Wenecja w XVIII wieku

Z Wikipedii

flaga najjaśniejszej Republiki Weneckiej

Republika św. Marka miała w XVIII wieku już za sobą okres świetności. Imperium Habsburgów w XVIII wieku poprzez swoje porty (przede wszystkim Triest wyrosła na groźnego konkurenta handlowego. Władał nią tak jak dotychczas doża wenecki. Do posiadłości weneckich należały zarówno samo miasto Wenecja jak i tzw. terraferma. Obie te części składowe państwa zarządzane były w odmienny sposób.

Podstawowym organem władzy była tzw. Wielka Rada (Gran Consiglio), której członkowie wybierali senatorów. Senat wybierał wąska radę tzw, "panów" (signorii) i ich radę – signoria.

Wenecja z centrum handlu w XVIII stuleciu powoli zmieniała się w "gospodę Europy".

Liczba ludności wzrastała powoli. Ok. 1750 roku same miasto Wenecja miała około 130.000 mieszkańców, a terraferma 3.000.000.

Miejscowości opanowane przez Wenecję, takie jak Werona czy Brescia próbowały upomnieć sie o przedstawicielstwo w weneckim senacie. Petycje zgłaszali m.in. Scipione Maffei (Werona) i Angelo Querini (Brescia). Niestety Wenecja nie chciała dzielić sie władzą i dalej wykorzystywała inne miasta.

[edytuj] Dzieje polityczne

Alvise Mocenigo

Giovanni Cornaro

Sebastiano Mocenigo

doża Wenecji Carlo Ruzzini

Alvise Giovanni Mocenigo

Paolo Renier

Ludovico Manin

mitra doży weneckiego

Stanowisko doży weneckiego pełnili w XVIII wieku kolejno: Silvestro Valiero 1694-1700, Alvise Mocenigo 1700-1709, Giovanni Cornaro 1709-1722, Sebastiano Mocenigo 1722-1732, Carlo Ruzzini 1732-1735, Alvise Pisani 1735-1741, Pietro Grimani 1741-1752, Francesco Loredano 1752-1762, Marco Foscarini 1762-1763, Alvise Giovanni Mocenigo 1763-1779, Paolo Renier 1779-1789, Ludovico Manin 1789-1797.

[edytuj] 1700-1718

Alvise Mocenigo był ograniczonym bigotem. Sprawy wiary traktował jako ważniejsze od politycznych, na których się nie znał. Jego sukcesem było to, że Republika Wenecka pozostała neutralna gdy toczyła się wojna o sukcesję hiszpańską (1700-1714).

Giovanni Cornaro to z pewnością zdolny polityk. Wybrany przy pierwszym głosowaniu (wł.: scrutinio, łac: scrutinium) dnia 22 marca 1709 roku. Walczył z Turcją (1714-1718) i zatwierdzał traktat w Pożarewacu (1718, wówczas reprezentował Wenecję dyplomata i przyszły doża Carlo Ruzzini). Wojna z Turcją rozpoczęła się w 1714. Agresorem była Turcja, a Wenecja była do wojny nieprzygotowana. Stracono wyspę grecką Morea, obroniono jednak Korfu (1715) i Dalmację. Tak rozpoczęła się era pokoju, która trwała aż do upadku Republiki w roku 1797.

[edytuj] 1718-1735

Sebastiano Mocenigo był za czasów urzędowania poprzednika jednym ze zwolenników pokoju z Turkami. Udało mu się jednak potem też dokonać pewnych korzystnych dla Republiki korekty granic w roku 1721. Dlatego granice turecko-wenecką w Dalmacji zwano: Linea Mocenigo. Jako doża Wenecji od roku 1722 kontynuował politykę neutralności i uzdrowił gospodarkę kraju. W 1729 roku zwodowano nową galerę doży Bucentaura.

Carlo Ruzzini rozpoczął karierę jako szef weneckiego arsenału i doków, następnie jako dyplomata wysłany został do Madrytu w roku 1691. Reprezentował Wenecję, gdy zawierano pokój karłowicki (1698-1699), udało się mu uzyskać pewne zyski dla kraju, lecz jego nerwy by czegoś nie zepsuć zaszkodziły mu tak, ze postanowiono wykluczyć Wenecję z dalszych rozmów. Podczas swych krótkich rządów jako doży (1732-1735) nie zdziałał wiele, lecz utrzymał neutralność republiki i zadbał o jej bezpieczeństwo.

