Głuszec

Z Wikipedii

Głuszec
Systematyka
Domena	eukarioty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Nadrząd	neognatyczne
Rząd	grzebiące
Rodzina	głuszcowate
Rodzaj	Tetrao
Gatunek	głuszec
Nazwa systematyczna
Tetrao urogallus
Linnaeus, 1758
Podgatunki
T. urogallus urogallus T. urogallus hiomanus T. urogallus rudolfi T. urogallus aquitanicus T. urogallus taczanowskii T. urogallus cantabricus T. urogallus major T. urogallus volgensis T. urogallus uralensis T. urogallus kureikensis
Status ochronny
Kategoria zagrożenia (CzKGZ) EX EW CR EN VU NT LC Kategoria: niższego ryzyka
Systematyka w Wikispecies
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Głuszec (głuszec zwyczajny) (Tetrao urogallus) - duży ptak z rodziny głuszcowatych, zamieszkujący lasy północnej i środkowej Eurazji. Izolowane populacje w Szkocji, Pirenejach i Bałkanach.

Cechy gatunku 

Wyraźny dymorfizm płciowy. Samiec - znacznie większy od samicy. Głowa, szyja i kuper czarne z szarymi podłużnymi cętkami. Skrzydła i grzbiet brązowe. Ogon czarny z białymi plamami. Wokół oka czerwona plama, spód ciała czarny z drobnym białym deseniem. Na piersi zielonkawy, metaliczny połysk. Samica (głuszyca lub głusza) mniejsza niż samiec, ubarwienie ciemnobrunatne. Na wierzchu ciała rdzawo-białe poprzeczne prążkowanie. Na spodzie prążkowanie wyraźniejsze. Gardło i wole jednolicie brązowe. U obu płci dziób ulega latem złuszczeniu, a jesienią odzyskuje poprzednią grubość i wytrzymałość.

Wymiary średnie 

dł. ciała ok. 65 cm (samica) - 100 cm (samiec)
rozpiętość skrzydeł 98 cm (samica) - 135 cm (samiec)
waga ok. 2,5 kg (samica) - 6,5 kg (samiec).

Biotop 

Rozległe, stare bory posiadające gęsty podszyt. Zwykle w pobliżu torfowisk.

Toki 

Wieczorem samiec zajmuje drzewo (tzw. zapady), na którym rano rozpoczyna zrytualizowane toki. Rozkłada wachlarzowato ogon, wyciąga głowę i stroszy skrzydła. Wydaje niezbyt donośny odgłos składający się z czterech (wyjątkowo z trzech - bez korkowania) części (fraz). Kolejne frazy noszą następujące nazwy: klapanie, trelowanie, korkowanie (odbój) i szlifowanie. Podczas szlifowania trwającego od 1 do 1,5 sekundy ptak przestaje reagować na bodźce zewnętrzne - głuchnie, stąd nazwa gatunku. Nie jest dokładnie znana przyczyna głuchnięcia - istnieją trzy główne hipotezy: zamykanie kanału słuchowego przez kości żuchwy (w trakcie wykonywania tej frazy ptak ma wysoko podniesioną głowę), zagłuszanie innych dźwięków przez głośny, szeleszczący ton szlifowania lub wyjątkowe podniecenie samca powodujące ignorowanie przez niego bodźców zewnętrznych. Fakt głuchnięcia jest wykorzystywany do podchodzenia głuszca podczas polowań. Kopulacja odbywa się na ziemi. Trofeum myśliwskie w postaci ogona nosi nazwę wachlarza.

Gniazdo 

W ukryciu, w zagłębieniach terenu, pod konarami, w gęstych zaroślach.

Jaja 

Jeden lęg w roku, w maju. W zniesieniu 6 do 12 jaj.

Wysiadywanie 

Jaja wysiadywane są przez okres 26 do 28 dni przez samicę.

Pożywienie 

W zimie głównie igły drzew iglastych (sosny, świerka, jodły), latem jagody, borówki, żurawiny i inne owoce leśne, nasiona, owady, pąki, trawa, liście dębu.

Ochrona 

Objęty ścisłą ochroną gatunkową.

Sytuacja w Polsce

Populacja krajowa liczy wg różnych szacunków około 260-335 kogutów, czyli od 550 do 750 osobników.^[1] Obserwuje się cofanie zachodniej granicy występowania. W Polsce ok. 75% stanu głuszców występuje w odosobnionych lokalnych populacjach w dużych kompleksach leśnych: Lasach Janowskich i Puszczy Solskiej (wg inwentaryzacji z 2000 roku: 60-80 kogutów), Puszczy Augustowskiej (50-70 kogutów), w lasach Beskidu Śląskiego i Żywieckiego, Gorcach i Tatrach (120-150 kogutów) oraz w Sudetach i Borach Dolnośląskich (30-35 kogutów, populacja zanikająca). Istnieje kilka placówek naukowo - badawczych zajmujących się hodowlą i reintrodukcją głuszca. Do najważniejszych należą: hodowla wolierowa w Istebnej prowadzona przez Nadleśnictwo Wisła i hodowla wolierowa w Brzózie Królewskiej pod Leżajskiem prowadzona przez Nadleśnictwo Leżajsk i Akademię Rolniczą w Lublinie.

Ciekawostki

W miejscach w których występowanie cietrzewia pokrywa się z występowaniem głuszca są spotykane skrzekoty. Są one bezpłodnymi mieszańcami tych gatunków. Matką skrzekotów jest pzreważnie samica głuszca, a ojcem samiec cietrzewia.

Zobacz też: ptaki Polski

[edytuj] Przypisy

1. ↑ Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany, PTPP "pro Natura", Wrocław 2003, ISBN 83-919626-1-X, s. 273