Niemcy

Z Wikipedii

Bundesrepublik Deutschland Republika Federalna Niemiec
Flaga Niemiec Godło Niemiec
Dewiza: (niem.) Einigkeit und Recht und Freiheit (Jedność i prawo i wolność)
Hymn: Das Lied der Deutschen [jedynie trzecia strofa] (Pieśń Niemców)
Konstytucja	Konstytucja Niemiec
Język urzędowy	niemiecki1
Język używany	niemiecki
Stolica	Berlin
Ustrój polityczny	republika federalna
Głowa państwa	prezydent federalny Horst Köhler
Przewodniczący Bundestagu	Norbert Lammert
Szef rządu	kanclerz federalna Angela Merkel
Wicekanclerz federalny	Frank Walter Steinmeier
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	62. na świecie 357 021 km² 7798 km² (2,18%)
Liczba ludności (2007)  • całkowita   • gęstość zaludnienia  • narodowości	14. na świecie 82 210 0002▼ 230 osób/km² Niemcy: ok. 83%
PKB (2008)  • całkowite   • na osobę	3414,6 mld. USD3▲ 41 581 USD▲
PKB (PPP) (2008)  • całkowite   • na osobę	2816 mld. USD▲ 34 292 USD▲
Jednostka monetarna	1 euro = 100 eurocentów (EUR, €) 1 marka niemiecka = 100 fenigów (DEM) (do 31.12.2001 r.)
Niepodległość	od aliantów zachodnich (amerykańska, brytyjska i francuska strefa okupacyjna) 7 września 1949
Strefa czasowa	UTC +1 - zima UTC +2 - lato
Kod ISO 3166	DE
Domena internetowa	.de
Kod samochodowy	D
Kod telefoniczny	+49
1  Ponadto duński, fryzyjski, serbo-łużyckie 2  Federalny Urząd Statystyczny: Current population (en). 2007-08-31. [dostęp 2007-10-08]. 3  Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego na rok 2008 (źródło: IMF)

Niemcy (Republika Federalna Niemiec, RFN, niem.: Deutschland lub Bundesrepublik Deutschland, BRD) – państwo federacyjne położone w Europie, będące członkiem Unii Europejskiej, Unii Zachodnioeuropejskiej (UZE), G8, ONZ oraz NATO. Do 1970 (do traktatu między RFN a Polską) w Polsce stosowana była oficjalnie nazwa Niemiecka Republika Federalna (NRF). Niemcy mają dostęp do Morza Bałtyckiego i Morza Północnego. Stolica to Berlin (przed przyłączeniem NRD – Bonn, obecnie noszące tytuł miasta federalnego).

Nazwa "Niemcy" oznacza tyle co niemi, niemowy. Język niemiecki jest językiem germańskim i znacznie różni się od języków słowiańskich, dlatego dawni Polacy nie byli w stanie porozumieć się z Niemcami, stąd porównanie do osób niemych (nie mówiących).

Niemcy to państwo położone w Europie Środkowej pomiędzy Morzem Północnym i Morzem Bałtyckim na północy a Alpami na południu, rzeką Ren na zachodzie a Odrą na wschodzie. Graniczą na północy z Danią, na wschodzie z Polską, na południowym wschodzie z Czechami, na południu z Austrią i Szwajcarią, a na zachodzie z Francją, Luksemburgiem, Belgią i Holandią. Całkowita powierzchnia Niemiec to około. 357 tys. i dzielą się na 16 landów. Liczba osób mieszkających w Niemczech to około 82 mln. Stolicą państwa jest Berlin, a językiem oficjalnym jest język niemiecki. Na terenie Niemiec można wydzielić cztery krainy geograficzne: Nizinę Niemiecką, Średniogórze Niemieckie, Wyżynę Szwabsko-Bawarską oraz Alpy.

Spis treści 1 Ludność 2 Język 3 Historia 3.1 Mapy Niemiec z różnych okresów 4 Geografia 4.1 Kraje związkowe Niemiec 4.2 Ważniejsze miasta (alfabetycznie) 5 Ustrój polityczny Niemiec 5.1 Partie polityczne 6 Siły zbrojne 7 Gospodarka 7.1 Przemysł 7.2 Transport 7.3 Problemy gospodarcze w latach 2003-2005 7.4 Niemcy - landy zachodnie a wschodnie 8 Kultura 8.1 Literatura 8.2 Filozofia 8.3 Muzyka 8.4 Malarstwo 8.5 Film 8.6 Teatr 9 Życie kulturalne 10 Religia 11 Kuchnia niemiecka 12 Powiązania z Polską 13 Ciekawostki 14 Przypisy 15 Zobacz też 16 Linki zewnętrzne

Ludność

Największa wśród państw UE liczba ludności – ok. 82 mln (styczeń 2007).

Struktura wiekowa w mln. (2007):

• 0-14 lat: 13,9% (chłopcy 5,89; dziewczynki 5,59)
• 15-64 lat: 66,3% (mężczyźni 27,81; kobiety 26,79)
• powyżej 64 lat: 19,8% (mężczyźni 6,77; kobiety 9,54)

Grupy etniczne:

Około 75,2 mln. (91,1%) mieszkańców Niemiec posiada obywatelstwo niemieckie. Spośród nich około 7 mln (ok. 9%), posiada dwa obywatelstwa, nie urodziło się w Niemczech, lub język niemiecki nie jest ich językiem ojczystym. Dla lepszego zrozumienia można by wskazać na różnicę w znaczeniu pojęć Narodowość i Obywatelstwo, czego się w Niemczech z powodu historycznego obciążenia pojęcia Naród (zobacz też Nazizm) nie robi. Bezsprzecznie, można jednak powiedzieć, iż znaczną część społeczeństwa stanowią przybyli do Niemiec po II wojnie światowej imigranci lub ich potomkowie.

