Języki judeo-perskie

Z Wikipedii

לשוננו
Obszar	Iran, Tadżykistan, Uzbekistan, Afganistan, Azerbejdżan, Rosja (Dagestan), Izrael, USA i inne
Liczba mówiących	?
Ranking	poza rankingiem.
Klasyfikacja genetyczna	Dotyczy większości, a nie wszystkich języków judeo-perskich Języki indoeuropejskie  Języki indoirańskie   Języki irańskie    Języki judeo-perskie
Pismo	hebrajski
Status oficjalny
Język urzędowy	nigdzie
Występowanie
Języki irańskie, w tym języki judeo-perskie
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata

Języki judeo-perskie (לשוננו) to języki lub dialekty przede wszystkim indoeuropejskie z grupy języków irańskich, używane przez Żydów w Iranie, Tadżykistanie (buchari), Rosji (w Dagestanie), w Azerbejdżanie oraz wśród emigrantów w innych krajach.

Istniał też literacki język judeo-perski (jezyk dzhidi) (obecnie wymarły), który pochodził od języka nowoperskiego i był zapisywany alfabetem hebrajskim. Szczytowy okres rozwoju tego języka to XIV w.-XVII w.

Języki lub dialekty judeo-perskie powstawały na podstawie lokalnych dialektów języka perskiego z dodatkiem zapożyczeń z języka hebrajskiego i innych języków. Tak jak inne języki żydowskie, zachowały wiele archaicznych form z języka z którego powstały. Te dialekty, wbrew nazwie, nie zawsze były dialektami irańskimi (perskimi), niekiedy powstawały z innych języków np. (język turkmeński, język uzbecki i język azerski), a nazwa "judeo-perskie" oznaczała tylko to, że istniały w strefie wpływów kulturowych i politycznych Persji (Iranu). Dialekty (języki) judeo-perskie również niekiedy były zapisywane.

Języki judeo-perskie są obecnie używane głównie jako języki mówione w domu i w lokalnym środowisku żydowskim. Użytkownicy tych języków z reguły są dwu-, trzy-, a nawet czterojęzyczni, tzn. dodatkowo znają np. język perski, hebrajski i aramejski.

Współcześnie są to języki wymierające: w Iranie zanikły na skutek masowych wyjazdów Żydów z tego kraju, a wśród emigrantów są one wypierane przez język perski i języki urzędowe krajów osiedlenia (np. przez język hebrajski w Izraelu). W Rosji i Azerbejdżanie są one wypierane przez język rosyjski.

[edytuj] Bibliografia

• Shaked, Sh. 1971. Judeo-Persian Notes. Israeli Oriental Studies 1: 178-182.
• Yeroushalmi, D. 1995. The Judeo-Persian Poet Emrani and His Book of Treasure, Edited, Translated and Annotated Together with a Critical Study. Leiden: Brill.