej 1,5%. Średnia roczna temperatura to 7,8°C, maksymalna amplituda temperatur wynosi 60°C. Bardzo wysoką wartością jest liczba godzin ze słońcem – 1151. Roczna wilgotność względna powietrza mieści się w granicach od 71% do 80%.
[edytuj] Historia
Najważniejsze daty:
- 1166 – Pierwsza wzmianka o Busku: bulla papieska i zapis w kronice diecezji krakowskiej mówią o miejscowości "Bugsk" i kościele.
- 1252 – Najstarsza wzmianka o buskich solankach, Bolesław Wstydliwy nadaje klasztorowi immunitet skarbowy i prawo ważenia soli.
- 1287 – Książę Leszek Czarny nadaje prawa miejskie – magdeburskie.
- 1347 – Jan z Buska zostaje sekretarzem, a w 1360 r. podkanclerzem króla Kazimierza Wielkiego.
- 1661 – W mieście panuje wielka zaraza.
- 1809 – Busko włączone do Księstwa Warszawskiego.
- 1820 – Wielki pożar, który strawił znaczną część miasta.
- 1828 – Oficjalne otwarcie Uzdrowiska, pierwsza lista kuracjuszy.
- 1869 – Utrata praw miejskich.
- 1916 – przywrócenie praw miejskich.
- 1939 – 9 września bitwa 22 Dywizji Piechoty Górskiej z oddziałami niemieckimi pod Broniną (poległo 200 żołnierzy WP).
- 1966 – Pierwsze miejsce w konkursie na najładniejsze krajowe Uzdrowisko.
- 1987 – Obchody 700-lecia nadania praw miejskich.
[edytuj] Zabytki
- kościół parafialny Niepokalanego Poczęcia NMP 1592-1621, odrestaurowany w 1820
- kościół św. Leonarda z 1699 r. drewniany
- zespół poklasztorny z lat 1720-1730
- kaplica św. Anny wzniesiona w latach 1884-1886
- Sanatorium Marconi z 1836 r.
- Zamek Dersława z 1911 r.
- Wille: Bagatela, Sanato, Słowacki, Oblęgorek, Ormuzd, Zielona, Bristol
[edytuj] Parafie
- Parafia Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny
adres: 28-100 Busko Zdrój, ul. Bohaterów Warszawy 8
proboszcz: ks.Tadeusz Szlachta- kościół parafialny Niepokalanego Poczęcia NMP
- kościół św. Leonarda
- Parafia św. Brata Alberta
adres: 28-100 Busko Zdrój, ul. Lipowa 1
proboszcz: ks. dziekan Marek Podyma- kościół św. Brata Alberta
- kaplica św. Anny
- kościół pw. św. Stanisława Biskupa w Chotelku
- Parafia Bożego Ciała
adres: 28-100 Busko Zdrój, ul. Ks. Kard. S. Wyszyńskiego 1
proboszcz: ks.Marian Janik
- kościół Bożego Ciała
[edytuj] Transport
Przez miasto przebiega droga krajowa nr 73 prowadząca z Kielc do Tarnowa o długości 3,3 km oraz trzy drogi wojewódzkie:
Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej w Busku-Zdroju dysponuje 132 autobusami. Spółka obsługuje bezpośrednie dalekobieżne połączenia m.in. z Warszawą, Krakowem, Karpaczem, Łodzią, Lublinem, Katowicami, Tarnowem, Częstochową i Wrocławiem. W gminie zarejestrowane są 23 taksówki.
Najbliższe lotniska międzynarodowe znajdują się w Krakowie – Balice (ok. 110 km), w Katowicach – Pyrzowice (ok. 160 km) i w Warszawie – Okęcie (220 km). W Masłowie k. Kielc (50 km) jest lotnisko sportowe. W Busku funkcjonuje lotnisko sanitarne na tzw. "Łowiskach".
W pobliże miasta dociera linia kolejowa z Kielc ukończona w 1953, stacja zlokalizowana jest w sołectwie Siesławice, lecz 12 grudnia 2004 z rozkładu zostały zdjęte ostatnie pociągi. W budynku przez pewien okres czasu działała dyskoteka. Jak podaje Radio Kielce na okres wakacyjny od czerwca do września zostaną ustanowione połączenia z Kielcami, Krakowem i Warszawą.