Pozostałe 9% ludności (ok. 7 mln) stanowią obywatele innych krajów, mieszkający na stałe w RFN: Turcy (1,7-2,0 mln), przedstawiciele narodów byłej Jugosławii (1,0 mln), Włosi (0,4 mln), Polacy (0,4-2,0 mln)^[1][2], Austriacy (0,2 mln) i inni.

Stosunek imigracji do emigracji zmienił się w ostatnich 10 latach i zmienia w rosnącym tempie nadal. Niemieccy emigranci są w większości wysoko kwalifikowanymi, poszukiwanymi na światowym i europejskim rynku pracy specjalistami, którzy ze względu na trudności ekonomiczne Niemiec i złe perspektywy zawodowe zdecydowali się z Niemiec wyjechać. Np. lekarze i pracownicy naukowi w Niemczech są stosunkowo źle opłacani, ich warunki pracy i szanse na karierę pozostawiają wiele do życzenia, a czas pracy i stawiane wymagania przekraczają te, w innych wysoko rozwiniętych krajach.

W Niemczech istnieją ponadto stosunkowo nieliczne historyczne mniejszości etniczne. Północ, kraj związkowy Szlezwik-Holsztyn zamieszkują Duńczycy, Dolną Saksonię i Szlezwik-Holsztyn Fryzowie, a Saksonię i Brandenburgię – Serbołużyczanie, a cały teren Niemiec Cyganie (Sinti i Romowie).

Język

Zobacz więcej w osobnym artykule: język niemiecki.

Niemiecki należy do dużej grupy języków germańskich i spokrewniony jest z duńskim, norweskim, szwedzkim, niderlandzkim oraz angielskim. Na terenie całego kraju występują liczne dialekty. To właśnie dialekt u większości Niemców zdradza, z którego regionu pochodzą: gdyby Meklemburczyk i Bawarczyk próbowali ze sobą rozmawiać posługując się wyłącznie dialektem, to najprawdopodobniej byłoby im bardzo trudno się zrozumieć. Język niemiecki jest najbardziej rozpowszechnionym językiem w Europie, jest on mową ojczystą dla około 110 mln osób. Języka tego jako ojczystego (poza obszarem Niemiec) używa się w Austrii, Liechtensteinie, części Szwajcarii, Południowym Tyrolu (Włochy), Alzacji (Francja), niektórych regionach Belgii i w Luksemburgu. Wśród najczęściej przekładanych języków, niemiecki plasuje się na trzecim miejscu – zaraz po angielskim i francuskim. Promocją języka i kultury niemieckiej na świecie zajmują się liczne instytuty, a wśród nich, intensywnie wspierany przez niemieckie ministerstwo spraw zagranicznych, Goethe-Institut.

Historia

Zobacz więcej w osobnym artykule: Historia Niemiec.

W X w. p.n.e. plemiona germańskie przybyły na tereny dorzecza Łaby i Renu. W VI i VII w. zachodnia część Germanii została podbita i włączona do państwa Franków. Za panowania syna Karola Ludwika Pobożnego powstawały ośrodki separatystyczne w Germanii. W wyniku wojny imperium zostało podzielone na 3 części (traktat w Verdun 843), wschodnia to późniejsze Niemcy.

Pierwszym królem wschodniofrankońskim został Ludwik. Po jego śmierci (876) państwo rozpadło się na kilka luźno związanych ze sobą księstw. W 962 Otton I zmienił nazwę państwa na Królestwo Niemieckie. W XIV w zmienił się ustrój Niemiec. Cesarz Karol IV wydał Złotą Bullę (1356). Bulla zagwarantowała jedność i niepodzielność obszarów, którymi władali elektorzy, nadawała im suwerenność w ramach cesarstwa i autonomię sądowniczą, elektorzy otrzymali wówczas prawo majestatu – traktowano ich jak królów. Elektorzy nie mogli wybierać nowego króla przed śmiercią starego. W XV wieku Habsburgowie opanowywali nowe ziemie metodą mariaży i układów. Cesarz Karol V (1519-1556) panował nad największym imperium ówczesnego świata. W 1526 po śmierci króla Węgier w Bitwie pod Mohaczem, brat Karola Ferdynand uzyskał korony Czech i Węgier na mocy układu o przeżycie z Jagiellonami zawartego w Wiedniu w 1515). W 1517 niemiecki zakonnik Marcin Luter ogłosił w Wittenberdze 95 tez. W 1521 papież Leon X wyklął zakonnika, zaś sejm w Wormacji skazał Lutra na banicję. W 1555 podpisano pokój w Augsburgu. Warunki pokoju były następujące: król uznał podział religijny Niemiec na zasadzie Czyj kraj, tego religia. Ogromne zasługi dla przyszłego rozwoju Niemiec położył oświeceniowy król-mason Fryderyk II Wielki, który jako jeden z pierwszych władców w Europie wprowadził powszechne nauczanie elementarne. W latach 1772-1795 udział Prus w trzech rozbiorach Polski. W okresie napoleońskim większość ziem niemieckich włączono w Związek Reński oprócz Prus i Austrii. Po klęsce Napoleona utworzono Związek Niemiecki. 1834 - powstanie Niemieckiego Związku Celnego. Po wojnie austriacko-pruskiej 1866 najsilniejszą pozycję w Niemczech uzyskały Prusy, po wojnie francusko-pruskiej w latach 1870–1871 proklamowano Cesarstwo Niemieckie z Wilhelmem I jako dziedzicznym cesarzem. W latach 1880–1900 Niemcy uzyskały też kolonie w Afryce. 9 listopada 1918 proklamowano republikę, cesarz abdykował. Niemcy podpisały kapitulację 11 listopada 1918 roku kończącą I wojnę światową. Do 1933 istniała Republika Weimarska. W wolnych i demokratycznych wyborach w roku 1933 zwyciężyła NSDAP. W następstwie tego rządy objął Adolf Hitler i NSDAP, rozpoczęły się rządy terroru. Pierwszego września 1939 Niemcy zaatakowały Polskę. Rozpoczęła się II WŚ. Zakończyła się 8 maja 1945 roku aktem bezwarunkowej kapitulacji, powielonym na żądanie ZSRR 9 maja. Niemcy podzielono na strefy okupacji kontrolowane przez mocarstwa: Wielka Brytania, Francja, ZSRR, USA. Powstała Międzysojusznicza Rada Kontroli, która koordynowała administrację okupowanych terytoriów. W strefie radzieckiej powstało NRD, a w trzech pozostałych RFN. Niemcy zjednoczyły się w 1990 roku.

