Madryt

Z Wikipedii

Madryt
Herb miasta Flaga miasta
Nazwa oficjalna	Madryt
Państwo	Hiszpania
Wspólnota autonomiczna	Madryt
Prowincja	Madryt
Comarca	-
Gmina	Madryt
Kod pocztowy	28001-28080
Położenie	40°23′ N 3°41′ W
Powierzchnia	607 km2
Wysokość	667 m
Rzeki	Manzanares
Liczba mieszkańców	3 250 000 (2007)
Gęstość zaludnienia	5 198 /km2
Alkad	Alberto Ruiz Gallardón (PP)
Ważne święta	Virgen de la Almudena, 9 listopada
Położenie na mapie Hiszpanii
Strona internetowa miasta

Madryt (hiszp. Madrid) – stolica Hiszpanii, położona w środkowej części kraju u podnóża Sierra de Guadarrama (Wyżyna Kastylijska) nad rzeką Manzanares.

Obszar administracyjny 607 km², liczba ludności 3,25 mln (2007), stolica regionu autonomicznego (comunidad autónoma) o tej samej nazwie (powierzchnia 7993 km², ludność 6,3 mln).

Spis treści 1 Historia 2 Gospodarka 3 Gwałtowny rozwój 4 Turystyka 5 Madryt jako ośrodek naukowy 6 Piłka nożna 7 Transport 7.1 Autostrady 7.2 Metro 7.3 Transport kolejowy 7.4 Autobusy 7.5 Tramwaje 7.6 Transport lotniczy 8 Miasta partnerskie 9 Zobacz też

[edytuj] Historia

Pierwsza wzmianka o mieście, powstałym wokół mauretańskiego zamku Madżrid, pochodzi z X w. Zdobyty w 939 przez króla aragońskiego Ramira II, następnie odbity przez Maurów i w 1083 ostatecznie przejęty przez króla kastylijskiego Alfonsa VI. Prawa miejskie w 1118. Okres wzrostu znaczenia miasta jako ośrodka handlowego rozpoczął się w XVI wieku.

Centralne położenie w Kastylii sprzyjało wzrostowi znaczenia politycznego. Dwukrotnie w XVI wieku (1524, 1528) zwoływano do Madrytu posiedzenia kortezów, mimo że stolicą kraju było Toledo.

W 1561 po dokonaniu rozbudowy Alkazaru, król Filip II przeniósł stolicę kraju z Toledo do Madrytu. Następnie rozpoczęto (1563) budowę Eskurialu, położonego niedaleko od Madrytu zespołu pałacowego. Miasto wkrótce stało się największym ośrodkiem handlowym i gospodarczym kraju. W XVII wieku rozbudowane i unowocześnione. W latach 1851-1864 otrzymało pierwsze połączenie kolejowe z Aranjuez. Na przełomie XIX i XX Madryt przebudowano rozbierając stare fortyfikacje miejskie, unowocześniono ciągi komunikacyjne. W latach 1873-1874 Madryt był stolicą pierwszej Republiki Hiszpańskiej.

W okresie wojny domowej (1936-1939) Madryt był jednym z głównych ośrodków sił republikańskich. Obie strony toczyły o niego ciężkie walki. Wobec zagrożenia rząd republikański z czasem przeniósł się do Walencji. 28 marca 1939 zajęty przez wojska generała F. Franco. Po II wojnie światowej nastąpił szybki wzrost i rozbudowa miasta. Obecnie wiele firm przenosi swe siedziby właśnie do Madrytu, ze względu na jego centralne położenie i dynamiczny rozwój przemysłowy i gospodarczy. Centrum Madrytu dzieli się na: Stary Madryt oraz Madryt Burboński. O miano serca miasta konkurują ze sobą znajdujące się w starej części miasta plac Puerta del Sol oraz plac Plaza Mayor, który to z kolei słynie z procesów inkwizycyjnych przeprowadzanych na nim aż do końca zniesienia inkwizycji w 1834 r. Również w tej części miasta znajduję się Plac Królewski zamieszkiwany zarówno przez Habsburgów jak i przez Burbonów.

11 marca 2004 islamscy terroryści przeprowadzili zamach w wagonach należących do podmiejskich linii kolejowych. W eksplozjach bomb zginęło 190 osób (w tym czworo Polaków), a 2057 zostało rannych.

