Języki uralskie

Z Wikipedii

Języki uralskie – rodzina językowa, której językami posługuje się ok. 24 mln ludzi, zamieszkujących północną Eurazję i Nizinę Węgierską. Zalicza się do niej: języki ugrofińskie i samodyjskie. Łączona z językami ałtajskimi, w ligę uralo-ałtajską (dawniej uznawaną za rodzinę). Nowsze badania lingwistyczne wykazują na powiązanie języków uralskich z językiem jukagirskim; dla potrzeb tej koncepcji tworzy się rodziną rodzinę uralsko-jukagirską.

Zdecydowana większość specjalistów jest zdania, że języki uralskie są rodziną, wywodzącą się od wspólnego prajęzyka. Pojawiły się jednak opinie kwestionujące tę tezę i postulujące ich uznanie raczej za ligę językową. Językoznawcy wysuwający taki postulat nie uznają pokrewieństwa języków samodyjskich z ugrofińskimi. Język jukagirski włączany jest w obręb języków uralskich jedynie przez niektórych językoznawców.

Klasyfikacja języków uralskich:

języki ugrofińskie (ok. 24 mln)

języki fińskie (ponad 9,6 mln)

języki bałtyckofińskie (ok. 7,3 mln)

fiński (ok. 6 mln)

estoński (ok. 1,1 mln)

karelski (ok. 200 tys.)

Võro (ok. 70 tys.)

wepski (ok. 5 tys.)

ingryjski (ok. 0,2 tys.)

wotycki (ok. 0,1 tys.)

liwski (ok. 0,1 tys.)

języki wołżańskie (ok. 1,5 mln)

maryjski (czeremiski) (ok. 550 tys.)

mordwiński (ok. 900 tys.) w tym:

erzja (ok. 500 tys.)

moksza (ok. 400 tys.)

języki permskie (ok. 1,2 mln)

komi (ok. 500 tys.)

komi właściwy (komi-zyriański) (ok. 345 tys.)

komi-permiacki (ok. 150 tys.)

udmurcki (ok. 700 tys.)

lapoński (ok. 35 tys.)

języki ugryjskie (ponad 14 mln)

chantyjski (ok. 20 tys.)

mansyjski (wogulski) (ok. 8 tys.)

węgierski (ok. 14 mln.)

języki samojedzkie (samodyjskie) (30 tys.)

języki północnosamojedzkie

juracki (nieniecki) (25 tys.)

nganasański (tawgi-samojedzki) (700)

eniecki (jenisej-samojedzki) (200)

języki południowosamojedzkie

selkupski (ostiak-samojedzki) (2 tys.)

kamasyjski (sajan-samojedzki) †

(język jukagirski) (0,7 tys.)

[edytuj] Porównanie

polski	proto-uralski	fiński	estoński	lapoński	erzjański	maryjski	komi	chantyjski	mansyjski	węgierski	nieniecki
ogień	*tuli	tuli	tuli	dolla	tol	tul	tyl-	-	-	-	tu
ryba	*kala	kala	kala	guolli	kal	kol	-	kul	kul	hal	xalya
gniazdo	*pesä	pesä	pesa	beassi	pize	pəžaš	poz	pel	pit'ii	fészek	pyidya
ręka	*käti	käsi	käsi	giehta	ked´	kit	ki	köt	kaat	kéz	-
oko	*śilmä	silmä	silm	čalbmi	śel´me	šinča	śin	sem	sam	szem	sæw°
żyła	*sïxni	suoni	soon	suotna	san	šün	sën	Lan	taan	ín 'ścięgno'	te'
kość	*luwi	luu	luu	-	lovaža	lu	ly	loγ	luw	-	le
wątroba	*mïksa	maksa	maks	-	makso	mokš	mus	muγəl	maat	máj	mud°
iść	*meni-	mennä	minema	mannat	-	mija-	mun-	mən-	men-	megy-/men-	myin-
żyć	*elä-	elää	elama	eallit	-	ila-	ol-	-	-	él-	yilye-
umrzeć	*kaxli-	kuolla	koolma	-	kulo-	kola-	kul-	kol-	kool-	hal-	xa-
myć	*mośki-	-	mõskma	-	muśke-	muška-	myśky-	-	-	mos-	masø-