Dworzec Marchijski we Wrocławiu

Z Wikipedii

Dworzec Marchijski lub Dworzec Dolnośląsko-Marchijski (niem. Niederschlesisch—Märkischer Eisenbahnhof) we Wrocławiu - nieistniejący już dworzec kolejowy, wybudowany przez Towarzystwo Kolei Dolnośląsko-Marchijskiej (niem. Niederschlesisch-Märkische Eisenbahn) i otwarty 18 października 1844. Projektantem dworca był architekt Julius Manger. Rozpoczynająca się na dworcu kolej łączyła Dolny Śląsk (Wrocław, Legnicę, Węgliniec, Lubsko i Gubin) z Berlinem^[1] (Marchia Brandenburska), a od 1 września 1847 dodatkowym 28-kilometrowym łącznikiem także ze Zgorzelcem.

Spis treści 1 Historia 2 Galeria 3 Przypisy 3.1 Zobacz też 3.2 Link zewnętrzny

[edytuj] Historia

Wraz z wybudowanym dwa lata wcześniej (w 1842) Dworcem Świebodzkim oraz ćwierć wieku później Dworcem Miejskim Kolei Prawego Brzegu Odry (niem. Rechte–Oder–Ufer Stadt Bahnhof) stanowił ważny węzeł komunikacyjny łączący Wrocław z miejscowościami położonymi na zachód i północ. Wszystkie te dworce umieszczone w bardzo niewielkiej od siebie odległości (przy dzisiejszych ulicach Braniborskiej i Robotniczej oraz placu Orląt Lwowskich) i były dworcami czołowymi. Pociągi wjeżdżały na te dworce tylko od zachodu i odjeżdżały również tylko na zachód.

Dworzec Marchijski (dokładniej: Dolnośląsko - Marchijski) składał się z dwóch historyzujących wież z przylegającymi do nich budynkami, w stylu neorenesansowej willi włoskiej; pomiędzy wieżami rozpięta była trójnawowa hala mieszcząca dwa perony oraz podwójny tor pośrodku. Łuk nad środkową nawą ozdobiony był od strony miasta dwiema wieżyczkami i umieszczonym centralnie zegarem. Pierwsze połączenie, w październiku 1844, uruchomiono z tego dworca do Legnicy; niemal dokładnie rok później - do Bolesławca, we wrześniu 1846 - do Frankfurtu nad Odrą i Berlina. Lokomotywa, po wprowadzeniu na peron składu wagonów była od wagonów odczepiana, jechała kilkadziesiąt metrów dalej na wschód, gdzie znajdowała się obrotnica, na której lokomotywę zawracano i puszczano sąsiednim torem z powrotem tak, aby następnie można ją było podczepić z drugiej strony składu.

Rozbudowa torów łączących te dworce z Dworcem Górnośląskim (najpierw, przez trzy lata od kwietnia 1847, wagony przetaczano przy pomocy koni), położonym 3 kilometry na wschód systematycznie zmniejszało liczbę pasażerów korzystających z tych stacji, a zastąpienie w 1857 Górnośląskiego większym odeń Dworcem Głównym przyspieszyło ten proces tak, że pod koniec XIX wieku dworzec Marchijski połączony został ze znajdującym się tuż obok dworcem Prawobrzeżnym ("wchłonął" go zachowując swą nazwę). Nieco później, w 1904 rozbudowany o cztery perony Dworzec Główny zdominował kolejowy ruch pasażerski w lewobrzeżnym Wrocławiu pozostawiając jednak jego część Świebodzkiemu i Marchijskiemu. Od 1908 ruch na Marchijskim ograniczał się jednak już tylko do obsługi podmiejskiej linii do położonej wówczas poza granicami miasta Leśnicy. Rok później, od 1909 jako Güter-Bahnhof-West (Dworzec Towarowy Zachód) stracił całkowicie znaczenie jako stacja pasażerska na korzyść pobliskiego (200 metrów) Dworca Świebodzkiego, a jego funkcje towarowe ograniczały się do przeładunków lokalnych, kierowanych tu ze stacji rozrządowej w Gądów. Na przełomie lat dwudziestych i latach trzydziestych południowe skrzydło dworca i centralną halę zdemontowano. Güter-Bahnhof-West wykorzystywany był jeszcze w latach trzydziestych, a nawet czterdziestych i w pierwszej połowie pięćdziesiątych: instalacje kolejowe tego dworca, pod nazwą "Wrocław Zachodni"^[2] służyły miastu do transportu zaopatrzenia i wywozu ze zrujnowanego po wojnie miasta wszelkiego gruzu, złomu i odpadów, a także pochodzących z rozbiórek cegieł, których większość trafiła na potrzeby odbudowy Warszawy. Pod koniec 1948 do Pafawagu przy ulicy Robotniczej (niem. Märkische Straße) doprowadzono linię tramwajową wykorzystując częściowo torowisko Kolei Marchijskiej, a wkrótce potem połączono obie sieci torów i zainstalowano tam (w pobliżu skrzyżowania z ul. Śrubową) stacjonarne urządzenia do rozładunku wagonów tramwajowych bezpośrednio z platform kolejowych.

W następnych dziesięcioleciach rozebrano torowiska i wszelkie instalacje kolejowe w obrębie tego dworca, a okoliczne tereny częściowo zabudowano, na ogół obiektami tymczasowymi (kioski, magazyny), albo pozostawiono jako place targowe, parkingi lub nieużytki. Później rozebrano również większość odcinka torów prowadzących z Dworca Marchijskiego wzdłuż ul. Robotniczej, łącznie z terminalem kolejowo-tramwajowym; cały ten pas jest obecnie (2006) zdewastowany, pozostałe gdzieniegdzie kilkudziesięciometrowe odcinki torowiska nie nadają się już do użytku.

W roku 1985 budynek wpisano do rejestru zabytków; przez lata dziewięćdziesiąte ówczesny właściciel - Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego - nosił się z zamierzeniem odremontowania obiektu, zamierzenie to jednak nie zostało zrealizowane. Przejęty przez wojewodę przekazany został w 1999 starostwu powiatowemu. Obecnie (2006) pozostałość po budynku dworcowym jest opuszczona i niezagospodarowana, czeka na inwestora; w celu zabezpieczenia przed zaprószeniem przez bezdomnych ognia w zabytkowym obiekcie o drewnianych stropach okna na parterze budynku zamurowano.

[edytuj] Galeria

Fragment (skrzydło północne, "prawe" patrząc od wschodu) budynku Dworca Marchijskiego ocalały po rozbiórce po I wojnie światowej, stan w 2006

Wywóz ze zrujnowanego po wojnie Wrocławia wagonów pełnych cegieł z bocznic przy Dworcu Świebodzkim (tzw. Wrocław Zachodni); w głębi pozostałość budynku Dworca Marchijskiego

Pozostałość po Dworcu Marchijskim (w głębi po prawej) i Dworzec Świebodzki (po lewej)

Dworzec Marchijski około 1880, widok od wschodu

Przypisy

[edytuj] Zobacz też

• Wrocławski węzeł kolejowy

[edytuj] Link zewnętrzny

• widok Dworca Marchijskiego bezpośrednio po wybudowaniu w 1844

Współrzędne: 51°6'33" N 17°1'4" E51.1091667 17.0177778 (Dworzec Marchijski we Wrocławiu)