Mapy Niemiec z różnych okresów

Rzesza niemiecka w X. i XI. wieku

Rzesza niemiecka w XIV. wieku

Republika Weimarska

Niemcy po II wojnie światowej

Geografia

Położone w środkowej Europie pomiędzy Morzem Północnym i Morzem Bałtyckim na północy a Alpami na południu. Graniczą na północy z Danią, na wschodzie z Polską, na południowym wschodzie z Czechami, na południu z Austrią i Szwajcarią, a na zachodzie z Francją, Luksemburgiem, Belgią i Holandią.

Lista regionów geograficznych w Niemczech

Jeziora Niemiec, rzeki Niemiec, wyspy Niemiec.

Góry Niemiec, najwyższy szczyt Zugspitze (2962 m n.p.m.) w Bawarii.

Kraje związkowe Niemiec

Zobacz więcej w osobnym artykule: Kraje związkowe Niemiec.

Republika Federalna Niemiec składa się z następujących krajów związkowych (landów):

	Nazwa niemiecka	Nazwa polska	Pow. (tys. km²)	Ludność (mln.)(2)
1	Baden-Württemberg	Badenia-Wirtembergia	35,74	10,74
2	Bayern	Bawaria	70,53	12,46
3	Berlin	Berlin(1)	0,89	3,40
4	Brandenburg	Brandenburgia	29,47	2,55
5	Bremen	Brema(1)	0,40	0,66
6	Hamburg	Hamburg (1)	0,75	1,75
7	Hessen	Hesja	21,11	6,10
8	Mecklenburg-Vorpommern	Meklemburgia-Pomorze Przednie	23,17	1,73
9	Niedersachsen	Dolna Saksonia	47,62	8,00
10	Nordrhein-Westfalen	Nadrenia Północna-Westfalia	34,08	18,06
11	Rheinland-Pfalz	Nadrenia-Palatynat	19,85	4,06
12	Saarland	Saara	2,57	1,05
13	Sachsen	Saksonia	18,42	4,25
14	Sachsen-Anhalt	Saksonia-Anhalt	20,44	2,42
15	Schleswig-Holstein	Szlezwik-Holsztyn	15,76	2,83
16	Thüringen	Turyngia	16,17	2,34
(1) Berlin i Hamburg są miastami na prawie landu; Brema ma też status miasta-kraju (Stadtstaat), chociaż należą do niej dwa miasta: Brema i Bremerhaven (2) Stan: 31.12.2004

Wszystkie kraje związkowe są równouprawnione.

Ważniejsze miasta (alfabetycznie)

Berlin

Bonn

Drezno

Düsseldorf

Frankfurt nad Menem

Hamburg

Kolonia

Monachium

Nazwa polska	Nazwa niemiecka	ludność w tys.	Kraj związkowy
Akwizgran	Aachen	&&&&&&&&&&&&0256.&&&&&0256	Nadrenia Północna-Westfalia
Berlin	Berlin (stolica)	&&&&&&&&&&&03405.&&&&&03 405	Berlin
Bielefeld	Bielefeld	&&&&&&&&&&&&0325.&&&&&0325	Nadrenia Północna-Westfalia
Bochum	Bochum	&&&&&&&&&&&&0368.&&&&&0368	Nadrenia Północna-Westfalia
Bonn	Bonn	&&&&&&&&&&&&0298.&&&&&0298	Nadrenia Północna-Westfalia
Brema	Bremen	&&&&&&&&&&&&0565.&&&&&0565	Brema
Brunszwik	Braunschweig	&&&&&&&&&&&&0240.&&&&&0240	Dolna Saksonia
Chemnitz	Chemnitz	&&&&&&&&&&&&0246.&&&&&0246	Saksonia
Darmstadt	Darmstadt	&&&&&&&&&&&&0136.&&&&&0136	Hesja
Dortmund	Dortmund	&&&&&&&&&&&&0595.&&&&&0595	Nadrenia Północna-Westfalia
Drezno	Dresden	&&&&&&&&&&&&0490.&&&&&0490	Saksonia
Duisburg	Duisburg	&&&&&&&&&&&&0585.&&&&&0585	Nadrenia Północna-Westfalia
Düsseldorf	Düsseldorf	&&&&&&&&&&&&0590.&&&&&0590	Nadrenia Północna-Westfalia
Essen	Essen	&&&&&&&&&&&&0620.&&&&&0620	Nadrenia Północna-Westfalia
Frankfurt nad Menem	Frankfurt am Main	&&&&&&&&&&&&0645.&&&&&0645	Hesja
Frankfurt nad Odrą	Frankfurt an der Oder	&&&&&&&&&&&&&080.&&&&&080	Brandenburgia
Hamburg	Hamburg	&&&&&&&&&&&01734.&&&&&01 734	Hamburg
Hanower	Hannover	&&&&&&&&&&&&0545.&&&&&0545	Dolna Saksonia
Karlsruhe	Karlsruhe	&&&&&&&&&&&&0284.&&&&&0284	Badenia-Wirtembergia
Kassel	Kassel	&&&&&&&&&&&&0195.&&&&&0195	Hesja
Kilonia	Kiel	&&&&&&&&&&&&0230.&&&&&0230	Szlezwik-Holsztyn
Kolonia	Köln	&&&&&&&&&&&&0955.&&&&&0955	Nadrenia Północna-Westfalia
Krefeld	Krefeld	&&&&&&&&&&&&0250.&&&&&0250	Nadrenia Północna-Westfalia
Lipsk	Leipzig	&&&&&&&&&&&&0510.&&&&&0510	Saksonia
Lubeka	Lübeck	&&&&&&&&&&&&0235.&&&&&0235	Szlezwik-Holsztyn
Moguncja	Mainz	&&&&&&&&&&&&0202.&&&&&0202	Nadrenia-Palatynat
Monachium	München	&&&&&&&&&&&01268.&&&&&01 268	Bawaria
Münster	Münster	&&&&&&&&&&&&0270.&&&&&0270	Nadrenia Północna-Westfalia
Norymberga	Nürnberg	&&&&&&&&&&&&0500.&&&&&0500	Bawaria
Oldenburg	Oldenburg	&&&&&&&&&&&&0174.&&&&&0174	Dolna Saksonia
Osnabrück	Osnabrück	&&&&&&&&&&&&0163.&&&&&0163	Dolna Saksonia
Saarbrücken	Saarbrücken	&&&&&&&&&&&&0180.&&&&&0180	Saara
Salzgitter	Salzgitter	&&&&&&&&&&&&0120.&&&&&0120	Dolna Saksonia
Schwerin	Schwerin	&&&&&&&&&&&&0104.&&&&&0104	Meklemburgia-Pomorze Przednie
Stuttgart	Stuttgart	&&&&&&&&&&&&0610.&&&&&0610	Badenia-Wirtembergia
Wiesbaden	Wiesbaden	&&&&&&&&&&&&0290.&&&&&0290	Hesja
Wolfsburg	Wolfsburg	&&&&&&&&&&&&0125.&&&&&0125	Dolna Saksonia
Wuppertal	Wuppertal	&&&&&&&&&&&&0410.&&&&&0410	Nadrenia Północna-Westfalia
Würzburg	Würzburg	&&&&&&&&&&&&0128.&&&&&0128	Bawaria

