Jan Roth (jezuita)

Z Wikipedii

Jan Roth (ur. 9 grudnia 1870 w Rădăuţi (pol. Radowce) na Bukowinie, zm. 21 października 1944 w domu sióstr Zgromadzenia Matki Bożej Miłosierdzia w Walendowie koło Warszawy) – profesor prawa kanonicznego w KUL, jezuita.

Syn rzemieślnika Jana (Austriaka) i Ludwiki z domu Anderle (Rumunki). W dzieciństwie nauki pobierał w rodzinnej miejscowości, kończąc tam szkołę trywialną i 6-klasowe gimnazjum. Wstąpił do zakonu jezuitów 20 września 1887. Nowicjat (1887-1889) i dalszą naukę w gimnazjum (1889-1891) odbył w Starej Wsi koło Brzozowa, a maturę zdał w Zakładzie Naukowo-Wychowawczym Ojców Jezuitów w Chyrowie.

Studiował (1891-1894) filozofię w kolegium jezuickim w Tarnopolu, po czym do 1897 w gimnazjum biskupim w Jassach (Mołdawia) przechodził praktykę nauczycielską, nauczając tam języka rumuńskiego i literatury niemieckiej. Następnie do 1901 studiował teologię w kolegium jezuickim w Krakowie, przyjmując w tym czasie (7 lipca 1900) święcenia kapłańskie.

Dalsze studia odbywał na wydziale prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego (1901-1903), a następnie na Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie (od 1904), gdzie 25 czerwca 1905 promowany został doktorem prawa kanonicznego, a 2 lutego 1906 złożył śluby zakonne.

Po powrocie do Krakowa wykładał w tamtejszym kolegium jezuickim prawo kanoniczne i teologię moralną, przez trzy lata (od 1 lipca 1912 do 22 czerwca 1915) piastując funkcję rektora tej uczelni. W 1912 biskup Adam Sapieha powierzył mu obowiązki członka komisji do spraw otwarcia grobu księdza Piotra Skargi. Przed wybuchem I wojny światowej był kapelanem jednego ze szpitali, podczas trwania wojny pełnił tę funkcję w pięciu krakowskich szpitalach, za co odznaczony został Krzyżem Zasługi Czerwonego Krzyża II klasy. Mianowany 21 czerwca 1915 socjuszem prowincjała i archiwariuszem prowincji pełnił te urzędy do 15 stycznia 1920.

Od 15 listopada 1924 wykładał prawo kanoniczne w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim; 30 października 1925 został profesorem nadzwyczajnym tego uniwersytetu, a 15 maja 1931 uzyskał tytuł profesora zwyczajnego. W 1931 uzyskał także obywatelstwo polskie. W latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku pełnił też w KUL funkcje administracyjne (dziekana i prodziekana wydziału prawa kanonicznego). Z pomocy prawnej Jana Rotha korzystał często biskup Sapieha oraz nuncjusz apostolski Achille Ratti (późniejszy papież Pius XI), a po nim Francesco Marmaggi.

Po wybuchu II wojny światowej został rektorem jezuickiego kolegium "Bobolanum"^[1] w Lublinie. Aresztowany 2 lutego 1940 przez gestapo wraz z grupą swych podwładnych i współpracowników, po czterech miesiącach (6 czerwca, kilka dni przed wywiezieniem pozostałych do KL Oranienburg) zwolniony. Przez pewien czas przebywał u sióstr zakonnych w Nowym Mieście nad Pilicą, później trafił do Warszawy, gdzie kontynuował swą pracę dydaktyczną, od 1943 m.in. również w ramach Tajnego Uniwersytetu Ziem Zachodnich. W Warszawie przeżył Powstanie, a po jego upadku trafił do obozu przejściowego w Pruszkowie, z którego ciężko chory i wyczerpany został wyprowadzony do domu sióstr zakonnych w Walendowie, gdzie zmarł. Pochowano go na cmentarzu parafialnym w Nadarzynie.

Przypisy

[edytuj] Źródło

• Polski Słownik Biograficzny tom XXXII/2, 1990, str. 291-292