Istebna

Z Wikipedii

Współrzędne: 49°34' N 18°54' E49.5666667 18.9 (Istebna)

Istebna
Województwo	śląskie
Powiat	cieszyński
Gmina	Istebna
Sołtys	Jerzy Michałek
Położenie	49° 34'  N 18° 54'  E
Liczba mieszkańców  • liczba ludności	4989 (stan na 20.10.2004)
Strefa numeracyjna (do 2005)	33
Kod pocztowy	43-470
Tablice rejestracyjne	SCI
Położenie na mapie Polski Istebna

Istebna – wieś gminna w powiecie cieszyńskim, województwo śląskie, położona w Beskidzie Śląskim na zboczach Złotego Gronia 590-620 m n.p.m. Krajobraz miejscowości to głównie tereny górzyste z zalesieniami. Przez miejscowość przepływa rzeka Olza.

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie bielskim.

Wraz z Jaworzynką i Koniakowem tworzy Beskidzką Trójwieś. Leży w Beskidzie Śląskim w pobliżu granicy z Czechami i Słowacją. Okolice są atrakcyjne pod względem turystycznym i przyciągają wielu turystów. Obecnie jedynie niewielka część ludności utrzymuje się z rolnictwa. Większość żyje z pracy w usługach, obsłudze ruchu turystycznego lub z pracy w sąsiednich miastach: Wiśle, Ustroniu lub Skoczowie. Część mieszkańców nadal pracuje w kopalniach węgla kamiennego w rejonie Jastrzębia. Wieś jest ważnym ośrodkiem sportowym, szczególnie dzięki rozbudowanym trasom biegowym na przełęczy Kubalonka. Stan ludności przedstawia się następująco mężczyźni: 2461, kobiety: 2528

Spis treści 1 Historia 2 Szkolnictwo 3 Komunikacja 3.1 Użytkowanie Terenów 4 Zabytki i atrakcje turystyczne 5 Zobacz też 6 Linki zewnętrzne

[edytuj] Historia

Pierwszą osadą na terenie Istebnej były Jasnowice, powstały one najprawdopodobniej w połowie XVI; urbarz z roku 1552 określa je jako świeżo założoną wieś. Pod koniec tego też wieku na stokach południowych Złotego Gronia pojawili się osadnicy, tworząc podstawy pod rozwój nowej wsi Istebnej. Jednak pierwsza wzmianka o tej wsi ukazuje się w urbarzu Księstwa Cieszyńskiego dopiero w 1621 r. – spisano w nim wszystkich osadników oraz ich powinności, które miały obowiązywać od 1643 r. Dlatego daty 1621-1643 uznawane są za okres kształtowania się organizacji wsi. Osadnicy Istebnej zobowiązani byli wobec księcia cieszyńskiego do produkcji gontów jak również do wyrębu drewna i spławiania go rzeką Olzą do Cieszyna. Drewna z Istebnej używano też m. in. do budowy szańców jabłonkowskich.

Pierwsi osadnicy przybyli do Istebnej z terenów zachodnich Górnego Śląska, jednak osiedlili się tu również pasterze wołoscy, dając początek późniejszym przysiółkom. Najprawdopodobniej przybyli oni z terenów Słowacji, skąd przynieśli nazwę wsi Istebna – istnieje bowiem już od XIII w. na Orawie miejscowość o nazwie Istebné. Wołosi zapoczątkowali miejscowe pasterstwo, które okazało się być o wiele bardziej dochodowe niż rolnictwo (ziemia nie była zbyt urodzajna). Niebawem po założeniu Istebnej tutejsi górale mieli już trzy szałasy w górach, gdzie wypasano ponad 1100 sztuk bydła (głównie owce). Pasterstwo pozostało podstawowym zajęciem mieszkańców aż do połowy XIX w.

Pierwsza pieczęć gminy z roku 1702 obrazuje kozę ogryzającą drzewo, co symbolizuje wieloletnią walkę zarządu dóbr książęcych z hodowlą kóz przez górali i wypasaniem ich w lasach.

W roku 1716 do Jabłonkowa przybywa jezuita ks. Leopold Tempes z misją rekatolizacji miejscowych górali. Dotarł on niebawem do Istebnej, gdzie w 1720 r. zbudował drewnianą kaplicę, a nieopodal niej szkołę. Koszty comiesięcznego sprowadzenia księdza jak i utrzymania nauczyciela ponosili zarówno protestanci, jak i katolicy. W 1794 r. starania Tempesa doprowadziły do powstania nowego, murowanego kościoła pw. "Dobrego Pasterza wstępującego do nieba", natomiast na rok 1819 datuje się powstanie nowej, murowanej szkoły obok kościoła. W tym samym roku nieopodal powstała gospoda "U Ujca", która na wiele lat stała się centrum życia społecznego górali.

