Brzozów

Z Wikipedii

Współrzędne: 49°41'43" N 22°01'10" E49.6952778 22.0194444 (Brzozów)

Brzozów
Herb Brzozowa
Dewiza: Miłość, Cierpliwość, Ludzkość
Województwo	podkarpackie
Powiat	brzozowski
Gmina  - rodzaj	Brzozów miejsko-wiejska
Założono	1359
Prawa miejskie	1386
Burmistrz	Józef Rzepka (e-mail)
Powierzchnia	11,45 km²
Położenie	49° 41'43'' N 22° 01'10'' E
Wysokość	257 m n.p.m.
Liczba mieszkańców (2006)  - liczba ludności  - gęstość	7705 672,9 os./km²
Strefa numeracyjna (do 2005)	(+48) 13
Kod pocztowy	36-200
Tablice rejestracyjne	RBR, KSD, KUD, KUB
Położenie na mapie Polski Brzozów
TERC10 (TERYT)	3182502014
Miasta partnerskie	Moldava nad Bodvou
Urząd miejski3 ul. Armii Krajowej 1 36-200 Brzozów tel. 13-434-10-50; faks 13-434-10-55 (e-mail)
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons
Strona internetowa miasta

Brzozów – miasto w województwie podkarpackim, w powiecie brzozowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Brzozów. Położone centralnie na Pogórzu Dynowskim, nad rzeką Stobnicą, 50 km na południe od Rzeszowa, 20 km na wschód od Krosna, 18 km na północ od Sanoka.

W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa krośnieńskiego.

Przez miasto przebiega droga wojewódzka 886 do Rzeszowa i Sanoka.

Spis treści 1 Historia 1.1 XIV-XVI w. 1.2 XVII-XVIII w. 1.3 XIX-XX w. do II wojny światowej 1.4 II wojna światowa 1.5 Czasy PRL do XX w. 1.6 XXI w. 2 Struktura powierzchni 3 Demografia 3.1 Popularne nazwiska 4 Przyroda 4.1 Park Jordana 4.2 Ogród przy dawnym pałacu biskupim 5 Zabytki 5.1 Kościół parafialny pw. Przemienienia Pańskiego 5.2 Ratusz 5.3 Towarzystwo Gimnastyczne Sokół 5.4 Brzozów-Zdrój 5.5 Cmentarz wojskowy 5.6 Cmentarz żydowski 5.7 Pozostałe 6 Pomniki 6.1 500-lecia bitwy pod Grunwaldem 6.2 Pamięci Narodu, poświęcony tym, którzy życie Polsce oddali 6.3 Obelisk z krzyżem na mogile Konfederatów barskich 6.4 Obelisk, ku czci Ofiarom eksterminacji w Brzozowie-Zdroju 6.5 Symboliczna mogiła 6.6 Pozostałe 7 Legendy związane z Brzozowem 7.1 Legenda brzozowskiego obrazu Jezusa Ukrzyżowanego 7.2 Legenda o obrazie Matki Boskiej Ognistej 7.3 Legenda o Czerwonej Górze 7.4 Legenda o Bagniskach 8 Przemysł 8.1 Produkcja 8.2 Usługi 9 Kultura 9.1 Artyści współcześni 9.2 Brzozowski Dom Kultury 9.2.1 Imprezy cykliczne 9.2.2 Zespoły artystyczne 9.2.3 Teatr 9.2.4 Sekcje zainteresowań 9.3 Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna 9.4 Muzeum Regionalne im. Adama Fastnachta 9.4.1 Wystawy stałe 9.4.2 Działalność wydawnicza 9.4.3 Przedsięwzięcia kulturalne 9.5 Pozostałe 10 Sport 10.1 Obiekty sportowe 10.2 Kluby sportowe 11 Oświata 11.1 Przedszkola 11.2 Szkoły podstawowe 11.3 Gimnazja 11.4 Szkoły ponadgimnazjalne 11.5 Szkoły policealne 11.6 Inne placówki 12 Infrastruktura 12.1 Komunikacja 12.2 Służba zdrowia 12.3 Pomoc społeczna 12.4 Inspekcje 12.5 Straże 12.6 Dzielnice 13 Zasłużeni dla Brzozowa 14 Ciekawostki 15 Bibliografia 16 Przypisy 17 Zobacz też 18 Linki zewnętrzne

[edytuj] Historia

[edytuj] XIV-XVI w.

