Tomáš Masaryk

Z Wikipedii

Tomáš Garrigue Masaryk ur. 1850, zm. 1937
prezydent Czechosłowacji
Okres urzędowania	od 1918 do 1935
Następca	Edvard Beneš

Tomáš Garrigue Masaryk (ur. 7 marca 1850, zm. 14 września 1937), pierwszy i najdłużej urzędujący prezydent Czechosłowacji, nazywany ojcem niepodległej Czechosłowacji.

Filozof, socjolog, w latach 1882-1914 wykładowca filozofii na uniwersytecie w Pradze. Założyciel i ideolog Czeskiej Partii Postępowej, która wysunęła m.in. żądanie przyznania ziemiom czeskim autonomii w ramach monarchii austro-węgierskiej ; współtwórca niepodległej Czechosłowacji.

Spis treści 1 Biografia 2 Polityka 2.1 Prezydent 3 Rodzina 4 Filizofia i religia 4.1 Myśli Masaryka

[edytuj] Biografia

Masaryk urodził się w rodzinie robotniczej w zdominowanym przez wyznawców katolicyzmu mieście Hodonín znajdującym się na Morawach. Była to wówczas austriacka część monarchii austrowęgierskiej, obecnie znajduje się na terenie Republiki Czeskiej. Jego ojciec, Jozef Masaryk był Słowakiem z węgierskiej części Austro-Węgier (dzisiejszej Słowacji. Natomiast jego matka Terezie Masaryková (nazwisko panieńskie Kropáčková) urodziła się na Morawach.

W młodości Masaryk pracował jako kowal. Potem studiował w Brnie, Wiedniu (1872-1876 filozofię, gdzie był uczniem Franza Brentano) i w Lipsku (nauczał go m.in. Wilhelm Wundt). W 1882 został profesorem filozofii pracującej w czeskiej części Uniwersytetu Praskiego. W następnym roku założył Athenaeum, czasopismo poświęcone czeskiej kulturze i nauce. Pisał prace historyczne, zajmując się m.in. staroczeskim poematem Rukopisy královedvorský a zelenohorský, datowane na wczesne średniowiecze, które okazało się jednak XIX-wieczną mistyfikacją. Jego pochodzenie ocenił jako legendarne, twierdząc iż wywodzi on się z czasów o wiele późniejszych, czym ściągnął na siebie gniew wielu wpływowych osób. W czasie tzw. procesu Hilsnera sprzeciwił się uprzedzeniom rasowym, broniąc publicznie Żyda oskarżonego o popełnienie mordu rytualnego.

[edytuj] Polityka

Masaryk był członkiem Reichsratu (austriackiego parlamentu) od 1891 do 1893 roku z ramienia Partii Młodych Czechów i ponownie w latach 1907-1914 z ramienia Partii Realistycznej. Nie opowiadał się jednak za czeską niezależnością od Austro-Węgier. Gdy wybuchła I wojna światowa, zmuszony był do opuszczenia kraju, ponieważ groziło mu aresztowanie i oskarżenie o zdradę. Udał się do Genewy, potem do Włoch i Anglii, gdzie rozpoczął agitację na rzecz niepodległości Czechów. Został wykładowcą na King's College w Londynie, zajmując się badaniami słowiańskimi i "problemami małych ludów". W 1916 roku pojechał do Francji, aby przekonać tamtejszy rząd o konieczności dezintegracji monarchii austro-węgierskiej. Po rewolucji lutowej 1917 roku udał się do Rosji, gdzie pomagał w organizowaniu słowiańskich oddziałów oporu przeciwko Austriakom, nazywanym Legionami Czechosłowackimi. W 1918 roku odbył także podróż do USA, gdzie spotkał się z prezydentem Woodrow Wilsonem. 18 października 1918 roku Masaryk, stojąc na stopniach waszyngtońskiego Kapitolu, proklamował niepodległość Czechosłowacji.

[edytuj] Prezydent

Po upadku monarchii austro-węgierskiej w 1918 roku, alianci uznali Masaryka za głowę rządu czeskiego, a w 1920 roku został wybrany pierwszym prezydentem Czechosłowacji. Zwyciężył w dwóch kolejnych wyborach i sprawował swe obowiązki do 14 grudnia 1935 roku, kiedy to zrezygnował z powodu złego stanu zdrowia. Jego następcą został Edvard Beneš.

Masaryk zmarł z przyczyn naturalnych w 1937 roku, w wieku 87 lat, w miejscowości Lány, znajdującej się obecnie na terenie Czech.

[edytuj] Rodzina

Masaryk poślubił Charlotte Garrigue, amerykańską protestantkę, od której przejął jeden z członów swego nazwiska. Charlotte zmarła niedaleko Pragi w 1923 roku z powodu nieznanej choroby.

Jego syn, Jan Masaryk, był ministrem spraw zagranicznych w czechosłowackim rządzie na uchodźstwie (1940-1945) i w rządzie krajowym w latach 1945-1948. Charlotte Garrigue dała Tomášowi Masarykowi jeszcze czwórkę innych dzieci: Herberta, Alice, Annę i Olgę.

[edytuj] Filizofia i religia

Masaryk jako filozof był zdecydowanym zwolennikiem racjonalizmu i humanizmu. Skupiał się na etyce praktycznej, co było wyrazem wpływu, jaki wywarli na niego filozofowie anglosascy. Sprzeciwiał się natomiast niemieckiemu idealizmowi i marksizmowi. Masaryk był członkiem Czeskiego Kościoła Ewangelickiego w Brethren.

[edytuj] Myśli Masaryka

Najbardziej znane sentencje Tomáša Masaryka:

• Demokracja jest dyskusją.
• Jezus, nie Cezar!
• Ekscytacja nie jest programem.
• Historia uczy, iż wszystkie państwa upadły z powodu szowinizmu, nie ważne czy był rasowy, polityczny, religijny czy klasowy.
• Humanizm nie jest pacyfizmem za wszelką cenę.
• Państwo nie jest instytucją boską, wszechwiedzącą i wszechmocną, jak to sobie wyobrażał Hegel, lecz instytucją ludzką, a niekiedy bardzo ludzką, z wszelkimi słabościami, ale i doskonałościami tych ludzi, którzy ją organizowali i którzy nią kierują. Państwo nie jest tak złe i nierozsądne, jak twierdzą anarchiści, nie jest wszakże tak piękne i dobre, jak śpiewają jego wielbiciele; przeciętnie nie jest gorsze od pozostałych dzieł ludzkich. Jest potrzebne.