Języki indoirańskie

Z Wikipedii

Języki indoirańskie są największą grupą języków indoeuropejskich, w skład której wchodzą języki indyjskie, irańskie i dwa niesklasyfikowane języki. W sumie obejmuje 296 języków. Posługują się nimi ludzie na terytorium rozciągającym się od wschodniej Turcji po Pakistan i zachodnią część Indii.

W skład gałęzi indyjskiej (zwanej też indoaryjską) wchodzi 210 języków, którymi posługuje się ok. 1 mld ludzi zamieszkujących północne i centralne obszary Półwyspu Indyjskiego. Wyróżnia się 3 fazy rozwojowe tych języków:
- staroindoaryjską (od ok. 1500 p.n.e.), która obejmuje sanskryt z dialektem wedyjskim.
- średnioindoaryjską (od 2 połowy II tysiąclecia p.n.e.), reprezentowaną przez języki pali, sauraseni, magadhi, maharasztri i ardhamadhi (prakryty).
- nowoindoaryjską (od I tysiąclecia), obejmującą języki hindi, urdu, bengalski, marathi, pendżabski, grudźarati, orija, assamski, nepalski, syngaleski, sindhi i cygański.

Języki dardyjskie (języki kafirskie) zajmują pozycję przejściową między językami indyjskimi a irańskimi. Używane przez niewielkie grupy etniczne w górzystych rejonach nie wykształciły z wyjątkiem kaszmirskiego kultury pisanej.

Gałąź języków irańskich występuje w południowo-zachodniej Azji, głównie w Iranie. W jej rozwoju wyróżnia się także 3 fazy:
- staroirańską (od IX w. p.n.e. do IV w. p.n.e.), reprezentowaną przez języki medyjski, awestyjski i staroperski.
- średnioirańską (do IV w. p.n.e. do przełomu IX i X w. n.e.), obejmującą języki pahlawi, partyjski, chorezmijski, sogdyjski i chotański.
- nowoirańską (od przełomu IX i X w.), do której należą języki perski (nowoperski), tadżycki, kurdyjski, beludżi, tacki, paszto (afgański), osetyjski oraz dialekty kaspijskie i pamirskie.

W porównaniu do języka praindoeuropejskiego, współczesne języki indoirańskie wykazują tendencję do upraszczania systemu samogłoskowego oraz fleksji. Nowożytne języki indyjskie zapożyczyły słownictwo oraz struktury gramatyczne od nieindoeuropejskich języków drawidyjskich. Z kolei języki irańskie - ze względu na islam - uległy silnemu wpływowi języka arabskiego, przejmując m.in. alfabet arabski zwany w zmodyfikowanej wersji "persoarbskim" (poszerzonym o znaki reprezentujące głoski charakterystyczne dla tych języków).