Ustrój polityczny Niemiec

Stolicą federalną jest Berlin, gdzie znajduje się siedziba rządu federalnego (Bundesregierung), jednak część ministerstw rezyduje w Bonn. Część centralnych urzędów mieści się w innych miastach, m.in. Karlsruhe i Norymberdze. System polityczny Niemiec jest zorganizowany w oparciu o konstytucję (Verfassung), którą jest Ustawa Zasadnicza Niemiec (Grundgesetz) według zasady podziału władz (Gewaltenteilung).

Głową państwa jest prezydent federalny, wybierany przez Zgromadzenie Narodowe (złożonego z Bundestagu i przedstawicieli krajów związkowych, w liczbie równej liczbie członków Bundestagu) na pięcioletnią kadencję. Jest możliwość jednokrotnego powtórzenia kadencji. Ma on czysto reprezentacyjne znaczenie - jest symbolem państwa, moderatorem. Nie ma prawa wetowania ustaw (może je jedynie odesłać do Trybunału). Posiada prawo mianowania ambasadorów i konsulów oraz wysuwania kandydatury kanclerza. Władzą ustawodawczą (die Legislative) jest Bundestag wraz z drugą izbą Radą Federalną Niemiec (Bundesrat). Bundestag wybierany jest co cztery lata w wyborach pięcioprzymiotnikowych: powszechnych, równych, bezpośrednich (jednostopniowych), tajnych i proporcjonalnych choć zasadniczo jest to system mieszany z zapewnieniem wejścia do parlamentu wszystkich kandydatów, którzy w swych okręgach uzyskali większość. Ustawowa liczba posłów liczy 598 (od zjednoczenia Niemiec do 2002 roku wynosiła 656), ale wskutek tego skomplikowanego systemu wyborczego ta liczba może zwiększać się o tzw. mandaty nadwyżkowe. Tak jest w Bundestagu XVI kadencji, który liczy 614 posłów. Posłowie grupują się we frakcjach, do tworzenia których potrzebne jest 5% ogólnej liczby posłów. Obecne frakcje to:

• SPD
• CDU/CSU
• Związek 90/Zieloni
• FDP
• Die Linkspartei.

Bundestag na wniosek prezydenta dokonuje wyboru kanclerza i rządu, kontroluje jego prace, zatwierdza umowy międzynarodowe, uchwala ustawy, wybiera (wraz z Bundesratem) prezydenta. Na czele izby niższej stoi przewodniczący Bundestagu (wraz ze swoimi zastępcami). Obecnie jest nim Norbert Lammert z CDU.

Władzę wykonawczą (die Exekutive) stanowi rząd federalny z kanclerzem federalnym (Bundeskanzler) na czele. Pozycja kanclerza jest mocniejsza niż polskiego premiera. Ma on prawo bezpośrednio ingerować w prace swoich ministrów. Nie można pociągnąć całego rządu do odpowiedzialności politycznej. Dzieje się tak dlatego, że każdy z ministrów działa według wytycznych kanclerza. Dopiero gdy kanclerz zostanie pociągnięty do odpowiedzialności za pomocą konstruktywnego wotum nieufności, wówczas rząd pośrednio pociągnięty jest do odpowiedzialności. Parlament nie może odwoływać poszczególnych ministrów (zasada odpowiedzialności rządu en bloc).

Najwyższe instancje sądowe to:

• Federalny Trybunał Konstytucyjny (Bundesverfassungsgericht),
• Federalny Sąd Administracyjny (Bundesverwaltungsgericht),
• Trybunał Federalny (Bundesgerichtshof),
• Federalny Sąd Pracy (Bundesarbeitsgericht),
• Federalny Sąd Socjalny (Bundessozialgericht),
• Federalny Trybunał Finansowy (Bundesfinanzhof).