[edytuj] Gospodarka

Główny ośrodek wielkiego okręgu przemysłowego. Dobrze rozwinięty przemysł elektrotechniczny, maszynowy, włókienniczy i spożywczy, a także przemysł materiałów budowlanych i środków transportu (zakłady produkcji samochodów i taboru kolejowego). Ważną gałąź stanowi przemysł chemiczny. Dobrze rozwinięty handel i rzemiosło. Centrum komunikacyjne – sieć drogowa i kolejowa promieniście rozchodzi się ku wybrzeżom morskim i granicom państwa. Czwarty co do wielkości port lotniczy kontynentu europejskiego – Barajas (ponad 42 mln pasażerów w 2005). Rozwinięta baza turystyczna. Madryt jest najszybciej rozwijającym się miastem w Hiszpanii, obecnie ulokowanych jest tu wiele przedsiębiorstw i koncernów na skalę światową, wiele firm przeniosło tu swoje siedziby głównie z Barcelony.

Ważny ośrodek polityczny i kulturalno-naukowy. Liczne szkoły wyższe (największy w kraju uniwersytet) oraz placówki naukowo-badawcze.

[edytuj] Gwałtowny rozwój

W latach 30. ubiegłego stulecia miasto zostało zmodernizowane i znacznie odnowione co było równoznaczne ze znacznym rozrostem i powiększeniem się miasta: ulice zostały oświetlone, wybudowano też wiele nowych budynków. W drugiej połowie XIX wieku, pod nadzorem Marquesa de Salamanca, podjęto prace nad rozbudową północnej części miasta. W roku 1872 na północ od Calle de Alcala wybudowano 28 nowych ulic. Dzielnica ta do dziś nosi nazwę Salamanca i jest uważana za jedną z najładniejszych i najelegantszych części (barrios) Madrytu oraz jedna z najładniejszych na całym świecie. Na początku XX wieku miasto wciąż się rozbudowywało i powiększało. W 1910 roku wybudowano nową główną ulicę Gran Vía, która oddzielała barrio San Bernardo od Calle de Alcala i biegła dalej do położonej w samym centrum miasta Plaza de España. W czasie hiszpańskiej wojny domowej w latach (1936-1939) Madryt, który był silnym ośrodkiem republikańskim, lecz został poważnie zniszczony. Wojska generała Franco przez dwa i pół roku oblegały miasto i kiedy w końcu wdarły się do centrum, wojnę uznano za zakończoną. W czasie panowania frankistów, od zakończenia wojny aż do śmierci Franco w 1975 roku, Grań Via nosiła nazwę Avenida Jose Antonio de Primo de Rivera, na cześć założyciela hiszpańskiej partii nacjonalistycznej. Po zwycięstwie sił demokratycznych i restauracji monarchii (na tronie zasiadł król Jan Karol), wszystkim przemianowanym przez frankistów ulicom przywrócono ich dawne nazwy. Koniec wojny domowej stał się dla Madrytu początkiem kolejnego okresu odnowy i rozbudowy. Było to możliwe między innymi dzięki temu, że Hiszpania nie brała aktywnego udziału w II wojnie światowej. W latach 1948-1951 gwałtownie wzrosła liczba mieszkańców tego miasta. Obecnie sam Madryt liczy 3,3 mln mieszkańców a jego aglomeracja 6 mln mieszkańców i ciągle rośnie. Po wstąpieniu Hiszpanii do UE ranga oraz znaczenie Madrytu na arenie światowej znacznie wzrosło.

[edytuj] Turystyka

Madryt otoczony jest niewielką prowincją zwaną Comunidad de Madrid. Stolica Hiszpanii dzieli się na dwie dzielnice tj: Stary Madryt; Madryt Burboński. Madryt znany jest z bogatych muzeów zwłaszcza Prado – jednego z najważniejszych w świecie. Ponadto: Pałac Królewski (XVIII wiek), Pałac Sprawiedliwości (1758), Pałac Senatu, Pałac Kongresowy (1843), Puerta de Alcalá (1778), katedra Almudena (1993), kościół San Pedro el Real (XV wiek), katedra San Isidoro el Real (XVII wiek), klasztor Descalzas Reales (XVI wiek), park Casa de Campo o powierzchni 1447 ha z Fontanną Księcia (1725), mosty, m.in. Toledański (1720-1732), Segovia (1584).

