Bronisław Krzyżanowski

Z Wikipedii

Bronisław Krzyżanowski (ur. 21 lutego lub 20 listopada 1876 w Abelach k. Jeziorosów na Litwie, zm. 17 stycznia 1943 w Wilnie), polski działacz polityczny na Litwie, poseł do Sejmu Wileńskiego, parlamentarzysta II RP, obrońca w procesach politycznych

Ukończył II Gimnazjuzm w Wilnie, później studiował prawo i nauki przyrodnicze w Moskwie. W 1895 roku przeniósł się do Krakowa, gdzie rozpoczął naukę na Uniwersytecie Jagiellońskim - w 1901 roku uzyskał tam tytuł doktora praw.

Już w czasach studenckich zaangażowany w lewicową działalność polityczną, zapisał się do PPS. W 1905 roku współorganizował wraz z tzw. krajowcami Polskie Stronnictwo Demokratyczne na Litwie. W 1913 roku wybrano go do rady miejskiej Wilna.

W styczniu 1922 roku został posłem na Sejm Litwy Środkowej z listy PSL Ziemi Wileńskiej, reprezentując okręg Komaje. Wraz z resztą partii był przeciwnikiem bezpośredniej inkorporacji tych ziem do RP - opowiadał się za nadaniem Wileńszczyźnie autonomii w ramach państwa polskiego.

W marcu 1922 roku wybrano go delegatem Sejmu Wileńskiego do Warszawy, został posłem na sejm ustawodawczy. Po wyborach w listopadzie 1922 roku piastował mandat senatora RP, należał do Klubu Parlamentarnego "Piasta".

W wyniku sporów co do polityki narodowościowej wystąpił z PSL Piast, po czym znalazł się w "Wyzwoleniu", w którym pozostał do 1925 roku. W tym samym roku związał się z nowopowstałą Partią Pracy (w latach 1926-28 reprezentował jej zarząd główny) i Sejmowego Klubu Pracy.

Przeciwnik rządów nacjonalistyczno-chłopskich z lat 1923-26, w 1926 roku opowiedział się za przewrotem wojskowym Piłsudskiego.

Na krótko przed wybuchem II wojny światowej współorganizator (1938) i prezes (1939) wileńskiego oddziału Stronnictwa Demokratycznego.

W czasie przynależności Wilna do Litwy (1939-40) prezes Komitetu Polskiego w tym mieście.

Udzialał się naukowo - był członkiem Instytutu Badawczego Europy Wschodniej w Wilnie, jak również kuratorem Biblioteki im. Eustachego i Emilii Wróblewskich.

Obrońca w procesach politycznych: zarówno w okresie carskim (1905-11), jak i w II RP (1927 w procesie "Hromady", w 1937 w procesie grupy "Po prostu").

Od wczesnej młodości związany z masonerią - najpierw rosyjską (od 1911 roku członek wileńskiej loży "Jedność"), później polską (w 1920 roku adoptowany do loży "Tomasz Zan" w Wilnie).