• 2 października 1359 r. – lokacja, na mocy przywileju króla Kazimierza Wielkiego, zezwalającego Stefanowi, synowi Wojosta, z Sobniowa koło Jasła, na założenie na prawie niemieckim wsi, w lesie zwanym Brzozowe (niem. Bresen).
• 2 kwietnia 1384 r. – wieś królewska przechodzi w ręce biskupów przemyskich za sprawą królowej węgierskiej, Marii. Powstał tzw. klucz brzozowski, w którym znalazł się również Domaradz. Dzięki późniejszym nabytkom terytorialnym i lokacjom osad, Brzozów stał się ośrodkiem klucza dóbr stołowych biskupstwa, przynoszącym w XVIII w. ok. 40% dochodów ogółu majątków ziemskich ordynariuszom.
• 1386 r. – przeniesienie wsi na obecne miejsce na obronnym wzgórzu, nadanie praw miejskich.
• przed 1413 r. – prawa miejskie magdeburskie za panowania Władysława Jagiełły. Po 1420 r. bp Janusz z Lubienia wykupił wójtostwo w Brzozowie.
• przed 1452 r. – z inicjatywy biskupa Piotra Chrząstowskiego, przy trakcie lwowskim został wybudowany dwór biskupi - z czasem ulubiona rezydencja ordynariuszy i centrum administrowania diecezją.
• przed 1487 r. – w mieście funkcjonowała szkoła parafialna.
• ok. 1497 r. – biskup Mikołaj Krajowski ufundował przytułek dla ubogich, utrzymywany potem przez mieszczan.
• 1514 - 1528 powstał szpital ufundowany przez radnych brzozowskich. Obok szpitala istniał kościółek szpitalny pod wezwaniem św. Zofii.
• XV/XVI w. – rozwój miasta, związany z handlem.
• 11 maja 1594 r. – w wyniku wielkiego pożaru spłonęło 77 domów, kościół św. Zofii, przyległy do niego szpital dla ubogich oraz dzwonnica kościoła parafialnego.

[edytuj] XVII-XVIII w.

• XVII w. – wielokrotnie miasto było łupione przez wojska Rakoczego, Tatarów, stacjonujące nieopodal wojska koronne.
• 1625 r. – biskup Achacy Grochowski ufundował miastu umocnienia ziemne.
• 1631 r. – biskup Adam Nowodworski podniósł kościół parafialny do rangi świątyni prepozyturalnej.
• 12 marca 1657 r. – oddział siedmiogrodzki zdobył, złupił i spalił gród. Zniszczeniu uległo archiwum grodu, zawierające m.in. przywileje dla miasta. Śmierć poniósł burmistrz Cegłowicz.
• 1676 r. – biskup Stanisław Sarnowski wydał zbiór nowych przywilejów dla mieszczan.
• 1678-1686 r. – dzięki fundacji biskupa Stanisława Sarnowskiego został wzniesiony murowany kościół prepozyturalny.
• 1693 r. – zmarł ks. Bartłomiej Misiałowicz, prepozyt brzozowski, dziekan krośnieński, kapłan zasłużony dzięki zaangażowaniu w budowę świątyni murowanej oraz opiekę nad ubogimi mieszkańcami grodu.
• 1723 r. – w kościele prepozyturalnym odbywały się obrady synodu diecezji przemyskiej pod przewodnictwem biskupa Krzysztofa Szembeka.
• 1724 r. – kościół prepozyturalny został podniesiony do rangi kolegiaty, przy której funkcjonowała kapituła kolegiacka. Był to jeden z dwóch obdarzonych taką godnością kościołów w diecezji.
• 1757-1759 r. – w kolegiacie otrzymał święcenia kapłańskie Ignacy Krasicki, późniejszy arcybiskup gnieźnieński, książę poetów.
• 1760 r. – biskup Wacław Hieronim Sierakowski zezwolił 4 sierpnia na utworzenie seminarium duchownego misjonarzy św. Wincentego á Paulo dla sześciu alumnów.
• 1764 r. – w mieście doszło do potyczki oddziału hetmana, wielkiego koronnego Jana Klemensa Branickiego z kolumną wojsk rosyjskich.
• Walki podczas konfederacji barskiej.
• 1770 r. – na polach pod miastem konfederaci barscy stoczyli potyczkę z oddziałem rosyjskim.
• 1772 r. – W maju przeszły wojska austriackie generałów Esterhazyego i Hadika, dokonując pierwszego rozbioru Polski, w wyniku którego Brzozów znalazł się pod panowaniem austriackim i było to jedną z przyczyn upadku znaczenia miasta.
• 1783 r. – likwidacji uległo seminarium duchowne misjonarzy.
• 1788 r. – dekret administracji rządowej zniósł kapitułę kolegiacką, a tym samym kościół utracił godność kolegiaty.