[edytuj] 1735-1752

Alvise Pisani Bardzo zamożny, lecz z powodu tendencji do imitowania stylu monarchów europejskich zwany był ; "biednym księciem" (wł.: povero principe). Był ambasadorem we Francji, Austrii i Hiszpanii. Na stanowisko doży kandydował bezskutecznie w latach 1722 i 1732. W roku 1735 wygrał przekupiwszy wszystkich 41 elektorów, którzy go potem jednogłośnie poparli. Po elekcji dnia 15 stycznia roku 1735 od razu przeniósł się do Pałacu Dożów z całą rodziną. Za jego rządów Wenecja popadła w zastój gospodarczy, który ustępował tylko dzięki okresom, w których odbywał się karnawał wenecki, na który przyjeżdżali turyści z całej Europy.

Uczony i były dyplomata, człowiek wielkiej wiedzy i znajomy Newtona Pietro Grimani kontynuował jako doża Wenecji politykę neutralności.

[edytuj] 1752-1779

Francesco Loredano pełnił funkcję doży od dnia [18 marca] 1752 do swej śmierci. Był człowiekiem leniwym o niezbyt ujmujących manierach. Okres jego rządów to okres bardziej zastoju niż rozwoju. Gdy wybuchła wojna siedmioletnia w roku 1756, handlowcy weneccy odczuli to pozytywnie. Republika Wenecka przeżywała boom ekonomiczny spowodowany przejściowym brakiem zagranicznej konkurencji.

Marco Foscarini Został dożą zwykłą wenecką drogą; przekupstwa. W anonimowych rysunkach pojawiających się wówczas w mieście przedstawiano jego żonę stosującą korupcję przeciw (!) mężowi. Elisabetta Corner była na nich przedstawiona jako Maria Teresa Habsburg-ambitna władczyni. Po śmierci męża żona musiała zapłacić jego długi w wysokości: 250.000 dukatów. Marco Foscarini studiował na Accademia dei nobili di San Francesco Saverio w Bolonii. Przez ten okres życia odbył kilka udanych misji dyplomatycznych do Rzymu i Turynu. Dostrzeżono jego erudycję. Słynny dramaturg wenecki Gasparo Gozzi był jego częstym gościem. Jak wszyscy ówcześni uczeni, Marco Foscarini zbierał stare manuskrypty. Stworzył prawdziwe archiwum. Gdy został prokuratorem Św. Marka znów podjął działalność dyplomatyczną. lecz szybko powrócił do działalności literackiej. Zajmował się sztuką retoryki i przemawiania.

[edytuj] 1779-1800

Alvise Giovanni Mocenigo był słabym dożą; plotkowano, ze prawdziwym "dożą" jest jego żona.

Paolo Renier był 119. dożą od dnia 14 stycznia 1779 do swej śmierci.

Ludovico Manin to ostatni w historii doża Wenecji. Rządził od 9 marca 1789 do 1797 roku, kiedy to Napoleon Bonaparte zmusił go do abdykacji.

Republika została zlikwidowana w 1797 w wyniku pokoju w Campo Formio.

[edytuj] Społeczeństwo i kultura

Gazzetta Veneta – strona tytułowa

Giovanni Antonio Canal

Giacomo Casanova

[edytuj] Handel i rzemiosło

Mimo upadku znaczenia politycznego, Wenecja pozostała jednak miastem słynnym na całą Europę dzięki swym artystom i wyrobom rzemieślniczym (szkło weneckie i szklane wyroby z Murano). W roku 1716 wybuchł konflikt zbrojny z Turcją, który skończyłby się dla Republiki katastrofą, gdyby z pomocą nie pospieszył cesarz Karol VI Habsburg.

[edytuj] Muzyka

W Wenecji tworzyli swe dzieła znakomici kompozytorzy tacy jak: Tomaso Albinoni, Antonio Vivaldi, Alessandro Marcello i jego brat Benedetto Marcello, który komponował przede wszystkim muzykę kościelną. Dlatego nazywany jest czasem Michałem Aniołem muzyki. Jego starszy brat Alessandro Marcello również komponował, lecz raczej muzykę świecką.