Od końca XVIII w. postępujący upadek szałaśnictwa aż po jego kres poprzez zniesienie w 1853 r. serwitutów leśnych zmusza górali do szukania innych form zarobku. Od końca tego wieku coraz więcej górali trudni się furmanieniem. Rudę darniową wydobywaną w okolicy wożono do hut w Ustroniu i Węgierskiej Górce, a drewno do Cieszyna i Jabłonkowa. Część górali znalazła później pracę w hutach w Trzyńcu i Ustroniu.

Po rozpadzie monarchii austro-węgierskiej oraz wojnie czechosłowacko – polskiej o Śląsk Cieszyński z 1919 r. wieś, na mocy decyzji Rady Ambasadorów, została przyznana Polsce. Nowe granice odcięły jednak Istebną od jej centrum administracyjnego – Jabłonkowa i dopiero otwarcie drogi przez przełęcz Kubalonkę w roku 1932 połączyło wieś z resztą polskiej części Śląska Cieszyńskiego.

W 1930 r. został poświęcony kościół ewangelicki znajdujący się na wschodnim końcu wsi.

W 1937 r. na przełęczy Kubalonka został oddany do użytku Ośrodek Chorób Płuc Dzieci i Młodzieży.

[edytuj] Szkolnictwo

Przedszkola:

• Gminne Przedszkole w Istebnej

Szkoły Podstawowe:

• Szkoła Podstawowa nr 1 im. Ks. Józefa Londzina
• Szkoła Podstawowa nr 2 im. Marii Konopnickiej, Szkoła Podstawowa przy Wojewódzkim Centrum Pediatrii "Kubalonka"

Gimnazja:

• Gimnazjum im. Jana Pawła II
• Gimnazjum przy Wojewódzkim Centrum Pediatrii "Kubalonka"

Szkoły Ponadgimnazjalne:

• Liceum Ogólnokształcące nr 1 przy Wojewódzkim Centrum Pediatrii "Kubalonka"
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Istebnej Zaolziu

Inne:

• Ochronka Sióstr Służebniczek Istebna
• Ochronka Sióstr Służebniczek Istebna Andziołówka
• Zespół Pozalekcyjnych Zajęć Wychowawczych przy Wojewódzkim Centrum Pediatrii

W skład Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych w Istebnej Zaolziu wchodzą: Liceum Profilowane, Liceum dla Dorosłych (wieczorowe) oraz Zasadnicza Szkoła Zawodowa

W skład zespołu szkół im. dr. Stanisława Kopczyńskiego przy Wojewódzkim Centrum Pediatrii "Kubalonka" wchodzą: Szkoła Podstawowa, Gimnazjum oraz Liceum Ogólnokształcące.

[edytuj] Komunikacja

Drogi
Gmina Istebna połączona jest węzłem komunikacyjnym z układem drogowym Beskidu Śląskiego i Żywieckiego. Gmina posiada połączenia drogowe z:

• aglomeracją katowicką przez Wisłę, Ustroń, Skoczów, Żory;
• aglomeracją rybnicką przez Wisłę, Skoczów, Żory lub Cieszyn, Zebrzydowice;
• Beskidem Żywieckim; z Milówką, Rajczą, Ujsolami, i Rycerką, oraz z Żywcem przez Węgierską Górkę;
• aglomeracją bielską przez przełęcz Salmopolską i Szczyrk, oraz przez Wisłę, Ustroń, Skoczów;
• z Republiką Czeską przez przejście graniczne Jasnowice-Bukovec;
• z Republiką Słowacką przez przejście graniczne Zwardoń Myto – Skalite.

Przykładowe odległości z Istebnej w km

(jadąc samochodem drogami głównymi):

Miejscowość	Odległość [km]
Wisła	16
Ustroń	26
Cieszyn	39
Bielsko-Biała	54
Katowice	100
Częstochowa	190
Warszawa	450
Bydgoszcz	510
Szczecin	620

Kolej
Gmina nie posiada połączenia kolejowego. Najbliższe jest w Wiśle Głębcach.

Autobus
Gmina ma połączenie za pośrednictwem dwóch przewoźników Autobusowych PKS Cieszyn i Wispol

[edytuj] Użytkowanie Terenów

Użytkowanie Terenów	Powierzchnia [ha]
Rolnictwo i leśnictwo	4 510,32
Zabudowa mieszkaniowa	98,76
Usługi o charakterze publicznym	18,93
Usługi o charakterze komercyjnym	9,17
Wytwórczość	4,56
Obsługa techniczna i usługi komunalne	1,14
Komunikacja	36,38
Wody	61,74

[edytuj] Zabytki i atrakcje turystyczne

Istebna ze względu na swoje położenie wśród malowniczych Beskidów uchodzi za jedną z najbardziej atrakcyjnych miejscowości w Polsce pod względem turystycznym.

