II Korpus Polski w Rosji

Z Wikipedii

II Korpus Polski na Wschodzie (w Rosji). Powstał 21 grudnia 1917 w m. Soroki (Besarabia). Dowódcami korpusu byli: gen. Jan Stankiewicz, przejściowo gen. Władysław Glass, później gen. Józef Haller.

O utworzeniu II Korpusu zadecydował Naczpol w drugiej połowie 1917. W Kiszyniowie 2 grudnia 1917 został utworzony Komitet Wykonawczy Związku Wojskowych Polaków Frontu Rumuńskiego. Formowanie Korpusu rozpoczęło proces tworzenia polskiej siły zbrojnej na Ukrainie.

Korpus był formowany z Polaków w Besarabii oraz z żołnierzy rosyjskich frontów: Rumuńskiego i Południowo Zachodniego (tereny Wołynia i Podola). Przy poparciu życzliwego dla Polaków dowódcy Frontu Rumuńskiego gen. Szczerbakowa, w Suczawie zostaje utworzona dywizja piechoty, której przekazano sprzęt i broń po XXIX Korpusie Rosyjskim.

W skład II Korpusu weszły: 4 i 5 Dywizja Strzelców (pułki 13, 14, 15 i 16), dwa pułki ułanów (5 i 6), Brygada Artylerii złożona z trzech dywizjonów i dwóch baterii, pułk inżynieryjny i pododdziały pomocnicze. W skład ponadto weszły siły II Brygady Legionów pod dowództwem płk. Józefa Hallera (część sił Polskiego Korpusu Posiłkowego), które w dniu 15 lutego 1918 przeszły przez front rosyjsko-austriacki pod Rarańczą i połączyły się z Korpusem pod Sorokami.

Korpus liczył 8 marca 1918 ok. 7000 żołnierzy, z tego ok. 1500 żołnierzy II Brygady.

Wszystkie polskie jednostki na Ukrainie podlegały początkowo utworzonemu przez Naczelny Polski Komitet Wojskowy Naczelnemu Inspektorowi Polskiej Siły Zbrojnej gen. Eugeniuszowi de Henning Michaelisowi, a od kwietnia 1918 Naczelnemu Dowództwu Wojsk Polskich na Ukrainie z gen. A. Osińskim na czele. W okresie od 7 marca do połowy kwietnia 1918 w celu nie czynienia trudności w poczynaniach Rady Regencyjnej płk. Józef Haller podjął decyzję o zatrzymaniu II Korpusu w okolicach Kaniowa.

W końcu kwietnia okupacyjne władze niemieckie na Ukrainie przekazały dowództwu Korpusu żądanie samorozwiązania sił. Rada Naczelna II Korpusu postanowiła rozlokować swoje wojska za Dnieprem, na terenach nie kontrolowanych przez wojska Państw Centralnych. Sprzeciwili się temu wyżsi oficerowie. Generałowie: Stankiewicz i Gllas zostali usunięci z zajmowanych stanowisk i z grupą ok. 400 żołnierzy pozostających przy gen. Gllasie przeszli w rejon Winnicy.

Nowym dowódca Korpusu został płk. Józef Haller, który z Korpusem wymaszerował w kierunku Dniepru. W nocy 10 na 11 maja 1918 pod Kaniowem II Korpus został otoczony przez wojska niemieckiej po całodziennej walce skapitulował. Niemcy stracili w bitwie ok. 1000 żołnierzy. Bitwa pod Kaniowem nie miała większego znaczenia militarnego, stanowiła jednak niewielki ale samodzielny wkład żołnierza polskiego w dzieło zwycięstwa nad Państwami Centralnymi.

Data 11 maja 1918 przyjęta jest za datę kończącą istnienie II Korpusu Polskiego. Większość żołnierzy korpusu została wzięta do niewoli niemieckiej. Dowódca Korpusu gen. J. Haller zdołał przedostać się do Moskwy, a następnie przez Murmańsk do Francji.

[edytuj] Bibliografia

Mała encyklopedia wojskowa wyd.: MON 1970