Ante Pavelić
Z Wikipedii
| Ante Pavelić 14 lipca 1889 – 28 grudnia 1959 |
|
 szef (poglavnik) Niepodległego Państwa Chorwackiego |
|
| Okres urzędowania | od kwietnia 1941 do maja 1945 |
| Przynależność polityczna | Ustasze |
| Poprzednik | – |
| Następca | – |
Ante Pavelić (ur. 14 lipca 1889, zm. 28 grudnia 1959) – chorwacki polityk faszystowski, przywódca ustaszy, z wykształcenia prawnik. Współorganizator zamachu (1934), w którym zginęli król Jugosławii Aleksander I i minister spraw zagranicznych Francji L. Barthou. Szef (poglavnik) Niepodległego Państwa Chorwackiego (1941-1945), odpowiedzialny za ludobójstwo na Serbach, Żydach i Cyganach. Po wojnie uciekł za granicę.
Spis treści |
[edytuj] Biografia
[edytuj] Działalność w kraju i za granicą
Pavelić urodził się w Bradinie, małej wsi w pobliżu miasta Hadžići w Bośni i Hercegowinie (wówczas w Austro-Węgrzech). Studiował prawo w Zagrzebiu i w tym mieście wstąpił do nacjonalistycznej Chorwackiej Partii Prawa. W 1920 roku został członkiem rady miejskiej Zagrzebia. W latach 1927-1929 był posłem do Skupsztiny (federalnego parlamentu). Sprzeciwiał się dominacji Serbów w Królestwie SHS (od 1929 – Jugosławii), choć potrafił negocjować nawet ze swoimi wrogami politycznymi z Partii Radykalnej.
W roku 1929, po zawieszeniu konstytucji przez Aleksandra I Karadziordziewicia, Pavelić uciekł do Włoch, gdzie założył faszystowską organizację ustaszów. Opowiadał się za niepodległą, katolicką Chorwacją. Jego kadrowa organizacja była odpowiedzialna za kilkanaście zamachów bombowych w jugosłowiańskich pociągach oraz wybuch nieudanego powstania w Velebicie. Paveliciowi pomogło wsparcie logistyczne wrogów Jugosławii – Włoch, Węgier i Bułgarii oraz najstarszej organizacji terrorystycznej w Europie – Wewnętrznej Macedońskiej Organizacji Rewolucyjnej WMRO.
W 1934 roku współorganizował wraz z macedońską WMRO zamach w Marsylii, w którym zginęli król Jugosławii Aleksander I i minister spraw zagranicznych Francji Louis Barthou. Pavelić otrzymał za to dwa zaoczne wyroki śmierci, we Francji i w Jugosławii.
[edytuj] Niepodległe Państwo Chorwackie
Kiedy 6 kwietnia 1941 roku państwa Osi najechały na Jugosławię, Pavelić przebywał na emigracji we Włoszech. Jeszcze przed kapitulacją Jugosławii chorwaccy ustasze utworzyli 10 kwietnia Niepodległe Państwo Chorwackie (NDH), zależne od Niemiec i Włoch. Przywódcą nowego państwa został Pavelić, który 15 kwietnia przybył do Zagrzebia, a dwa dni później mianował swój pierwszy gabinet. 25 kwietnia osobistym dekretem zakazał wszelkich publikacji używaną przez Serbów cyrylicą. Polityka Pavelicia zyskała poparcie katolickiego duchowieństwa – prymas Chorwacji, arcybiskup Alojzije Stepinac oświadczył, że w przemianach w kraju dostrzega "rękę Boga"[1]. 18 maja poglavnik został przyjęty na audiencji w Watykanie przez papieża Piusa XII, który udzielił mu błogosławieństwa[2].
6 czerwca 1941 roku Pavelić spotkał się z Adolfem Hitlerem, z którym omawiał możliwość wysiedlenia większości Serbów z Chorwacji i zastąpienia ich Chorwatami i Słoweńcami, mieszkającymi na terenach okupowanych przez III Rzeszę. Do końca wojny Pavelić realizował swój program wyrugowania z NDH mniejszości (zarówno narodowych, jak i religijnych) i stosował wobec nich politykę ludobójstwa. Jest odpowiedzialny za zbrodnie wojenne, głównie masowe mordy na prawosławnych Serbach, Żydach i Cyganach. Z jego rozkazu zamordowano kilkaset tysięcy osób, często stosując takie metody, jak wyłupywanie oczu, odcinanie kończyn, wyrywanie z ciała jelit i innych organów. Podcinano gardła specjalnymi nożami, rozbijano głowy młotkami i prętami. Wiele osób spalono żywcem.
