Adolf Józef Jełowicki
Z Wikipedii
 |
Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi. Należy w nim poprawić: styl, układ atykułu. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość. |
Adolf Józef Bożeniec - Jełowicki (ur. 25 lutego 1872 w Warszawie, zm. 7 lipca 1937 w Lublinie) - Sędzia Surogat Warszawski, Kanonik Metropolitalny Warszawski, Wiceoficjał i Prałat domowy Papieski, Biskup Lorymejski, Proboszcz Chełmski, Prałat Archidiakon, Dziekan Kapituły Lubelskiej, legitymowany w Heroldii.
Spis treści |
[edytuj] Biografia
Syn Adolfa i Pauliny Sobańskiej.
Po ukończeniu szkoły realnej w Warszawie, ukończył w 1888r. Instytut Rolniczy w Puławach. Wstąpił do seminarium duchownego w Warszawie, a następnie studiował w Lowanium. Po wyświęceniu, 8 grudnia 1890 roku, odprawił mszę prymicyjną w kościele Św. Krzyża w Warszawie i zaczął pełnić obowiązki wikariusza w Łęczycy, a następnie w Warszawie.
W 1892r. wyjechał do Jerozolimy na studia biblijne. Po powrocie, pracował jako profesor gimnazjum warszawskiego. Wydał w Warszawie w 1897 r. „Przechadzki po Jerozolimie”. W 1899 r. został szambelanem papieskim Leona XIII. W 1901 r. obeją parafię Św. Trójcy na Solcu (w tej robotniczej parafii, jako pierwszy w warszawskich kościołach, wprowadza spluwaczki, by "uprzyzwoicić" pobyt w kościele i na mszy, co może budzić dzisiaj zdziwienie).
Pełen gorliwości i zapału do pracy, poświęcał się odtąd parafii i szkole. Na początku roku 1900, w ramach Towarzystwa Dobroczynności, wraz z Wereszczakową i Chlebowską, organizuje sale zajęć przy ul. Szarej i Hożej w Warszawie, będących właściwie tajnymi szkołami. Przy kościele św. Trójcy działała bezpłatna jadłodajnia dla dzieci na Solcu i w oparciu o pomoc materialną osób prywatnych, wydała od czerwca do grudnia 1915 r. 180.000 porcji, a od dnia założenia, to jest od 24 listopada 1914 r. wydano 312.975 obiadów.
10 września 1916 r. o godz. 5 po południu arcybp A. Kakowski dokonał poświęcenia kamienia węgielnego świątyni na Powiślu N. M. P. Częstochowskiej i bł. Władysława z Gielniowa, gdy jak mówi akt erekcyjny, „... proboszczem zaś parafii św. Trójcy był JMĆ ks. prałat Adolf Jełowicki, w obrębie parafii którego, przy ul. Łazienkowskiej nr 14 (Rozbrat)... świątynia znajduje się”.
Przed 1903 r. został prałatem domowym J. Świątobliwości. Wraz z [późniejszym arcybiskupem] Piotrem Mańkowskim, w 1903 udał się w podróży do Hiszpanii i Francji. W Paryżu odwiedził krewnego, pana marszałka Teodora Jełowickiego.
Zaznaczył się działalnością na polu literacko - naukowym. Publikował, w ramach swych badań historycznych: „Metryki kościoła parafii św. Jana Chrzciciela w Warszawie 1583-1797r.” w Mies. Herald. VII. 1914.; Sędzią surrogatem warszawskim zostaje w 1914. Po pobycie, na początku wojny, w Amsterdamie wrócił do Warszawy. W 1915 r. został kanonikiem metropolitalnym warszawskim a w 1918 roku - wiceoficjałem oraz prałatem domowym papieża
Dnia 9 listopada 1918 r. Stolica Św. mianowała go biskupem lorymejskim i biskupem sufraganem lubelskim; była to pierwsza nominacja biskupia w Niepodległej Polsce. Jako biskup nominat uczestniczył w Konferencji Episkopatu 13 marca 1919 r. 23. III. 1919 roku został konsekrowany na biskupa lorymejskiego w swym kościele parafialnym Św. Trójcy w Warszawie.