[edytuj] Uzdrowisko
[edytuj] Historia
Pierwszy dokument w którym wspomina się o solankach występujących w Busku to przywilej Bolesława Wstydliwego z 1252 r. Pierwsze badania nad wykorzystaniem wód do leczenia przeprowadził pińczowski lekarz Winterfeld w 1808 r. Po przejęciu Buska w dzierżawę w 1820 r. gen. Feliks Rzewuski wybudował łazienki zaprojektowane przez Henryka Marconiego. Uroczystość otwarcia uzdrowiska miała miejsce w 1836 r. Kurort rozwinął się w znacznym stopniu w czasie piętnastu lat dzierżawy (1880-1895) przez lekarza Andrzeja Dobrzańskiego, stając się jednym z najważniejszych w kraju. Po I wojnie światowej znowu zaczęli przybywać kuracjusze. Intensywna rozbudowa uzdrowiska nastąpiła w latach międzywojennych m.in. z inicjatywy dr Szymona Starkiewicza, który założył sanatorium dziecięce "Górka". W 1966 r. Busko zajęło pierwsze miejsce w konkursie na najładniejsze polskie uzdrowisko. W 1972 r. oddano do użytku największe z sanatoriów – "Włókniarz".
[edytuj] Stan obecny
Obecnie bazę sanatoryjną stanowi trzynaście obiektów, które dysponują 2066 miejscami dla kuracjuszy, sanatoria są na bieżąco rozbudowywane, co stale podnosi tę liczbę. Rocznie wykonywanych jest ok. półtorej miliona zabiegów, z czego 800 tysięcy to kąpiele siarczkowe. W uzdrowisku Busko-Zdrój leczone są choroby układu krążenia, narządów ruchu, schorzenia reumatyczne, ortopedyczne, neurologiczne oraz dermatologiczne a także dziecięce porażenie mózgowe. Uzdrowisko położone jest w południowej części miasta, w pobliżu Parku Zdrojowego. W leczeniu korzysta się z wód siarczkowych, jodkowo-bromkowych i borowiny.
Obiekty sanatoryjne:
- Sanatorium Uzdrowiskowe "Marconi"
- Budynek wzniesiony w 1836 r. przez warszawskiego architekta włoskiego pochodzenia Henryka Marconiego zajmujący centralne miejsce Parku Zdrojowego jest wizytówką miasta. Marconi zbudował "Łazienki" w kształcie litery T, wzorując się na rzymskich obiektach użyteczności publicznej. W "Marconim" znajduje się ponadto niedawno wyremontowana sala koncertowa. Posiada 170 miejsc.
- Sanatorium "Włókniarz"
- Nowoczesny kompleks leczniczy posiadający 480 łóżek położony na terenie 6 ha.
- Szpital Uzdrowiskowy "Krystyna" (320 miejsc)
- Sanatorium Uzdrowiskowe "Rafał" (178 miejsc)
- Sanatorium Uzdrowiskowe "Nida-Zdrój" (190 miejsc)
- Sanatorium "Willa Zielona" (34 miejsca)
- Sanatorium Uzdrowiskowe "Mikołaj" (85 miejsc)
- Sanatorium Uzdrowiskowe "Bristol" (57 miejsc)
- Sanatorium "Oblęgorek" (50 miejsc)
- Sanatorium FWP "Przystań"
- Sanatorium Uzdrowiskowe "Słowacki" SPA
- Sanatorium Uzdrowiskowe "Astoria" (58 miejsc)
- Szpital Dziecięcy Kompleksowej Rehabilitacji "Górka" (164 miejsca)
- 21 Wojskowy Szpital Uzdrowiskowo-Rehabilitacyjny (210 miejsc)
Obiekty hotelowe:
- Hotel Pod Świerkiem (50 miejsc noclegowych)
- Hotel Gromada
Pensjonaty:
- Sanato – wybudowany w 1929 r. przez małżeństwo Irenę z Foltańskich Budzyńską i dr Eugeniusza Budzyńskiego, lekarza uzdrowiskowego w Busku, był przez lata jednym z najbardziej nowoczesnych obiektów uzdrowiskowych w mieście. Zarekwirowany w 1950 r. przez UB, do roku 1990 pelnił funkcję sanatorium UB-MSW. W 1990 r. spadkobierca wystąpił o zwrot zrabowanego pensjonatu. Odzyskany i odrestaurowony pensjonat Sanato pierwszych gości przyjął 17 listopada 1996 r.