Partie polityczne

System partyjny Niemiec porównawszy chociażby z krajami Europy Zachodniej jest wyjątkowo stabilny i uporządkowany. Wykrystalizowaniu uległ po II wojnie światowej. Partią o najstarszej tradycji jest pochodząca z 1870 r. partia środowiska katolickiego Zentrum (pol. Centrum). Drugą co do wieku partią jest pochodząca z 1875 r. i wyrosła z ruchu robotniczego SPD. Uczestniczyła ona w rządach Republiki Weimarskiej, aż do 1933 roku była najsilniejszą partią niemiecką. Obok SPD do tzw. Volksparteien (partii ogólnonarodowych) należy również chadecja (CDU i CSU). Wykształciła się ona po II wojnie światowej ze środowisk dawnej katolickiej partii "Centrum", poszerzonej o środowiska ewangelickie (CDU jest partią ponad konfesyjną). Na wzmocnienie jej roli wpłynął długi okres rządów (1949-1969) oraz charyzmatyczni liderzy: Konrad Adenauer, Ludwig Erhard i Jakob Kaiser. W latach 1982-1998 CDU/CSU była znów u władzy stanowiąc główną siłę rządu Helmuta Kohla.

Tradycyjnie rolę języczka u wagi pełnili liberałowie z FDP. Rządzili prawie nieprzerwanie aż do 1998 roku, raz z CDU, raz z SPD - stąd też często nazywani są partią "obrotową". FDP wykształciła się po 1948 roku ze środowisk związanych z przedwojennymi partiami DDP i DVP. Były w niej obecne zarówno elementy wolnomyślicielskie, antyklerykalne jak i nacjonalistyczne (przez pewien czas po wojnie sytuowano FDP "na prawo" od CDU). Z partią związane były takie nazwiska jak pierwszy prezydent RFN Theodor Heuss, jej powojenny lider Erich Mende, przedstawiciele lewego skrzydła Wolfgang Mischnick czy Günter Verheugen. Członkami FDP byli też wieloletni minister spraw zagranicznych RFN Hans-Dietrich Genscher (1974-1992), Walter Scheel (1969-74 szef MSZ, prezydent RFN 1974-79) czy Klaus Kinkel (minister sprawiedliwości i spraw zagranicznych w rządzie Helmuta Kohla). FDP miała swój udział w odważnej polityce wschodniej rządu Willego Brandta i Helmuta Schmidta. W 1982 na skutek różnic w pomysłach na politykę gospodarczą i społeczną FDP zrezygnowała z udziału w rządach lewicy i związała się z chadecją. Małżeństwo z CDU, choć niewolne od kłótni i nieporozumień, przetrwało 16 lat.

Od 1998 rolę języczka u wagi spełniała istniejąca od 1979/80 r. partia Zielonych (Bündnis 90/Die Grünen). Jej przewodniczącym był minister spraw zagranicznych Josef Fischer.

Partią izolowaną na szczeblu ogólnokrajowym jest Die Linkspartei. - następczyni honeckerowskiej SED. W latach 1990-2002 i ponownie od 2005 reprezentowana była w Bundestagu, głównie przez posłów z byłej NRD. W zachodniej części Niemiec nie udało jej się zapuścić korzeni aż do zawarcia koalicji z dysydentami z SPD. PDS krytykowała z pozycji lewicowych rząd Schrödera, zarzuca mu odejście od lewicowych ideałów, które jakoby zawsze bliskie były PDS. Partia Lothara Bisky'ego współrządzi z SPD w dwóch krajach związkowych - Berlinie i Meklemburgii/Pomorzu Przednim.

W parlamentach lokalnych swoje reprezentacje posiadają również trzy skrajnie prawicowe partie: Narodowodemokratyczna Partia Niemiec (Nationaldemokratische Partei Deutschland, NPD), Niemiecka Unia Ludowa (Deutsche Volksunion, DVU) oraz Niemiecka Unia Socjalna (Deutsche Soziale Union, DSU).

Siły zbrojne

Łączna liczba żołnierzy — ok. 308,4 tys. (2000); zasadnicza służba wojsk. we wszystkich rodzajach wojsk trwa 10 mies.; siły lądowe liczą 211,8 tys. żołnierzy, marynarka — 26 tys., lotnictwo — 70,5 tys.; od 1955 czł. NATO; po zjednoczeniu Niemiec (1990) rozpoczął się proces włączania Nar. Armii Lud. NRD (wraz z jej uzbrojeniem) do Bundeswehry; podpisany 1990 w Moskwie układ między Niemcami a ZSRR o ostatecznej regulacji, zw. układem „2+4”, określił stan sił zbrojnych zjednoczonych Niemiec na poziomie 370 tys. (łącznie siły lądowe, mor. i powietrzne) i zobowiązał ZSRR do wycofania swoich wojsk z terenu Niemiec do końca 1994; Niemcy są sygnatariuszem układu w sprawie konwencjonalnych sił zbrojnych z 1990 i układu o liczbie żołnierzy z 1992, zgodnie z którymi liczebność wojsk będzie wynosić 350 tys. żołnierzy; Niemcy będą mogły posiadać: 4166 czołgów bojowych, 3446 bojowych wozów opancerzonych, 2707 jednostek artylerii o kalibrze powyżej 100 mm, 900 samolotów bojowych, 306 helikopterów uderzeniowych. W realizowanej od 1992 reformie, p.n. Bundeswehra 2000, siły zbrojne Niemiec będą się składać z 2 kategorii: większej części przeznaczonej do obrony terytorium Niemiec i obszaru NATO oraz mniejszej — maksymalnie mobilnych i utrzymujących stałą gotowość bojową sił szybkiego reagowania (7 brygad lądowych, część sił powietrznych i mor.). Budżet wojsk. wynosi 1,3% PKB (2000).