Wiele nowoczesnych budowli wzniesiono po II wojnie światowej (Palacio de Communicaciones, Palacio Nuevos Ministerios, stadion Santiago Bernabéu, dworzec Chamartín, arterie komunikacyjne). Nowoczesne osiedla mieszkaniowe i przemysłowe na peryferiach (Getafe, Alcorcón, Alcalá de Henares).

Na południowy zachód od Madrytu znajduje się mauzoleum ofiar wojny domowej – Monumento Nacional de Santa Cruz del Valle de los Caidos (Św. Krzyż w Dolinie Poległych).

Madryt ma ponad 40 parków i ogrodów. Na uwagę zasługują zwłaszcza: ogród botaniczny (założony w 1781 r.) i parki położone nad brzegami rzeki Manzanares na zachodzie i w okolicach Prado na wschodzie. Wielką atrakcją turystyczną jest też świątynia Deboda. staroegipska budowla sprowadzona w czasach budowy tamy asuańskiej i pieczołowicie odtworzona w pobliżu Rosales. Rozciąga się z niej widok na całe miasto.

W Madrycie znajduje się największa w Hiszpanii arena, na której odbywają się walki byków – Las Ventas może pomieścić 23 tysiące widzów. Adepci sztuki matadorskiej toczą tu swe pierwsze walki w czasie specjalnych uroczystości inicjacyjnych. Wielką popularnością wśród mieszkańców Madrytu cieszy się też oczywiście piłka nożna, podobnie jak w całej Hiszpanii. W mieście funkcjonują dwa potężne kluby piłkarskie: Real Madryt i Atlético Madryt. Stadion Atlético, Vicente Calderón, może pomieścić 70 tysięcy widzów, a stadion Realu, Santiago Bernabéu, 80 tysięcy.

Madryt leży 600m n.p.m. i jest najwyżej usytuowaną stolica Europy. Sercem miasta jest Puerta del Sol- jest to owalny plac otoczony ze wszystkich stron kremowymi XVIII-wiecznymi domami. Jest to hiszpański "kilometr zero", oznaczony płytą chodnikową naprzeciwko wieży zegarowej- punkt od którego mierzy się wszystkie odległości. Na środku placu znajduje się posąg brązowego niedźwiedzia, który zjada owoce z drzewa poziomkowego, jest to ulubione miejsce randek. W sylwestra o północy zbierają się tu mieszkańcy, by zgodnie z tradycją zjeść 12 winogron, jedno po każdym uderzeniu zegara. Madryt słynie również z Museo del Prado w którym znajdują się prace artystów z XVII i XVIIIw., m.in. Diega Velázqueza- najwybitniejszego malarza złotego wieku Hiszpanii, autora znakomitych portretów rodziny królewskiej. Warto zwrócić uwagę na Las Meninas(Panny dworskie, 1656r.), dzieło przedstawiające infantkę Małgorzatę wśród jej dworek i autoportret samego artysty.Wystawione są również obrazy Francisca de Goi y Lucientes, a wśród nich portrety Karola IV i jego rodziny, wczesne projekty gobelinów i późne "czarne" malowidła. Atrakcję stanowi również Plaza Mayor( Główny Plac), która jest piękną pozostałością z XVII w, i choć przestała już być centrum miasta przyciąga wielu mieszkańców. Jest przestronna, wybrukowana i zamknięta dla ruchu kołowego, a więc jest miejscem przyjemnym gdzie można spokojnie wypić kawę i popatrzyć jak świat toczy się swoim biegiem. Istotnym elementem Madrytu jest Palacio Real(Pałac Królewski)- po tym jak w Wigilię Bożego Narodzenia 1734r. spłonął doszczętnie alkazar Habsburgów, Filip rozpoczął budowę gmachu bardziej odpowiadającego potrzebom dynastii Burbonów. Pałac został zaprojektowany przez włoskich mistrzów: Sacchettiego i Sabatiniego. Wnętrza zajmują: Farmacia Real, pełna szklanych pojemników z egzotycznymi medykamentami; Museo de la Real Armería, w którym można zobaczyć miecze Cortésa i Ferdynanda Katolickiego, oraz wytworne apartamenty. Ostatnim stałym mieszkańcem Palacio Real był Alfons XIII. Obecna rodzina królewska woli skromniejsze lokum za miastem a wię budowla pełni tylko funkcje reprezentacyjne.