„... Adolf Jełowicki zaprosił mię (Piotra Mańkowskiego, biskupa kamienieckiego], jako krewnego na swego konsekratora ... uroczystość odbyła się bardzo świetnie, bo w obecności, oprócz mnie, siedmiu biskupów oraz Monsignora Ratti'ego (przyszłego Piusa XI). Asystentami byli Arcybiskup Ruszkiewicz i biskup Gall, dwaj sufragani warszawscy, bullę zaś odczytał O. Jacek Woroniecki, jako bliski krewny elekta...”
W latach 1919 - 1920 został proboszczem chełmskim „Przy Katedrze Chełmskiej ma zarezydować Sufragan Lubelski, J. E. Biskup Jełowicki. Nie potrzebujemy wykazywać, jak ważny zajmie posterunek narodowo-religijny. Obecnie władza Diecezyjna oczekuje od Rządu przekazania całej siedziby, należącej do Biskupów katolickich, a w której archirej Eulogiusz mieszkał i działał dla zgnębienia ludu chełmskiego”.
Na probostwie tym wytrwał do wybuchu wojny w 1920 roku, kiedy to opuścił swoją parafię. W 1921 roku został prałatem archidiakonu, a w 1931 r. został dziekanem kapituły lubelskiej. 11 kwietnia 1933 r. uczestniczył w pogrzebie arcybp. Piotra Mańkowskiego, w Łucku.
W latach 1930., korzystając z przyjaźni z papieżem Piusem XI i mając duże wpływy w związku z tym w Watykanie, usiłował uniemożliwiać nominację ambasadora II RP. przy Stolicy Świętej, a jego zaufanym posłańcem i poplecznikiem w tej materii był ks. Popławski.
W 1933 roku opracował i wydał w Ossolineum we Lwowie, piąte wydanie „Moje Wspomnienia” – ks. Aleksandra Jełowickiego.
„Z Lublina: - We środę o godz. 9. rano (7. VII. 1937) zmarł w Lublinie sufragan tamtejszej diecezji, śp. ks. biskup Adolf Jełowicki (tu zdjęcie zmarłego). Ks. biskup Jełowicki był pierwszym biskupem, konsekrowanym w Odrodzonej Polsce. Przed wojną był długoletnim prefektem gimnazjum i proboszczem w dzielnicy robotniczej na Solcu w Warszawie. W Lublinie przebywał od 1919r., gdzie zasłużył się na polu akcji charytatywnej w niesieniu pomocy ubogim i nieszczęśliwym. W piątek odbędzie się wyprowadzenie zwłok do katedry, a w sobotę po nabożeństwach zwłoki zostaną złożone w podziemiach katedry lubelskiej” (z prasy współczesnej).
[edytuj] Spuścizna
Muzeum Narodowe w Warszawie, na mocy jego testamentu, otrzymało 240 przedmiotów obejmujących obrazy, porcelanę, szafy gdańskie itp., a swoją bibliotekę ofiarował Katolickiemu Uniwersytetowi Lubelskiemu. Wykonawcą testamentu była siostra bp-a Adolfa: Paula z Jełowickich Mańkowska, do której również, po śmierci biskupa, zwracał się Tomasz Łubieński z polskiego MSZ, o zwrot sprzętów religijnych przechodzących z pokolenia na pokolenie w rodzinie, a które posiadał wtedy bp Jełowicki po wielu biskupach Łubieńskich, jako jedyny w pewnym momencie, ksiądz w rodzinie Łubieńskich.
[edytuj] Kontrowersje
Wielka Encykl. Ilustr. (Kraków) podaje, że Adolf ukończył studia w Lowanium i studia biblijne w Jerozolimie, natomiast ks. prof. Starnawski w „Czterdziestolecie śmierci bpa Adolfa Jełowickiego” Lublin KUL (mps) podaje, że nie ukończył ani jednych, ani drugich. – „Śp. X. Adolf Jełowicki bp. lorymejski, sufragan lubelski” - prof. Leon Białkowski w Mies. Herald. XVI 155-156.
[edytuj] Źródła
- 1. PSB III, s. 292
- 2. WAW nr 1/1916 s. 24-25
- 3. WAW nr 7/1916 s. 226-227
- 4. Teodor Jełowicki – wieloletni przyjaciel Cypriana K. Norwida
- 5. Piotr Mańkowski „Pamiętniki” Warszawa s. 101
- 6. Polak Katolik nr 122 z dn. 2. VI 1919 s. 1