[edytuj] Ucieczka i pomoc Kościoła
W maju 1945 roku Pavelić uciekł z NDH. Skutecznie ukrywał się, dzięki pomocy kleru chorwackiego (Krunoslav Draganović) oraz administracji watykańskiej[3]. Najpierw schronił się w austriackich klasztorach w Bad Ischl i w Sankt Gilgen, a następnie w przebraniu zakonnika dotarł do Włoch. W maju 1946 roku amerykański kontrwywiad (CIC) wykrył, że były poglavnik mieszka "w pobliżu Rzymu, w budynku pod jurysdykcją Watykanu"[4]. Pavelić bywał również w Castel Gandolfo, gdzie mieści się letnia rezydencja papieża. Zmieniał miejsca pobytu, np. mieszkał na Via Giacomo Venezian w budynku będącym własnością Kościoła, gdzie dzielił pokój ze słynnym bułgarskim terrorystą Iwanem Michajłowem, z którym w 1934 roku wspólnie organizował zamach na króla Jugosławii. Gdy wyjeżdżał z domu, korzystał z samochodu z watykańską rejestracją[5]. Według CIC, Pavelić często spotykał się z watykańskim podsekretarzem stanu Giovannim Montinim, późniejszym papieżem Pawłem VI.
Jesienią 1947 roku Pavelić uciekł z Europy, w czym pomagły mu fałszywe dokumenty, otrzymane od watykańskiego biskupa Aloisa Hudala[6] Pod przybranym nazwiskiem Pablo Aranyos na pokładzie włoskiego statku dotarł do Argentyny. W Buenos Aires w lipcu 1956 r. założył skrajnie antykomunistyczny, skrajnie prawicowy i antyjugosłowiański Chorwacki Ruch Wyzwoleńczy. W Argentynie mieszkał nie niepokojony do czasu, gdy w kwietniu 1957 r. został postrzelony w Buenos Aires przez nieznanego sprawcę. Zamach ten przypisuje się jugosłowiańskim służbom bezpieczeństwa UDBA. Zagrożony ekstradycją do Jugosławii, przeniósł się do Madrytu, gdzie zmarł, opatrzony błogosławieństwem[7][8] papieża Jana XXIII.
[edytuj] Przypisy
- ↑ List pasterski z 28 kwietnia 1941, cytowany w: Karlheinz Deschner, I znowu zapiał kur. Krytyczna historia Kościoła, Uraeus 1997, t. 2, s. 264
- ↑ Viktor Novak, Magnum Crimen, Nova Knjiga 1986, s. 894
- ↑ Aarons and Loftus, Unholy Trinity: The Vatican, The Nazis, and the Swiss Bankers, St Martins Press 1991, wznowienie 1998, s. 36
- ↑ ibidem, s. 78
- ↑ http://www.jasenovac-info.com/cd/biblioteka/pavelicpapers/pavelic/ap0021.html
- ↑ Biskup Alois Hudal otwarcie przyznawał, że pomógł wielu nazistowskim zbrodniarzom, którzy, jego zdaniem, "często byli całkowicie niewinni". W swoich dziennikach pisał: "dzięki fałszywym dokumentom wielu z nich uratowałem. Mogli się wymknąć prześladowcom i uciec do szczęśliwszych krajów". – Alois C. Hudal, Römische Tagebücher. Lebensbeichte eines alten Bischofs, Leopold Stocker 1976, s. 21, cytowane w: Daniel J. Goldhagen, Niedokończony rozrachunek, Wydawnictwo Sic! 2005, s. 185
- ↑ Edmond Paris, Genocide in Satellite Croatia: 1941-1945, American Institute for Balkan Affairs 1961, s. 279
- ↑ Vladimir Dedijer, The Yugoslav Auschwitz and the Vatican, Prometheus Books 1992, s. 416
[edytuj] Źródła i bibliografia
- Ivo Banac, The National Question in Yugoslavia: Origins, History, Politics, Cornell University Press 1988
- Srdja Trifkovic, Ustasa: Croatian separatism and European politics, 1929-1945, The Lord Byron foundation for Balkan studies 1998
- Edmond Paris, Genocide in Satellite Croatia: 1941-1945, American Institute for Balkan Affairs 1961
- Ladislaus Hory, Martin Broszat, Der kroatische Ustascha-Staat, 1941 – 1945, Dt. Verl.-Anst. 1964
- Mark Aarons, John Loftus, Unholy Trinity: The Vatican, The Nazis, and the Swiss Bankers, St Martins Press 1991, wznowienie 1998
- Vladimir Dedijer, The Yugoslav Auschwitz and the Vatican, Prometheus Books 1992
- Karlheinz Deschner, I znowu zapiał kur. Krytyczna historia Kościoła, Uraeus 1997