[edytuj] Madryt jako ośrodek naukowy

Madryt jest największym ośrodkiem naukowym Hiszpanii. W mieście działa kilka wyższych uczelni o randze uniwersytetów, najważniejsze z nich to:

• Universidad Nacional de Educación a Distancia – Uniwersytet Otwarty
• Universidad Pontificia Comillas – Uniwersytet Katolicki
• Universidad de Alcalá
• Universidad Complutense de Madrid
• Universidad Politécnica de Madrid – Politechnika

Wyższe uczelnie skupione są w położonym na peryferiach Madrytu, zbudowanym w latach 20. XX wieku miasteczku uniwersyteckim Ciudad Universitaria. Na północy miasta z kolei swoją siedzibę ma Autonomiczny Uniwersytet Madrycki.

[edytuj] Piłka nożna

W Madrycie są trzy duże i znane kluby piłkarskie :Atletico Madryt , Real Madryt i Getafe .Jest też jeden mały występujący w Segunda División B - Rayo Vallecano

[edytuj] Transport

Położenie miasta w samym środku Hiszpanii sprawia, że siłą rzeczy jest największym i głównym węzłem komunikacyjnym tego państwa.

[edytuj] Autostrady

Numer	Trasa przebiegu
A-1	Madryt-Aranda de Duero-Burgos-Miranda de Ebro-Vitoria-San Sebastián-Irún-granica francuska
A-2	Madryt-Saragossa-Lleida-Barcelona-Girona-granica francuska
A-3	Madryt-Walencja
A-4	Madryt-Kordowa-Sewilla-Kadyks
A-5	Madryt-Mérida-Badajoz-Lizbona
A-6	Madryt-Medina del Campo-Benavente-Ponferrada-Lugo-A Coruña
A-42	Madryt-Toledo

[edytuj] Metro

[edytuj] Transport kolejowy

Madryt posiada kilkanaście dworców kolejowych, największe z nich to:

• Madryt Atocha – obsługuje połączenia z Andaluzją, południem kraju i Portugalią, Francją i Włochami.
• Madryt Chamartín – stąd wyruszają pociągi w kierunku północnym i wschodnim
• Madryt Estacion Norte – ruch pociągów w kierunku północno-zachodnim.
• Madryt Príncipe Pío
• Madryt Nuevos Ministerios

Połączenia kolejowe realizują różnorodni przewoźnicy kolejowi w Hiszpanii m.in.: RENFE, AVE, FEVE, FGV, Ferrocarril.

[edytuj] Autobusy

W Madrycie jest ponad 200 linii autobusowych, obsługiwanych przez tysiące autobusów, kursujących z kilkuminutową częstotliwością po wydzielonych "BUS-pasach"; zapewniają one połączenia ze wszystkimi dzielnicami i przedmieściami miasta, ich liczba z roku na rok rośnie ze względu na zwiększanie się populacji miejskiej oraz budowę nowych osiedli mieszkaniowych. Autobusy obsługują całą madrycką aglomerację.

[edytuj] Tramwaje

W Madrycie tramwaje stanowią peryferyjne środki komunikacji; podobnie jak w Paryżu, w dużej części są to linie łączące miasto ze strefą podmiejską, które posiadają oznaczenie literowe. Linie są połączone także z liniami metra i niektóre przystanki są wspólne. Obecnie w Madrycie istnieją trzy linie tramwajowe (jedna w północnym Madrycie i dwie na zachodnich przedmieściach), w budowie jest również czwarta linia w dzielnicy Mostoles. Wszystkie tramwaje są niskopodłogowe, tabor do obsługi linii dostarczyła firma Alstom. Co ciekawe, Hiszpanie na tramwaj mówią "Metro Ligero" – lekkie metro, co może być związane z tym, że linia "A" ma pewnie fragmenty podziemne.

[edytuj] Transport lotniczy

[edytuj] Miasta partnerskie

Paryż, Francja Moskwa, Rosja Lizbona, Portugalia Belgrad, Serbia Warszawa, Polska Bordeaux, Francja Bruksela, Belgia Trypolis, Libia Nowy Jork, Stany Zjednoczone Caracas, Wenezuela Buenos Aires, Argentyna

Hawana, Kuba Managua, Nikaragua  Panama, Panama Quito, Ekwador San José, Kostaryka Santo Domingo, Dominikana  Meksyk, Meksyk Rabat, Maroko Pekin, Chińska Republika Ludowa Nawakszut, Mauretania

[edytuj] Zobacz też

• metro w Madrycie
• Plaza de Santa Ana
• Gran Vía
• Plaza de España
• Plaza Mayor
• Puerta del Sol