Aleksander Marinesko

Z Wikipedii

Aleksander Iwanowicz Marinesko, ukr. Александр Иванович Маринеско (ur. 15 stycznia 1913 - zm. 25 listopada 1963) - oficer radzieckiej marynarki wojennej, podwodniak, dowódca okrętu podwodnego, który zatopił statki MS Wilhelm Gustloff oraz MS Steuben.

Urodził się 15 stycznia (jul. 2 stycznia) 1913 w Odessie, jego matka była Ukrainką, a ojciec Rumunem (nazwiskiem Marinescu). Po ukończeniu szkoły pracował jako marynarz, pływał na parowcach na Morzu Czarnym. W 1933 ukończył technikum morskie, po czym pływał jako III i II oficer na parowcach. W listopadzie 1933 został powołany do radzieckiej marynarki wojennej i po ukończeniu kursu pływał jako nawigator na okręcie podwodnym Szcz-306 (Щ-306) Floty Bałtyckiej. W 1936 uzyskał stopień lejtnanta(podporucznika), a w 1938 awansował na starszego lejtnanta (porucznika). Następnie służył jako zastępca dowódcy okrętu podwodnego D-1 ("Dekabrist"), po czym został dowódcą małego okrętu podwodnego M-96 serii XII (za najlepsze wyniki w wyszkoleniu załogi M-96 w 1940, został awansowany na kapitana-lejtnanta i nagrodzony złotym zegarkiem).

Po rozpoczęciu wojny niemiecko-radzieckiej, od lipca pływał bojowo dowodząc M-96. Uczestniczył na nim w trzech patrolach bojowych na Bałtyku. 14 sierpnia 1942 okręt M-96 zatopił fiński transportowiec "Helene" o pojemności 1842 BRT (obiekt ataku i fakt zatopienia nie są z pewnością potwierdzone), za co Marinesko został odznaczony Orderem Lenina.

Mimo pewnych problemów z dyscypliną (nadużywanie alkoholu na w bazie), pod koniec 1942 Marinesko został awansowany na komandora podporucznika (kapitana 3. rangi) i ponownie przyjęty na kandydata do partii komunistycznej WKP(b), z której już został wcześniej wyrzucony w październiku 1941. W kwietniu 1943 Marinesko został dowódcą średniego okrętu podwodnego S-13 serii IXbis. Podczas pierwszego patrolu, 9 października 1944, S-13, po niecelnym wypuszczeniu 4 torped w stronę uzbrojonego trawlera "Siegfrid" (536 BRT), wdał się z nim w pojedynek artyleryjski na powierzchni, uszkadzając go.

Za dalsze naruszanie dyscypliny w bazie i samowolne opuszczenie okrętu (połączone ze spędzeniem nocy u kochanki) Marinesko miał być oddany pod sąd wojenny, jednakże przed tym przełożeni zezwolili mu "odkupić winy" i wykazać się w walce. 11 stycznia 1945 Marinesko wyszedł na swój piąty patrol bojowy (drugi na S-13), który uczynił go najsłynniejszym z radzieckich podwodniaków. 30 stycznia 1945 S-13 napotkał i storpedował na północ od Łeby okręt pomocniczy Kriegsmarine MS Wilhelm Gustloff, jak się okazało, wywożący II dywizję szkolną okrętów podwodnych oraz uchodźców niemieckich z Prus Wschodnich. Ze statkiem utonęło, według różnych szacunków, od 6000 do 9000 niemieckich cywilów, marynarzy i żołnierzy, przez co jego zatopienie stało się jedną z największych, a według niektórych największą katastrofą w dziejach żeglugi. W dalszym ciągu tego samego rejsu, 10 lutego 1945 S-13 storpedował i zatopił u polskich wybrzeży transportowiec MS Steuben, z którym zginęło ok. 3000 Niemców, w większości żołnierzy. Przez to, Marinesko zatopił statki o największym łącznym tonażu spośród radzieckich podwodniaków - 42 557 BRT.

Pomimo sukcesu, Marinesko po powrocie nie przyznano tytułu Bohatera Związku Radzieckiego, lecz jedynie Order Czerwonego Sztandaru. Na ostatnim patrolu bojowym w kwietniu-maju 1945 Marinesko nie uzyskał już żadnych sukcesów; według przełożonych, z powodu błędnego manewrowania. Natomiast rozkazem ministra marynarki wojennej Nikołaja Kuzniecowa z 13 września 1945 za lekceważenie obowiązków, "systematyczne pijaństwo i rozwiązłość obyczajową", Marinesko został odsunięty od służby na okrętach podwodnych i zdegradowany do starszego lejtnanta. Przejściowo, od października do listopada 1945 był dowódcą trałowca T-34, a 20 listopada 1945 został zwolniony do rezerwy.

Po wojnie, w latach 1946—49 Marinesko pływał jako starszy oficer na statkach handlowych na Bałtyku. Następnie pracował poza żeglugą, a od 1953 był kierownikiem oddziału zaopatrzenia w leningradzkim zakładzie Mezon. Zmarł w Leningradzie po długiej chorobie 25 listopada 1963. Był odznaczony dwukrotnie Orderem Lenina (1942, 1990) i dwukrotnie Orderem Czerwonego Sztandaru oraz medalami.

Przez wiele lat po wojnie, władze radzieckie nie mówiły o zatopieniu "Gustloffa", ani o Marinesko; szersze informacje o tym pojawiły się w ZSRR w latach 60., już po jego śmierci. Dopiero w kolejnych latach propaganda radziecka wykreowała zatopienie "Gustloffa" "atakiem wieku", a Marinesko "podwodniakiem nr 1", przedstawiając różne fakty związane z tym tematem (jak ogłoszenie żałoby w Niemczech lub uratowanie żeglugi alianckiej na skutek faktycznego zatonięcia z "Gustloffem" kilkuset marynarzy niemieckich okrętów podwodnych). Dopiero jednak ponad 30 lat po śmierci, 5 maja 1990 przyznano Marinesko pośmiertnie tytuł Bohatera Związku Radzieckiego.

Zatopienie "Gusloffa" stało się także przedmiotem licznych kontrowersji i powodem do różnych ocen osoby Marinesko. Niemniej jednak zatopienie statku pasażerskiego w takich okolicznościach nie naruszało prawa międzynarodowego.