Restauracje:
- Restauracja Pod Świerkiem (120 miejsc)
Informacje Turystyczne:
- Centralne Biuro Skierowań "ZDRÓJ"
- Centrum Informacji Turystycznej Ponidzia
W Busku od 1960 r. produkowana jest woda mineralna Buskowianka.
[edytuj] Park Zdrojowy
Założony w XIX wieku przez ogrodnika Ignacego Hanusza Park Zdrojowy został zaprojektowany przez Henryka Marconiego. Dzieli się na trzy części:
- Ogrodzony ogród łazienkowski o pow. 16 ha z Sanatorium Marconi i fontanną w centrum.
- Aleja Mickiewicza, długa na 850 metrów promenada z dwoma rzędami drzew (głównie kasztanowców), która łączy ogród łazienkowski z rynkiem. Jest to reprezentacyjna aleja w mieście, przy której mieszczą się m.in. Urząd Miasta, Starostwo Powiatowe, Policja, Dom Kultury, Galeria "Zielona", trzy szkoły średnie i jedna podstawowa.
- Skwer na placu zwycięstwa w rynku, o pow. 0,7 ha z fontanną w centrum.
W pobliżu Sanatorium "Marconi" znajduje się muszla koncertowa.
Spośród ponad 4500 drzew, w tym ok. 12% w wieku ponad 100 lat najliczniej w parku występują klon pospolity, jesion wyniosły, klon jawor, klon polny, grab pospolity, robinia akacjowa, lipa drobnolistna, kasztanowiec zwyczajny, wiąz szypułkowy. Spotkać też można brzozę brodawkowatą, modrzew europejski, czeremchę pospolitą. Szczególnie zaś cenne są kłęk kanadyjski, platan klonolistny, kasztanowiec żółty, katalpa bignoniowa.
W ostatnim okresie Park Zdrojowy powiększono. Planowana jest budowa Parku Zdrojowego II przy osiedlach Pułaskiego i Kościuszki.
[edytuj] Służba zdrowia
- Zespół Opieki Zdrowotnej w Busku-Zdroju, ZOZ – Szpital Rejonowy
- Samodzielny Publiczny Zespół Podstawowej Opieki Zdrowotnej, SPZPOZ w Busku-Zdroju
- Świętokrzyskie Centrum Ratownictwa Medycznego i Transportu Sanitarnego w Kielcach – Pogotowie Ratunkowe w Busku-Zdroju
- Hospicjum bł. Matki Teresy w Busku-Zdroju
[edytuj] Edukacja
Szkoły podstawowe:
- Szkoła Podstawowa nr 1 im. Stanisława Staszica
- Szkoła Podstawowa nr 2 im. Hanki Sawickiej
- Szkoła Podstawowa nr 3 im. Aleksandra Krzyżanowskiego "Wilka"
Gimnazja:
- Samorządowe Gimnazjum nr 1
Szkoły średnie:
- Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki, al. Mickiewicza 13
- Zespół Szkół Technicznych i Ogólnokształcących im. Kazimierza Wielkiego
- Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 im. Mikołaja Kopernika (Liceum Ogólnokształcące nr 3; Technikum nr 1; I Liceum Profilowane; Zasadnicza Szkoła Zawodowa nr 1)
- Zespół Szkół Techniczno-Informatycznych
- Centrum Kształcenia Zawodowego ZDZ
Szkoły policealne:
- Policealne Studium Zawodowe w ZDZ
- Medyczne Studium Zawodowe
Szkolnictwo specjalne:
- Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy dla Niepełnosprawnych Ruchowo
- Szkoła Podstawowa Specjalna "Górka"
[edytuj] Kultura
W Buskim Samorządowym Centrum Kultury działają trzy młodzieżowe zespoły wokalno-muzyczne, orkiestra dęta, instrumentalny kwartet "Zdrojowy", zespół recytatorski, dziecięce koło plastyczne, klub fotograficzny, klub dziecka, klub twórców nieprofesjonalnych. W tym samym budynku znajduje się kino "Zdrój".
