Łuk triumfalny
Z Wikipedii
 |
Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji. Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach. |
W architekturze łuk triumfalny to budowla w kształcie monumentalnej, wolno stojącej bramy stawiana dla upamiętnienia ważnej osoby lub uczczenia ważnego wydarzenia, zwykle zwycięstwa militarnego. Przejście pod łukiem triumfalnym autora lub autorów zwycięstwa było punktem kulminacyjnym pochodu triumfalnego. Pierwsze łuki triumfalne powstawały w starożytnym Rzymie, (zwyczaj przejęto od Etrusków), później ten typ budowli był wznoszony w innych krajach i epokach historycznych.
Zwykle łuki triumfalne były budowane jako stałe konstrukcje i niektóre z nich przetrwały całe stulecia, część z nich natomiast była prowizorycznymi konstrukcjami stawianymi dla uczczenia ważnego wydarzenia. Pierwsze bramy stawiano na podwyższeniu z bloków o graniastym kształcie, nad nim kształtowano otwór przejazdowy. Triumfalne łuki wykonywane były z kamienia ciosowego w kształcie arkadowym jako konstrukcje jedno-, dwu- lub trójprzęsłowe. Filary zdobiono półkolumnami lub wtopionymi częściowo w filar kolumnami, stawianymi na piedestałach podkreślających wysokość budowli, w ozdobnym, często w korynckim stylu. Wyraźnie zaakcentowane łuki przejazdów opierano na ozdobnych impostach. Belkowanie wieńczyła attyka. Wolne pola wypełniano reliefami, napisami mówiącymi o przyczynach powstania tego łuku. Na szczycie umieszczano kwadrygę z posągiem osoby, na cześć której wzniesiono ten łuk.
[edytuj] Przykłady łuków triumfalnych
[edytuj] starożytne
- Łuk triumfalny Tyberiusza (15 lub 16 r.), nie zachowany do naszych czasów
- Łuk Tytusa jednoprzęsłowy na wzgórzu Welia z 81 r.
- Łuk Septymiusza Sewera z 203 r.
- Łuk Konstantyna Wielkiego 312 - 315 r.
Na terenie imperium rzymskiego:
w Italii
- Fano - Łuk triumfalny Oktawiana Augusta z I w. - nad via Flamina między Rzymem a Rimini
- Rimini - I wiek p.n.e. (właściwie brama miejska)
- Susa (część Turynu) - Łuk Augusta
- Aosta - Łuk triumfalny Augusta I w. p.n.e.
- Ancona - Łuk triumfalny Trajana II w.
- Arocsa - Łuk Triumfalny św. Arocsy VIII w. p.n.e.
- Benewent - Łuk triumfalny Trajana II w.
- Werona - Łuk Gavi I w.
w Galii
- Orange - Łuk Oktawiana Augusta z I w.
- Sant-Rémy-de-Provence - Łuk w ruinach Glanum, sprzed podboju Galii przez Juliusza Cezara
- Remis - Łuk triumfalny z III lub IV wieku
w Iberii
- Alcántara - Łuk Trajana na moście z czasów Juliusza Cezara. Na nim tablice Karola V i Izabeli II
- Bera koło Tarraco - Łuk Luciusza Liciniusza Sury (konsul i legat cesarski) - I wiek p.n.e.
w Grecji
- Ateny - Łuk triumfalny Hadriana
- Saloniki - Łuk triumfalny Galeriusza
- Trypolis - obecnie Libia, Łuk Marka Aureliusza z II w.
- Timgad (Timkad, Thamugadi) - Łuk Trajana III w.
- Tébessa (Tibissa) - Łuk triumfalny Karakalli III w.
- Leptis Magna w Trypolitanii z 203 r. wzniesiony przez Septimusa Sewera w jego rodzinnym mieście
w Lewancie
- Latakia (Al Iadhiqiyah) - obecna Syria, Łuk triumfalny Septimusa Sewera.
- Bosra koło Shahba - obecna Syria I w.
- Palmira - obecna Syria III w.
[edytuj] nowożytne
- Francja:
- Paryż - Arc du Carrousel, 1806
- Paryż - Łuk Triumfalny (Arc de Triomphe), 1837
- Gambia:
- Hiszpania:
- Niemcy
- Rosja:
- Sankt Petersburg - Brama Narwska 1833
- Rumunia:
- Węgry:
- Vác koło Budapesztu - łuk z okazji przyjazdu cesarzowej Marii Teresy, 1764
- Włochy:
Ponadto, w formie łuków triumfalnych w XVI-XIX wieku wznoszono bramy miejskie (np. w Zamościu, Weronie, Antwerpii, Paryżu - Porte Saint-Denis XVII wieku i Porte Saint-Martin)
Zobacz też: przegląd zagadnień z zakresu architektury