[edytuj] XIX-XX w. do II wojny światowej

• XIX/XX w. – okres wydobywania ropy naftowej, miasto jest lokalnym ośrodkiem administracyjnym.
• 1858 r. – ksiądz Józef Ziemiański, kanonik przemyskiej kapituły katedralnej obrządku łacińskiego, ukoronował diademami biskupimi wizerunek Matki Boskiej Ognistej w kościele parafialnym.
• 1859 r. – w wyniku zmian administracyjnych Brzozów stał się siedzibą władz powiatu.
• 1873 r. – rozpoczął działalność kredytową Fundusz na Wsparcie Rzemieślników.
• 1874 r. – hrabia Tadeusz Cybulski, właściciel realności w Humniskach i doktor Franciszek Zbyszewski zainicjowali działalność Ochotniczej Straży Pożarnej.
• 1888 r. – dzięki inicjatywie księdza Marcina Białego, prepozyta brzozowskiego oraz grupy obywateli miasta powstało Powiatowe Towarzystwo Zaliczkowe.
• 1893 r. – podczas walnego zebrania 13 stycznia powstała komórka (Gniazdo) Towarzystwa Gimnastycznego Sokół pod prezesurą doktora Eugeniusza Gerarda Festenburga.
• 1896-1898 r. – został wzniesiony nowy budynek ratusza według projektu Władysława Łuczyckiego.
• 1907 r. – oficjalnie został ogłoszony pierwszy projekt przeprowadzenia linii kolejowej przez Brzozów.
• 1909 r. – dzięki staraniom parlamentarzystów hrabiego Zdzisława Skrzyńskiego i doktora Stanisława Białego, a także miejscowego samorządu lokalnego, Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Wiedniu za pośrednictwem Rady Szkolnej Krajowej we Lwowie wydało zgodę na utworzenie Państwowego Gimnazjum w Brzozowie z polskim językiem wykładowym.
• 1912 r. – dzięki ofiarności obywateli i pomocy instytucji miejskich, została ukończona budowa budynku Towarzystwa Gimnastycznego Sokół.
• 1914 r. – wybuch I wojny światowej spowodował wcielenie wielu rezerwistów i poborowych do armii austro-węgierskiej, a także ochotnicze wstąpienie do Legionu Zachodniego 30-osobowej drużyny strzeleckiej pod komendą Kazimierza Skarbka.
• 1914 r. – jesienią ewakuowała się część instytucji przed zbliżającym się frontem, następnie miasto znalazło się pod okupacją rosyjską na zapleczu 3 Armii rosyjskiej.
• 1915 r. – dzięki sukcesom końcowego stadium ofensywy gorlickiej, 10 maja w okolice miasta dotarły jednostki niemieckiego XLI Korpusu Rezerwowego, a następnie oddziały armii austro-węgierskiej.
• 1918 r. – z chwilą odzyskania niepodległości w dniu 2 listopada, urzędnicy, nauczyciele i inni obywatele miasta stwierdzili wobec Tymczasowej Powiatowej Komisji Likwidacyjnej, iż chcą i nadal będą spełniać swoje obowiązki (...) dla szczęśliwego rozwoju tworzącego się państwa polskiego.
• 1925 r. – na gruntach należących do łacińskiego biskupstwa przemyskiego powstało uzdrowisko, popularnie nazywane Anatolówką dla upamiętnienia fundatora biskupa Anatola Nowaka.
• W latach 1926-1928 powstało w pobliżu uzdrowisko Brzozów-Zdrój.
• 1929 r. – powstał chór Lutnia, stowarzyszenie nawiązujące do tradycji Towarzystwa Muzycznego Harmonia.
• 1934 r. – w czerwcu odbył się Jarmark Rzemieślniczy w Brzozowie, impreza promującą brzozowskie rzemiosło.
• 1937 r. – rozpoczął działalność obywatelski komitet postulujący budowę linii kolejowej z Sanoka do Brzozowa.
• 1938 r. – w mieście odbyły się uroczystości patriotyczne związane z przemarszem sanockiego 2 Pułku Strzelców Podhalańskich.