Gospodarka

Niemcy, mimo zaobserwowanych problemów gospodarczych w latach 2003 - 2005, wciąż utrzymują się na trzecim miejscu wśród największych potęg gospodarczych świata. PKB wyniósł w 2005 2,91 bilionów USD. Niemiecka gospodarka jest zatem nominalnie trzecią co do wielkości na świecie. PKB w przeliczeniu na jednego mieszkańca wynosi: 33,4 tys. USD i plasuje RFN na 10. miejscu w Unii Europejskiej oraz na 17. miejscu w świecie. Deficyt budżetowy w 2005 wyniósł 78 mld euro. Państwo osiągnęło dochody w wysokości 971 mld euro, a wydało 1 049,7 mld euro. Niemcy są obecnie pierwszym eksporterem na świecie. Wartość eksportu w 2004 wyniosła ponad 731 mld euro. Przewaga eksportu nad importem wyniosła wówczas blisko 160 miliardów euro (tymczasem deficyt handlowy USA w 2003 wyniósł 489 mld. $). Głównym centrum finansowym o światowym znaczeniu jest Frankfurt nad Menem, m.in. siedziba Frankfurckiej Giełdy Papierów Wartościowych (Frankfurter Wertpapierbörse), Deutsche Banku, Dresdner Banku oraz Commerzbanku.

Przemysł

Do najlepiej rozwiniętych gałęzi przemysłu należą: przemysł elektromaszynowy, rafineryjny, energetyczny oraz hutniczy i chemiczny. Na całym świecie cenione są także niemieckie wyroby z dziedzin przemysłu odzieżowego (Adidas) a także z dziedzin optyki i zaawansowanych technologii (high-tech). Niemiecki przemysł chemiczny osiągnął czołową pozycję na świecie, jego głównym ośrodkiem jest Ludwigshafen (siedziba firmy BASF). Ku tej samej pozycji w świecie zmierza także motoryzacja. Niemcy są największym eksploatatorem węgla brunatnego i soli potasowych na świecie. Znamienną rolę w gospodarce odgrywa Nadreński Okręg Przemysłowy, w skład którego wchodzi Zagłębie Ruhry - jeden z największych obszarów przemysłowych świata. Duże obszary przemysłowe są również zlokalizowane wokół Hamburga, Hannoweru, Salzgitter, Saarbrücken, Frankfurtu nad Menem, Stuttgartu i Monachium. Przemysł na wschodnim terytorium państwa koncentruje się głównie w Zagłębiach Saskim i Łużyckim, a także w rejonach Berlina, Lipska, Chemnitz i Drezna. Ogromną rolę w gospodarce kraju odgrywają olbrzymie korporacje, skore do inwestycji poza granicami kraju, co przyczynia się do rozwoju wielu, także silnych ekonomicznie państw. Firmy inwestują w badania naukowe i rozwijają własne ośrodki badawcze, co pozwala na szybkie wdrażanie nowoczesnych, wysokiej jakości produktów.

Górnictwo węgla kamiennego powoli przestaje być jednym z dominujących gałęzi przemysłu w Niemczech. Niemiecki rząd planuje stopniowe zamknięcie wszystkich kopalń w kraju do 2012 roku. W 2004 roku na terenie Niemiec funkcjonowało 9 kopalń zatrudniających 42 000 osób (w 1980 roku funkcjonowało 39 kopalń zatrudniających 186 800 osób). Zużycie węgla kształtuje się następująco: elektrownie - 75%, przemysł stalowy - 24%, ogrzewanie - 1% (dane z 2004 roku). Produkcja energii elektrycznej z węgla wynosiła w 2004 roku 10% (w 1990 roku - 26%).

Transport

Sukces gospodarczy nie byłby możliwy dzięki rozwiniętemu systemowi komunikacyjnemu. Po niemieckich drogach, w tym ponad 12 tys. km autostrad, jeździ ponad 46 mln samochodów osobowych i 8 mln ciężarowych. Nie mniej ważną rolę odgrywa sieć kolejowa, szczególnie produkowane od 1991 superszybkie pociągi Intercity-Express (ICE), których prędkość dochodzi do 300 km/godz. Dominującym podmiotem kolejowym jest Deutsche Bahn AG.

Problemy gospodarcze w latach 2003-2005

Mniej zadowalająco kształtuje się niemieckie zadłużenie, które osiągnęło w styczniu 2006 nowy rekordowy stan: 1,49 biliona euro = ok. 5,81 bilionów PLN, co odpowiada ok. 18 tys. € = ok. 70 tys. PLN na głowę mieszkańca. Do tego dochodzą przewidywane zobowiązania państwa względem przechodzących na emeryturę pracowników sfery budżetowej w randze urzędnika, które płacone są bezpośrednio z budżetu, a nie przez ubezpieczenie emerytalne i do 2012 sumują się na kolejne 4 do 5 bilionów euro (źródło: niem. Bund der Steuerzahler). Od początku istnienia RFN wszystkie jej budżety były z deficytem. Jednak od 2009 roku Niemcy planują zmniejszać swój dług narodowy w relacji do PKB. Obecne zadłużenie Niemiec odpowiada około 110% PKB, podczas gdy kwotowo wyższe zadłużenie Stanów Zjednoczonych wynosi 75% PKB (ok. 8,5 bilionów dolarów) i również kwotowo wyższe zadłużenie Japonii 160% (ok 7. bln dolarów), w odniesieniu do PKB niemiecki dług jest porównywalny do większości krajów wysoko rozwiniętych. Zadłużenie i związane z nim odsetki, rosnące koszty systemu opieki zdrowotnej i emerytalnego, jak również bezrobocie (ok. 3,37 mln. ludzi), stanowią poważny problem finansowy i tym samym gospodarczy. Niemcy nie dotrzymywali od kilku lat, podpisanych w Maastricht, kryteriów konwergencji (dotyczących stabilności Euro). Dla ratowania finansów państwa przeprowadza się od lat cięcia w systemach ubezpieczeń społecznych, co jednak tylko trochę poprawiło sytuację.

W 2006 roku Niemcy po raz pierwszy od paru lat dotrzymali kryteria z Maastricht. W 2006 roku nastąpiła wyraźna poprawa sytuacji gospodarczej. Wzrost gospodarczy prognozowany na początku roku na 1% wyniósł ostatecznie 2,7%.