Zobaczyć w Istebnej można:

• Parafialny kościół katolicki pw. Dobrego Pasterza – Znajdujący się w centrum wsi kościół powstał w latach 1792-1794 na miejscu wcześniejszej drewnianej kaplicy. Po rozbudowie w latach 1928-1929 kościół przybiera obecny kształt architektoniczny. Wewnątrz, w nawie głównej powstają wówczas polichromie autorstwa dwóch istebniańskich artystów: Ludwika Konarzewskiego i Jana Wałacha. Na szczególną uwagę zasługują freski we wnętrzu kościoła przedstawiające Piekło i Niebo (L. Konarzewski) czy choćby spowiedź górali (Jan Wałach) oraz młodopolskie elementy wyposażenia: ambona w kształcie łodzi i chrzcielnica w kształcie muszli (L. Konarzewski). Po prawej stronie ołtarza głównego – kaplica z bardzo oryginalnym wystrojem, powstałym w 1953 r.: realistycznym malowidłem przedstawiającym procesję górali pędzla Ludwika Konarzewskiego juniora, jego również autorstwa – obrazem ołtarzowym, ukazującym Chrystusa na Krzyżu w rozmowie z Dobrym Łotrem oraz z wystrojem ceramicznym jego siostry – Marii Konarzewskiej.
• Kurna chałupa Kawuloków (w lokalnej gwarze: kurlawo chałpa) – Jest to najbardziej popularna izba regionalna na Śląsku Cieszyńskim, znajdująca się w chałupie góralskiej z XIX w. Chałupa była równocześnie warsztatem Jana Kawuloka (1899-1976) znakomitego gawędziarza, twórcy instrumentów ludowych. Na uwagę zasługuje stary piec bez komina oraz zbiór instrumentów muzycznych.
• Przełęcz Kubalonka – Znajdująca się 761 m n.p.m. przełęcz jest bardzo popularna wśród turystów.
• Parafialny kościół katolicki pw. Podwyższenia Krzyża Świętego – poniżej przełęczy Kubalonka. Jest to kościół drewniany, powstały w końcu XVIII w. w miejscowości Przyszowice w gminie Gierałtowice na Górnym Śląsku. W 1957 r. został przeniesiony do Istebnej. Wewnątrz – barokowy ołtarz i starsza od kościoła ambona z końca XVII w.
• Ośrodek Edukacji Ekologicznej – Jego zadaniem jest działalność edukacyjna. Szczególnym eksponatem w budynku jest Panorama Beskidzka, przedstawiająca miejscową florę i faunę. Ekspozycja informuje również o lokalnym ekotypie świerka pospolitego, zwanym "świerkiem istebniańskim" i jego najsławniejszym okazie, zwanym Świerkiem Andersona.
• Kościół Matki Boskiej Fatimskiej na Stecówce – Wzniesiony w 1956 r. jest interesującym przykładem współczesnego ludowego budownictwa sakralnego.
• Kościół ewangelicko-augsburski – Wzniesiony w 1930 r. według projektu znanego wówczas śląskiego architekta, Tadeusza Michejdy, poświęcony przez biskupa kościoła ewangelicko-augsburskiego w Polsce ks. Juliusza Bursche. Po zniszczeniach wojennych kościół wyremontowano, a w nowym ołtarzu głównym umieszczono obraz Zbawiciela, autorstwa Czesława Kuryatty z Wisły.
• Kościół katolicki pw. Matki Boskiej Frydeckiej na Mlaskawce – pierwotnie znajdował się na Trzycatku w Jaworzynce, skąd przeniesiono go na obecne miejsce w latach 90. XX w. Kościół został zbudowany w 1953 r. i nawiązuje on do lokalnych tradycji budowlanych.
• Muzeum prywatne Jana Wałacha – na Andziołówce. Kolekcja grafik, rysunków, obrazów i rzeźb w pracowni położonej koło dawnego domu artysty.
• Muzeum prywatne i galeria rodziny Konarzewskich – na Buczniku. Kolekcja obrazów i prac reprezentujących inne dziedziny plastyki, tworzonych przez zmarłych i żyjących członków rodziny artystów.
• Izba pamięci Jerzego Kukuczki na Wilczem pod Młodą Górą.

[edytuj] Zobacz też

• Chatka AKT na Pietraszonce

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona Urzędu Gminy Istebna

• Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi

• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi

To jest tylko zalążek artykułu związanego z woj. śląskim. Jeśli możesz, rozbuduj go.