Stałe imprezy kulturalne w Busku-Zdroju organizowane przez BSCK:
- Buskie Spotkania z Folklorem (maj)
- Jarmark Floriański (maj)
- Ogólnopolski Przegląd Piosenki im. Wojtka Belona "Szukam, szukania mi trzeba ..." (maj/czerwiec)
- Międzynarodowy Festiwal Muzyczny im. Krystyny Jamroz (lipiec)
- Wojewódzki Przegląd Poezji i Pieśni Legionowej, Żołnierskiej i Partyzanckiej (listopad)
- Przegląd Plastyki "Ponidzie" (listopad)
Przy Alei Mickiewicza mieści się Galeria "Zielona" założona w 1990 r., która prezentuje dzieła artystów polskich i zagranicznych z rodzaju malarstwa, rzeźby, fotografii, tkaniny.
[edytuj] Media
W Busku Zdroju działa lokalna rozgłośnia radiowa "Twoje Radio Busko" nadająca na częstotliwości 1584 khz AM, ponad to dla Buska nadaje także rozgłośnia internetowa "Radio Ponidzie".
[edytuj] Sport, rekreacja, turystyka
[edytuj] Sport i rekreacja
W Busku-Zdroju funkcjonuje trzecioligowy klub piłkarski AKS Busko-Zdrój, posiadający stadion na 1 143 miejsc siedzących z bieżnią lekkoatletyczną i pełnowymiarowym boiskiem. W sąsiedztwie stadionu znajduje się hala sportowa umożliwiająca organizowanie zawodów międzynarodowych w piłkę ręczną, siatkową, koszykówkę, halową piłkę nożną przy widowni do 500 osób.
Wiosną każdego roku rozgrywany jest w Busku-Zdroju Memoriał Kolarski im. Andrzeja Imosy - otwarte zawody sportowe.
Do dyspozycji mieszkańców są liczne boiska, m.in. przy wszystkich placówkach edukacyjnych, korty tenisowe w Parku Zdrojowym, sanatorium "Włókniarz" i ZSTiO. Zimą dzieci zjeżdżają na sankach z niewielkiego wzniesienia znajdującego się przy Alei Mickiewicza, zwanego przez mieszkańców "Byczokiem".
W mieście znajdują się cztery baseny kryte:
- Pływalnia Miejska im. Stefana Komendy w centrum miasta otwarta w 2001 roku; z rurą o długości 65 metrów.
- Dwa baseny w obiektach sanatoryjnych: "Włókniarz" i "Krystyna".
- Szpital na Górce
Do niedawna funkcjonował basen otwarty w Parku Zdrojowym.
Dwa kilometry na południe od Buska znajduje się ogólnodostępny zbiornik retencyjno-rekreacyjny w Radzanowie o pow. 23 ha. W okresie letnim jest tam zorganizowane kąpielisko o powierzchni 11 ha.
W odległości ok. 3 km znajduje się prywatny ośrodek hipoterapii i jazdy konnej w Wolicy. W 2006 r. oddano do użytku nowoczesną halę sportową, o europejskim standardzie.
[edytuj] Turystyka
Trzy szlaki turystyczne:
- czerwony z Buska do Solca-Zdroju 27 km
- zielony z Buska do Wiślicy 90 km
- niebieski z Pińczowa do Wiślicy 39 km
Nadają się one zarówno do turystyki pieszej, rowerowej jak i biegów narciarskich.
[edytuj] Nazwa miasta
Nazwy miejscowości i ich części ustalane są przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, który, po zasięgnięciu opinii Komisji Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych, publikuje wykazy nazw oraz ogłasza ich zmiany w Dzienniku Ustaw. Tak ustalone nazwy są oficjalnymi nazwami urzędowymi. Wszystkie inne formy nazw są nazwami potocznymi.