Liczba zatrudnionych w niemieckim przemyśle wykazuje od lat tendencję spadkową. Każdego dnia z Niemiec przenosi się ok. 1 500 miejsc pracy (ok. 500 000 rocznie) do krajów Europy Wschodniej i Azji. Mimo tego, przemysł wnosi ok. 30% do PKB, a jego podstawową gałęzią jest motoryzacja i związane z nią branże. Od podpisania protokołu w Kioto, podejmuje się starania dla zmniejszenia emisji dwutlenku węgla do atmosfery, choć z drugiej strony w 1998 ustanowiono zakaz budowy nowych i plan zamknięcia elektrowni atomowych.

Niemcy - landy zachodnie a wschodnie

Do końca 2006 r. do b.NRD przetransferowano w różnej formie około 1100-1250 mld euro. Obecnie na pomoc dla landów wschodnich przeznacza się ok. 4% PKB zachodnich landów. PKB per capita na obszarze b.NRD osiągnął poziom 67,3% poziomu zachodnioniemieckiego, wpływy podatkowe osiągają 45% poziomu zachodniego.^[3]

Kultura

Literatura

Niemiecka literatura powstała w średniowieczu. Najważniejsi autorzy tej epoki to Walther von der Vogelweide i Wolfram von Eschenbach. Pieśń o Nibelungach, której autor jest nieznany, jest jednym z najważniejszych dzieł literatury niemieckiej. Dzieła te napisane zostały w języku średnio-wysoko-niemieckim, który jest dla współczesnych Niemców zupełnie niezrozumiały. Nowożytną niemczyznę storzył Marcin Luter swoim tłumaczeniem Biblii. Za najważniejszych autorów literatury niemieckiej uważani są Christoph Martin Wieland, Johann Wolfgang Goethe i Friedrich Schiller, Friedrich Hölderlin i Heinrich Heine jak i bracia Grimm; w dwudziestym wieku Niemcy mialy kilku noblistów w dziedzinie literatury Theodor Mommsen (1902), Paul Heyse (1910), Gerhart Hauptmann (1912), Thomas Mann (1929), Hermann Hesse (1946), Heinrich Böll (1972) i Günter Grass (1999).

Filozofia

Za najważniejszych filozofów niemieckich uważani są Mistrz Eckhart, Mikołaj z Kuzy, Gottfried Wilhelm Leibniz, Immanuel Kant, przez niektórych historyków filozofii uważany za najważniejszego filozofa nowożytności z uwagi na szerokie oddziaływanie, Friedrich Schelling, Johann Gottlieb Fichte, Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Ludwig Feuerbach, Karol Marks, Arthur Schopenhauer, Friedrich Nietzsche, Edmund Husserl, Martin Heidegger i Karl Jaspers. Należy pamiętać, że niektórzy filozofowie niemieccy krytycznie odnosili się do innych filozofów niemieckich, na przykład Artur Schopenhauer nazywał pseudofilozofami Fichtego i Hegla, z kolei Nietzsche krytycznie odnosił się do całej filozofii niemieckiej włącznie z Kantem, nazywając ją "podstępną teologią", natomiast Marks, chociaż ukończył filozofię, był bardziej ekonomistą niż filozofem. Szczególnie ważne są niemiecki idealizm oraz marksizm. W dwudziestym wieku ważny wpływ na filozofię wywarła krytyczna teoria tzw. szkoły frankfurckiej Theodora Adorno i Maxa Horkheimera.

Muzyka

Najważniejsi kompozytorzy niemieccy to Johann Sebastian Bach, Georg Friedrich Händel, Christoph Willibald Gluck, Ludwig van Beethoven, Johannes Brahms, Georg Philipp Telemann, Felix Mendelssohn-Bartholdy, Robert Schumann, Richard Wagner, Max Reger, Carl Orff, a także wielu innych. Znani jazzmani niemieccy to Peter Brötzmann, Theo Jörgensmann i Albert Mangelsdorff.

Malarstwo

• Lucas Cranach Starszy
• Lucas Cranach Młodszy
• Albrecht Dürer
• Hans Holbein
• Paul Klee

Film

• Rainer Werner Fassbinder
• Werner Herzog
• Leni Riefenstahl
• Fritz Lang
• Tom Tykwer
• Wim Wenders
• Volker Schlöndorff
• Marlene Dietrich
• Jürgen Prochnow

Teatr

• Bertolt Brecht

Życie kulturalne

Niemcy są krajem mającym największe zagęszczenie teatrów operowych.

Religia

W Niemczech zapoczątkowany został w XVI wieku przez Marcina Lutra ruch reformacyjny. Obecnie dwie najważniejsze organizacje religijne w Niemczech to Kościół katolicki i Kościół ewangelicki Niemiec (EKD). Istnieją także wspólnoty muzułmańskie i żydowskie. Co roku w Niemczech z Kościoła katolickiego i Kościoła ewangelickiego występuje po około 100 tys. osób. Spowodowane jest to koniecznością płacenia podatku kościelnego.

Od wielu lat obserwuje się spadek liczby wiernych, chrztów i ślubów kościelnych. Praktykuje tylko 14% katolików i 3% ewangelików. Ostatnie badania opinii publicznej wykazały, że tylko 45% Niemców jest dumnych z tego, iż papieżem został Niemiec. Z kolei badania Instytutu Allensbacha wykazały, że jedynie 20% Niemców identyfikuje się z Kościołem.

Religie: (2005)^[4]

• katolicy (31,2%),
• luteranie (30,8%),
• pozostali protestanci (1,6%),
• prawosławni (1,5%),
• pozostali chrześcijanie (0,2%),
• muzułmanie (4,0%)
• żydzi (0,3%),
• buddyści (0,3%),
• wyznawcy pozostałych religii, sekt i denominacji (0,3%),
• bezwyznaniowcy (29,9%).

Kuchnia niemiecka

Zobacz więcej w osobnym artykule: kuchnia niemiecka.

