Capra
Z Wikipedii
| Capra | |
 koziorożec wschodniokaukaski |
|
| Systematyka | |
| Domena | eukarioty |
| Królestwo | zwierzęta |
| Gromada | ssaki |
| Podgromada | ssaki żyworodne |
| Szczep | łożyskowce |
| Rząd | parzystokopytne |
| Rodzina | krętorogie |
| Rodzaj | Capra |
| Nazwa systematyczna | |
| Capra | |
| Linnaeus, 1758 | |
 Systematyka w Wikispecies |
|
 Galeria zdjęć w Wikimedia Commons |
|
Capra - rodzaj ssaków krętorogich obejmujący kozy i koziorożce. Występują w górach Eurazji od Półwyspu Pirenejskiego po Syberię oraz w Arabii, Egipcie i Etiopii. Koza domowa została udomowiona ok. 10 tys. lat temu.
Spis treści |
[edytuj] Cechy charakterystyczne
Zwierzęta zaliczane do tego rodzaju charakteryzują się obecnością u samców brody i długich rogów, w różnym stopniu spłaszczonych, uniesionych wysoko ponad głową i odchylonych do tyłu. Broda i rogi występują czasem również u samic, ale są zdecydowanie krótsze niż u samców. Na spodniej stronie ogona występują gruczoły zapachowe. Samice mają jedną parę sutków. Samce nazywane są capami lub kozłami.
[edytuj] Systematyka
Wśród naukowców zajmujących się badaniem relacji pokrewieństwa kozłowatych (Caprinae) nie ma zgody co do liczby gatunków i podgatunków zaliczanych do Capra. Systematyka rodzaju opierała się na podobieństwie cech morfologicznych zwierząt, zwłaszcza w budowie rogów.
W zależności od przyjętych kryteriów badacze zaliczają do Capra od dwóch do dziewięciu gatunków oraz liczne podgatunki. W trzeciej edycji "Mammal Species of the World"[1] Wilson i Reeder przyjęli następującą klasyfikację:
- Capra caucasica
- Capra falconeri
- Capra hircus
- Capra ibex
- Capra nubiana
- Capra pyrenaica
- Capra sibirica
- Capra walie
[edytuj] Inne ujęcia
| Gatunek lub podgatunek | Inne nazwy | Polska nazwa | Występowanie |
|---|---|---|---|
| Capra aegagrus[2] | C. hircus, C. hircus aegagrus[3] | koza bezoarowa[2][3], koza dzika[2] | Europa, Azja Mniejsza, Azja Środkowa i Bliski Wschód |
| Capra aegagrus cretica | koza kreteńska[4] | Kreta i pobliskie wyspy | |
| Capra caucasica[5] | koziorożec kaukaski[5] | Kaukaz Zachodni | |
| Capra falconeri[2][3] | koza śruboroga[2], markur[2][3] | Azja Środkowa | |
| Capra hircus[2][3] | Capra aegagrus f. hircus[2] | koza domowa[2], koza[2] | szeroko rozpowszechniona |
| Capra ibex[2][3] | koziorożec alpejski[3], koziorożec[2], ibeks[2] | Alpy | |
| Capra ibex ibex | koziorożec alpejski[2] | ||
| Capra cylindricornis | koziorożec wschodniokaukaski[4] | Kaukaz | |
| Capra nubiana | C. ibex nubiana[3] | koziorożec nubijski | od gór Synaju po Abisynię, Syrię i Arabię |
| Capra pyrenaica[2][3] | koziorożec pirenejski[2][3] | Półwysep Iberyjski | |
| Capra sibirica | C. ibex sibirica[3] | koziorożec syberyjski[3] | od Afganistanu po góry Mongolii i Syberii |
| Capra walie | koziorożec abisyński | Wyżyna Abisyńska |
Badania materiałów kopalnych sugerują, że w plejstocenie wytworzyły się dwie linie ewolucyjne: jedna prowadząca do C. ibex i druga łącząca C. caucasica, C. cylindricornis i C. pyrenaica. Badania chromosomu Y wskazują na bliskie pokrewieństwo kozy bezoarowej z kozą domową i kozą śruborogą, które tworzą klad. Pozostałe gatunki Capra tworzą drugi klad[6].
[edytuj] C. aegagrus i C. hircus
Koza domowa została opisana przez Linneusza w 1758 jako Capra hircus, natomiast koza dzika - przez Erxlebena w 1777 jako Capra aegagrus. Badania wykazały, że koza domowa jest udomowioną formą kozy dzikiej i zgodnie z zasadami nomenklatury zoologicznej powinna być opisywana pod nazwą Capra aegagrus f. hircus[2]. Ponieważ nazwa C. hircus została już powszechnie zaakceptowana Międzynarodowa Komisja Nomenklatury Zoologicznej dopuściła w 2003 (BZN Volume 60, Part 1, 31 March 2003 OPINION 2027, Case 3010) stosowanie nazwy Capra hircus dla kozy domowej[7]. Obecnie w literaturze spotykane są obydwie nazwy C. hircus i C. aegagrus stosowane zamiennie zarówno dla kozy dzikiej jak i domowej.
[edytuj] Mieszańce
Wszystkie gatunki Capra mogą się ze sobą krzyżować dając płodne potomstwo.
Przypisy
- ↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.): Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) (en). Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 4 marca 2008].
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 Komosińska i Podsiadło, 2002
- ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 Kowalski, 1971
- ↑ 4,0 4,1 Nazwa nieskodyfikowana
- ↑ 5,0 5,1 Zwierzęta : encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005. ISBN 83-01-14344-4.
- ↑ Pidancier, N., S. Jordan, G. Luikart and P. Taberlet. 2006. Evolutionary history of the genus Capra (Mammalia, Artiodactyla): Discordance between mitochondrial DNA and Y-chromosome phylogenies. Molecular Phylogenetics and Evolution 40(3):739-749.
- ↑ Nazwa uznana decyzją Międzynarodowej Komisji Nomenklatury Zoologicznej, 2003 (zob. Zasady tworzenia nazw systematycznych#Wyjątki)
[edytuj] Bibliografia
- Halina Komosińska, Elżbieta Podsiadło: Ssaki kopytne : przewodnik. Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 2002. ISBN 83-01-13806-8.
- Kazimierz Kowalski: Ssaki, zarys teriologii. Warszawa: PWN, 1971.
- Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.): Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) (en). Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 4 marca 2008].
