Odrzykoń

Z Wikipedii

Współrzędne: 49°45' N 21°45' E49.75 21.75 (Odrzykoń)


Odrzykoń
Województwo	podkarpackie
Powiat	krośnieński
Gmina	Wojaszówka
Położenie	49° 45' N 21° 45' E
Liczba mieszkańców (2006) • liczba ludności	3000
Strefa numeracyjna (do 2005)	13
Kod pocztowy	38-406
Położenie na mapie Polski Odrzykoń

Odrzykoń – wieś w Polsce położona nad Wisłokiem, w województwie podkarpackim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Wojaszówka.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

Spis treści

1 Historia
- 1.1 II wojna światowa
- 1.2 Badania archeologiczne
2 Zabytki
3 Warto zwiedzić
4 Sławni ludzie związani z Odrzykoniem
5 Linki zewnętrzne

[edytuj] Historia

Wykopaliska poświadczają, że w Odrzykoniu i w okolicach przed 966 rokiem istniało tu grodzisko, w czasach kultury łużyckiej. Gród, a jeszcze później zamek drewniany, zniszczony przez Tatarów w 1241 i 1259 roku.

Gród zapisany w 1348 r. jako; Kamieniec, w 1402 roku; Ehremberg alias Orzykoń. 1446 r. i w 1589 r.; Odrzykoń. Osada słowiańska Kamieniec istniała, gdy wznoszono tu Zamek kamieniecki za czasów króla Kazimierza Wielkiego w 1348 r., czyli przed polską kolonizacją i przed przyłączeniem do Korony ziemi sanockiej, Prowincja Małopolska, województwo ruskie do 1772 roku.

Należała ona do Moskarzewskich i Kamienieckich, Bonerów... czyli do włascicieli zamku kamienieckiego. Wieś lokowano pod nazwą Erenberg w dolinie Wisłoka. W roku 1475 Odrzykoń jest atakowany w wyprawie odwetowej przez wojska króla Macieja Korwina. W 1497 r. Piotr Herburt dziadek poety Mikołaja Reja zaciąga pożyczkę na odnowę zamku sądeckiego i daje w zastawie długu wieś Odrzykoń.W 1528 r. z zastawionych wsi do Jana Kmienieckiego wróciły Odrzykoń, Jasienica Rosielna i Orzechowa. 7 grudnia 1655 nieopdal Odrzykonia wojska Gabriela Wojniłłowicza uczestniczyły w zwycięskiej bitwie pod Krosnem przeciw Szwedom. W dniu 16 marca 1657 roku, wojska króla Jerzego Rakoczego wspierający Szwedów, palą i niszczą osadę i zamek w Odrzykoniu. W 1702 roku - kolejny najazd Szwedów doprowadza do ruiny zamek odrzykoński. W następnych latach stacjonujące wojska rosyjskie, niszczą zamek całkowicie. Tu też w latach 1768-1772 bronili się Konfederaci barscy pod dowództwem Jakuba Bronickiego, zapewne wspomagani przez miejscową ludność. Wystawiono tu wśród ruin zamku w 1894 r. pomnik Tadeusza Kościuszki wykonany przez Andrzeja Lenika w setną rocznicę insurekcji. Były tu tez groby żołnierzy, którzy zginęli w czasie I wojny światowej.Groby przeniesiono na pobliski cmentarz.

[edytuj] II wojna światowa

Placówka w Odrzykoniu TPOW, potem ZWZ i AK, OP-15 Oleander Ola

W czasie II wojny światowej działała założona w grudniu 1939 r. przez Stanisława Ferusia Zawieruchę, Orlika, Q-1Placówka w Odrzykoniu TOW, potem ZWZ i AK, OP-15 Oleander Ola . Po nim dowódcami byli Franciszek Bożek Czołgowiec B i ppor. Józef Urbanek Cedr,W-1', który początkowo pełnił funkcję dowódcy XIX Plutonu w Odrzykoniu. Na początku 1944 r. powstały tu trzy plutony składające się z 190 a w kwietniu 206 żołnierzy AK

Zorganizowano m. in.;

22 maja 1943 i 2 października 1943 -dwa napady na dwór w Bratkówce w celu zdobycia broni,
1 lipca 1944 -odbiór zrzutu 6 tonowej broni z trzech samolotów w Lubli z dowódcą ochrony tej akcji Józefem Urbankiem.
rozbrojenie załogi jednostki lotniczej w Ustrobnej.
29 września 1943 napad pod dow. Demczuka na samochód ciężarowy wiozący zboże kontygentowe
29/30 lipca 1944- zgrupowanie jako zalążek III Batalionu Strzelców Podhalańskich w lasach Bratkówka - Odrzykoń.