Prywatnie Tomaso Albinoni był synem bogatego weneckiego handlarza papierem, lecz kontynuowanie interesu pozostawił swym braciom, a sam poświęcił się komponowaniu. Określał siebie jako "diletante venete", nawet gdy był już uznanym i doświadczonym kompozytorem. Kiedy firma podupadła jego reputacja i dochody kompozytora znanego nie tylko w Wenecji ale i w Londynie i Amsterdamie (1715 wydrukowano tam op.7 a w 1721 op.9) pozwoliły przezwyciężyć finansowy kryzys.

We wrześniu 1703 roku Antonio Vivaldi rozpoczął pracę jako nauczyciel gry na skrzypcach w sierocińcu dla dziewcząt Ospedale della Pieta, dla którego komponował do końca życia. W roku 1718 udał się do Mantui, gdzie pozostał przez dwa lata, dyrygując muzyką świecką na dworze księcia Filipa. Po powrocie z Wenecji, w 1727 roku opublikował Il Cimento dell'Armonia e dell'Invenzione ze słynnym zbiorem Le quattro stagioni. W 1740 wyruszył do Wiednia, gdzie rok później zmarł.

[edytuj] Malarstwo

Kompozytorom nie ustępowali geniuszem malarze tacy jak Giovanni Antonio Canal i Bernardo Bellotto (siostrzeniec G.A. Canala). Obaj używali przydomka Canaletto. Obaj celowali w realistycznym malarstwie, którego wytwory zajmowały w tamtych czasach tą samą pozycję jak dziś fotografie- tzn. funkcję pamiątki z podróży (a to właśnie Wenecja była pierwszym centrum turystyki). Pierwszy Canaletto tworzył min. w Londynie, drugi w miastach środkowej i wschodniej Europy, takich jak Drezno, Wiedeń czy Paryż. Ojcem G.A. Canala był również malarz Bernardo Canal (1674-1744). Ostatnim prawdziwym malarzem baroku był pochodzący z Wenecji Giovanni Battista Tiepolo, tworzący poza swa ojczyzna także w Würzburgu i Madrycie, z kolei malarzami, którzy najbardziej wiernie przedstawiali realia życia Republiki byli Pietro Longhi i Francesco Guardi.

[edytuj] Architektura

Z Wenecji pochodził ojciec klasycyzmu w architekturze Giovanni Battista Piranesi.

[edytuj] Literatura

Znakomitą renomę mieli nowatorscy dramaturdzy weneccy: Carlo Gozzi, jego brat Gasparo Gozzi, Pietro Chiari i najsłynniejszy z nich Carlo Goldoni, który ostatecznie przeniósł się do Paryża odnosząc wielki sukces swymi dramatami wystawianymi w Comédie-Italienne.

[edytuj] Casanova – najsłynniejszy Wenecjanin

Najsłynniejszym synem Republiki Weneckiej tych czasów jest jednak (obok Vivaldiego) pisarz, filozof, awanturnik i libertyn Giacomo Casanova. Z powodu zatargów z rodem Grimani musiał on wyjechać z ojczyzny. Mając za sobą niesprawiedliwie przyznane wyroki sądowe, chciał by któryś z weneckich ambasadorów za granicą anulował je, do czego mieli prawo. Tak Casanowa zjeździł całą Europę odwiedzając miedzy innymi: Paryż, Londyn, Drezno, Neapol, Berlin i Warszawę.

[edytuj] Prasa

Periodyk oświeceniowy Gazzetta Veneta wychodziła od roku 1760 do 1762. Redagowali go kolejno Gaspare Gozzi i Pietro Chiari. Reaktywował ją Antonio Piazza w roku 1787 pod tytułem: Gazzetta urbana veneta. Istniała do momentu upadku Republiki Weneckiej (1797).

[edytuj] Mysl polityczna

Gaspare Gozzi jako myśliciel polityczny i filozoficzny reprezentował konserwatyzm, lecz był równie daleki od wychwalania ideałów typowych dla absolutyzmu jak do głoszenia radykalnych idei oświeceniowych. Tendencje do zreformowania całego świata uważał za niebezpieczną. W tym aspekcie jego postawa przypominała stanowisko Jonathana Swifta.