János Bolyai

Z Wikipedii

János Bolyai (ur. 15 grudnia 1802 Kluż-Napoka, zm. 27 stycznia 1860 Târgu Mureş (obecnie rum.) (węg. Marosvásárhely)) – matematyk węgierski, odkrywca i badacz geometrii nieeuklidesowej (niezależnie od Łobaczewskiego).

Spis treści 1 Biografia 2 Dzieło 3 Przypisy 4 Linki zewnętrzne

[edytuj] Biografia

Rodzicami Jánosa Bolyai byli Zsuzsanna Benkö i Farkas Bolyai. Farkas był matematykiem^[1], wykładał matematykę, fizykę i chemię w collegeu kalwińskim w Marosvásárhely.

Do 9. roku życia János uczył się w domu, potem uczył się w szkole. W wieku lat 13. uczęszczał na zajęcia w Collegeu w Marosvásárhely; znał wtedy podstawy rachunku różniczkowego i całkowego. W czerwcu 1817 János uzyskał dyplom Collegeu, ale jeszcze przez rok uczył się tam. Od 1818 do 1822 studiował w Cesarsko-Królewskiej Akademii Inżynieryjnej w Wiedniu (k.k. Ingenieur Akademie), kończąc w tym czasie siedmioletni program studiów. Szkoła ta była elitarną akademią inżynieryjno-wojskową określaną też mianem "akademii geniuszów" (Genie-Akademie)^[2].

We wrześniu 1823 rozpoczął służbę wojskową w wojskach inżynieryjnych Cesarstwa Austriackiego. W służbie wojskowej pozostał przez 11 lat.

Od 1834 żył razem z Rozalią Kibédi Orbán, z którą mieli dwójkę dzieci. Pobrali się oni dopiero w maju 1849. Trzy lata pózniej rozstali się.  

[edytuj] Dzieło

Już w czasie studiów w Wiedniu János Bolyai zainteresował się postulatem równoległości i około 1820 zaczął rozwijać podstawy geometrii hiperbolicznej. Wyniki tych badań zostały opublikowane w 1832 jako aneks do pracy Tentamen jego ojca, Farkasa.

Rozwinął formalny system liczb zespolonych jako par liczb rzeczywistych.

Oprócz matematyki zajmował się filozofią, której zarysy znane są z fragmentów jego prac o duszy, materii i o duchu, jak też z jego listu do cesarza Franciszka Józefa, w którym były też zawarte propozycje dotyczące systemu podatkowego.

Przypisy

[edytuj] Linki zewnętrzne

• (en) John J O'Connor; Edmund F. Robertson János Bolyai w MacTutor History of Mathematics archive