Typowo niemiecka kuchnia zanika, a rośnie wpływ wywierany przez kuchnie innych krajów. Jako pierwsza zdobyła niemieckie podniebienia kuchnia włoska, która przybyła początkiem lat 1960. wraz z włoskimi "Gastarbeiterami". Potrawy takie jak pizza i pasta są dziś bardziej popularne niż dawniej typowy zestaw: ziemniaki, kiszona kapusta, marynowana pieczeń. Popularna jest również kuchnia grecka, kuchnia chińska i kuchnia turecka, ta ostatnia reprezentowana jest przez tysiące małych barów "fast food" zwanych w Niemczech Imbiss i potrawy jak np. Döner, oprócz tego można w niemieckich miastach znaleźć prawie wszystkie egzotyczne restauracje włącznie z rosyjskimi, tajlandzkimi, polskimi i japońskimi w tym barami sushi. Najmocniejszą pozycję tradycyjna niemiecka kuchnia zachowała w małych miastach i osadach.

W odżywianiu Niemców dużą rolę pełni chleb. Uważa się, że Niemcy są krajem, w którym istnieje najwięcej różnych gatunków chleba. Kuchnia niemiecka jest bardzo pożywna, królują w niej ziemniaki i wieprzowina. Mięsa wieprzowego używa się do wyrobu kiełbasy (Wurst), która jest nie tylko popularną przekąską, ale i podstawowym elementem kuchni. W Bawarii są, np. specjalne Wurstküchen (kuchnie kiełbasowe).

Mięso w kuchni niemieckiej proponuje się w bardzo różnorodnej postaci - peklowana i wędzona pieczeń wieprzowa (Kassler), pieczeń (Schweinebraten). Dodatkiem do mięsa są najczęściej ziemniaki, np. pod postacią sałatki ziemniaczanej (Kartoffelsalat), odsmażane lub ugotowane.

W północnych Niemczech w menu można znaleźć bogaty wybór swieżych ryb, wśród których najbardziej popularny jest dorsz. kapusta to kolejny popularny składnik - odmianę zieloną marynuje się jako Sauerkraut, natomiast czerwoną gotuje z jabłkami, co daje Apfelrotkohl.

Kluski zwane Spätzle i Maultaschen są typowym składnikiem kuchni Szwabii.
Golonka (Schweinehaxe) to także niemiecki przysmak, szczególnie nie może jej zabraknąć na bawarskim święcie piwa, bo piwo to narodowy napój Niemców oraz dodatek do wielu potraw. Popularne są także niemieckie wina reńskie i mozelskie. Zupy niemieckie są ciężkie i zawiesiste (Eintopf), najczęściej z dodatkiem fasoli lub grochu.

W Niemczech istnieje ponad 300 gatunków chleba i ponad 6 tysięcy gatunków piwa. Podczas Oktoberfest padają "rekordy piwne" - w Europie jedynie Czesi piją więcej piwa w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Z kolei kawa w Niemczech cieszy się znacznie większym uznaniem niż herbata.

Powiązania z Polską

• 465 km wspólnej granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej oraz na wyspie - Uznam.
• Z Polską graniczą trzy kraje związkowe: Meklemburgia-Pomorze Przednie, Saksonia, Brandenburgia.
• Około 2 mln Polaków żyjących w Niemczech (bez reprezentacji w Bundestagu)^{[potrzebne źródło]}.
• Około 150 tys. Niemców zamieszkuje Polskę (z reprezentacją 1 posła mniejszości niemieckiej w Sejmie)^{[potrzebne źródło]}.
• Związek Polaków w Niemczech - reprezentuje mniejszość polską, która od dekretów wydanych przeszło 65 lat temu nie ma przywróconego statusu mniejszości narodowej w Niemczech.
• Deutsches Polen-Institut i Deutsch-Polonische Gesellschaft der Bundesrepublik to stowarzyszenia wspierające i wzmacniające polsko - niemiecką współpracę, wymianę kulturalną itp.
• Kilkaset podpisanych umów partnerskich między miastami Polski i Niemiec
• Niemiecko-Polskie Stowarzyszenie Prawników
• Od 1 listopada 2007 r. niemiecki rynek pracy jest otwarty bez żadnych ograniczeń dla m.in. polskich inżynierów o specjalnościach: budowa maszyn, budowa pojazdów i elektrotechnika.^[5]

Ciekawostki

• Z Niemiec wywodzi się zwyczaj strojenia choinki.
• Ponad 20 mln mieszkańców Niemiec (ok. 25%) to emeryci i renciści.
• Koło 15,3 mln mieszkańców Niemiec (ok. 19%) to osoby nie-niemieckiego pochodzenia, z których 7-8 mln posiada (między innymi) niemieckie obywatelstwo.
• Szkoła Eberhard-Klein-Schule w Berlinie (Kreuzberg) od roku 2004 nie ma żadnego ucznia, którego ojczystym językiem jest język niemiecki.

Przypisy

Zobacz też

• III Rzesza
• Cesarze niemieccy
• Lista feldmarszałków niemieckich
• resort spraw zagranicznych RFN
• Federalne Ministerstwo Gospodarki i Technologii RFN
• Kluby piłkarskie w Niemczech
• Polonia w Niemczech
• Polskie odpowiedniki niemieckich nazw geograficznych
• Niemieckie uczelnie wyższe

Linki zewnętrzne

• (pl • de) encyklopedyczna informacja o Niemczech
• (de) Welcome in Niemcy
• (de) Informacja Niemcy
• Urzędy państwowe
  • (de) Rząd Federalny
  • (de) Rząd Federalny
  • (de) Prezydent RFN
  • (de) Urząd Kanclerski
  • (de) Bundestag
  • (de) Bundesrat
  • (de) resort spraw zagranicznych (Auswärtiges Amt)
  • (de) Niemcy - Unia Europejska On Line
  • (pl • de) Polacy w Niemczech