Nazwa miejscowości Busko-Zdrój pisana z łącznikiem (dywizem) jest właśnie formą zatwierdzoną urzędowo. Forma nazwy pisana bez łącznika, tzn. Busko Zdrój, jest natomiast formą potoczną. Do niedawna forma Busko Zdrój była jednak podawana jako poprawna przez słowniki języka polskiego (np. przez „Nowy słownik ortograficzny PWN”). Powstawał przez to rozdźwięk pomiędzy formą urzędową nazwy tego miasta, a formą słownikową. Jednak te różnice przestały istnieć w 2004 roku. Wtedy to Rada Języka Polskiego uchwaliła, że dwuczłonowe nazwy wszystkich miejscowości z członem „Zdrój” występującym na drugim miejscu, należy pisać z łącznikiem, co znaczy, że również z językowego punktu widzenia obecnie jedynie poprawną formą jest Busko-Zdrój.
[edytuj] Osoby związane z Buskiem
- Wojciech Bellon – pieśniarz i poeta
- Eugeniusz Budzyński - mjr dr med., zamordowany w Katyniu, lekarz uzdrowiskowy w Busku-Zdroju, budowniczy i właściciel pensjonatu "Sanato".
- Michał Byszewski - wieloletni dyrektor Państwowego Zakładu Zdrojowego (dzisiejszego "Uzdrowiska Busko-Zdrój S.A."), współtwórca Gimnazjum im. Józefa Piłsudskiego w Busku-Zdroju.
- Grzegorz Gzyl – aktor teatralny
- Andrzej Imosa – znany polski kolarz i szkoleniowiec
- Krystyna Jamroz – śpiewaczka operowa
- Adam Jarubas – marszałek Sejmiku Świętokrzyskiego od 2006 r., działacz PSL
- Czesław Król – artysta rzeźbiarz, piekarz,pierwowzór bohatera "Ballady o Cześku Piekarzu" Wojtaka Belona.
- Grażyna Kulawik – ps. Zajączek, piosenkarka, wokalistka Wolnej Grupy Bukowina.
- Liroy – właśc. Piotr Marzec, polski wykonawca hip-hopu, aktor i kompozytor
- Ireneusz Mazur – trener siatkówki, swoją trenerską karierę rozpoczynał w AKS Busko
- Konstanty Miodowicz – polityk, poseł na Sejm
- Bożentyna Pałka-Koruba – wojewoda świętokrzyski od 29 listopada 2007 r.
[edytuj] Zobacz też
- Synagoga w Busku-Zdroju
- Stara Synagoga w Busku-Zdroju
- Świętokrzyska Kolej Dojazdowa
- Park Zdrojowy w Busku-Zdroju
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi
- Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi
Bodzentyn • Busko-Zdrój • Chmielnik • Chęciny • Ćmielów • Daleszyce • Działoszyce • Jędrzejów • Kazimierza Wielka • Kielce • Koprzywnica • Końskie • Kunów • Małogoszcz • Opatów • Osiek • Ostrowiec Świętokrzyski • Ożarów • Pińczów • Połaniec • Sandomierz • Sędziszów • Skalbmierz • Skarżysko-Kamienna • Starachowice • Staszów • Stąporków • Suchedniów • Wąchock • Włoszczowa • Zawichost
Miasta: Busko-Zdrój
Wsie: Baranów • Bilczów • Biniątki • Błoniec • Bronina • Budzyń • Chotelek • Dobrowoda • Elżbiecin • Gadawa • Galów • Janina • Kameduły • Kawczyce • Kostki Duże • Kostki Małe • Kotki • Kołaczkowice • Las Winiarski • Łagiewniki • Mikułowice • Młyny • Nowa Wieś • Nowy Folwark • Oleszki • Olganów • Owczary • Palonki • Podgaje • Pęczelice • Radzanów • Ruczynów • Siesławice • Skorzów • Skotniki Duże • Skotniki Małe • Szaniec • Szczaworyż • Słabkowice • Służów • Wełecz • Widuchowa • Wolica • Zbludowice • Zbrodzice • Zwierzyniec • Żerniki Górne
Siedziba gminy: Busko-Zdrój
Miasta: Busko-Zdrój
Gminy miejsko-wiejskie: Busko-Zdrój
Gminy wiejskie: Gnojno • Nowy Korczyn • Pacanów • Solec-Zdrój • Stopnica • Tuczępy • Wiślica