Jednak 1 sierpnia 1944 r. na linii rzeki Wisłok, stanął front, odcinając od innych Odrzykoń od innych oddziałów AK. Tereny te pod koniec wojny opanowały w większych siłach oddziały niemieckie, które z tych wzgórz ostrzeliwały wkraczające wojska radzieckie. Po wkroczeniu NKWD z Placówki Oleander zostali aresztowani i wywiezieni do łagrów Stanisław Kwaśniewski Wilczek, Franciszek Bożek Czołgowiec B, Bronisła w Cebula Lew. Aresztowano też w październiku 1944r.nauczyciela, ostatniego komendanta Placówki Józefa Urbanka Cedra i więziono go na Zamku w Rzeszowie, w Kolbuszowej ( gdzie był widziany ostatni raz przez wywiezionego do łagrów Adama Wiewórskiego Emirskiego. Brat Cedra Władysław Urbanek (ur. w 1919 r). dalszy konspirator został zastrzelony przez krośnieńskiego funkcjonariusza UB w Odrzykoniu 18 sierpnia 1946 r. W miejscu tego zabójstwa obelisk wybudowany w 1996 r.

[edytuj] Badania archeologiczne

Na terenie wsi archeolodzy odkopali zabytki z okresu neolitu. Podania z okresu romantyzmu wskazują, że w tym miejscu jeszcze w czasach pogańskich (przed 966 rokiem) istniało słowiańskie grodzisko z drewna otoczone wałem obronnym, wzmocnionym palisadą. Inne podanie głosi, że w miejscu późniejszego zamku wznosiła się tu pogańska świątynia, spalona podczas tatarskiego najazdu.

[edytuj] Zabytki

Kościół św. Katarzyny z 1887 roku
Ruiny zamku Kamieniec ze wzgórzem zamkowym

[edytuj] Warto zwiedzić

Muzeum Wsi w Odrzykoniu
Ślady grodziska na Szlaku do Prządek

[edytuj] Sławni ludzie związani z Odrzykoniem

Klemens Moskarzewski zm. 1408
Mikołaj Kamieniecki - hetman wielki koronny, kasztelan sanocki, patron jednostek wojskowych III RP
Jan Skotnicki- kasztelan połaniecki i Zofia Ligęza-Skotnicka
Zofia Skotnicka
Józef Panaś ur. 1887 w Odrzykoniu , zm. 1940 - ksiądz narodowy, pułkownik, kapelan II Brygady Legionów, przeciwnik zamachu majowego w 1926 r.
ks. Jan Peregryn Haczela (1865-1942) – franciszkanin, doktor filozofii i teologii, ur. w Odrzykoniu, wpłynął na wstąpienie o. M. Kolbe do zakonu; za przechowanie Żydów zamordowany w Stanisławowie.
ks. prof. Jan Haniewski (Haniebnik) (1873 – luty 1942), ur. w Odrzykoniu, kapłan od 1901 r, wykładowca logiki, teologii scholastycznej i filozofii. Od września 1939 r. jeniec w Kołomyi, potem obozu w Swierdłowsku.
Stanisław Franciszek Jucha ur. 1930 w Odrzykoniu, zm. 2003 - profesor zwyczajny Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Twórca polskiej szkoły cyfrowej kartografii naftowej . Doctor honoris causa Narodowej Akademii Górniczej Ukrainy w Dniepropietrowsku na Ukrainie.
Stanisław Feruś - Dzikowski „Zawierucha”, „Orlik”,. „Q-1” (1905-1989). Dowódca Placówki AK w Odrzykoniu złożonej z trzech plutonów, redaktor i wydawca prasy konspiracyjnej.
ks. Józef Łach (1913-1989) - kapelan AK w Żołynii, wydawca czasopism podziemnych.
Antoni Trznadel ur. 1857 w Odrzykoniu, zm. 1908 - ksiądz, teolog. Profesor zwyczajny i dziekan Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kierownik Katedry Teologii Dogmatycznej i Fundamentalnej w Seminarium Duchownym w Przemyślu.
Jan Nawrocki ur. 1876 w Odrzykoniu, zm. 1958 - polityk, członek naczelnych władz PSL, poseł na sejm w latach 1919 i 1922.
Franciszek Szafran ur. 1890 w Odrzykoniu , zm. 1940 w Katyniu, - doktor prawa, sędzia Najwyższego Trybunału Administracyjnego. W czasie wojny polsko - ukraińskiej współorganizator i dowódca kompanii krośnieńskiej, do czasu objęcia w niej dowództwa przez porucznika Stanisława Maczka, późniejszego generała.