[edytuj] II wojna światowa

• W wyniku najazdu niemieckiego 9 września 1939 r. Brzozów znalazł się pod okupacją hitlerowską. Eksterminacji została wówczas poddana ludność polska i żydowska. W wyniku działań wojennych w pierwszej dekadzie września miasto znalazło się w strefie działań 14 Armii niemieckiej, a po ustaniu operacji militarnych pod okupacją niemiecką na terenie Generalnego Gubernatorstwa.W mieście utworzono posterunek niemieckiej żandarmerii i więzienie które początkowo mieściło się w budynku byłego starostwa, a następnie w zabudowaniach plebańskich.
• 1940 r.- styczeń Rudolf Ryba działając z polecenia inspektora por. rez. łącz. S. Pieńkowskiego organizuje struktury organizacyjne ZWZ na terenie pow. Brzozów. W końcu kwietnia 1940 mianowany został k-dtem Obwodu ZWZ Sanok. Jednocześnie rozbudowuje ZWZ na terenie Brzozowa, gdzie z jego rekomendacji inspektor powierzył funkcję k-dta Obwodu ZWZ Brzozów kpt. sł. st. piech. I. Wanicowi ps. „Jaksa”.
• 1940 r. – w maju, w budynkach zdrojowych, rozpoczęło działalność w warunkach konspiracyjnych seminarium duchowne diecezji przemyskiej obrządku łacińskiego.
• 1941 r. – w czerwcu, w okolicach miasta, koncentrowały się niemieckie jednostki 17 Armii Polowej przygotowujące się do wojny ze Związkiem Radzieckim.
• 1942 r. – wychowawczyni przedszkola Sióstr Służebniczek NMP s. Celestyna (Katarzyna Faron) została aresztowana przez niemiecką tajną policję państwową w związku z podejrzeniami o współpracę z polskim podziemiem. Poddana śledztwu w więzieniach w Jaśle oraz Tarnowie, trafiła następnie do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu, gdzie zmarła w 1944 r. Została beatyfikowana w 1999 r.
• Utworzono dla Żydów getto, a 10 sierpnia 1942 zgładzono ich (ok. 1400^[1] osób) w lesie w pobliżu Brzozowa-Zdroju. Ofiary zmuszono wcześniej do wykopania dołów na zbiorowe mogiły. Część Żydów, która schroniła się w bożnicy, Niemcy spalili żywcem.
• 3 sierpnia 1944 r. – skutkiem ofensywy radzieckiej miasto znalazło się na zapleczu 38 Armii 1 Frontu Ukraińskiego. Obywatele przystąpili do tworzenia organów administracji polskiej w ramach Polski lubelskiej. Jednocześnie wyraźnie ujawniły się konflikty ideologiczne, w wyniku których rozpoczęła się walką pomiędzy opcją demokratyczną a totalitarną tworzenia państwa.

[edytuj] Czasy PRL do XX w.

• 1944 r. – kompania D 14 pułku ułanów Armii Krajowej 13 grudnia dokonała zbrojnego uwolnienia trzynastu więźniów z więzienia (z dawnego budynku Sądu Rejonowego) NKWD i Urzędu Bezpieczeństwa.
• Po II wojnie światowej nastąpił rozwój miasta; powstały wtedy zakłady przemysłowe, szkoły średnie, nowe obiekty handlowe, usługowe, placówki służby zdrowia i bloki mieszkalne.
• 1946 r. – sfałszowane referendum ludowe według oficjalnych danych przyniosło porażkę Polskiego Stronnictwa Ludowego.
• 1946 r. – zwłoki majora NSZ Antoniego Żubryda, dowódcy batalionu Narodowych Sił Zbrojnych Zuch i jego żony Jadwigi (zamordowanych 24 października w Malinówce) zostały wystawione obok siedziby Urzędu Bezpieczeństwa w celu zastraszenia ludności.
• 1946-1947 r. – w wyniku działalności grup ochronno-propagandowych 28 Pułku Piechoty i unieważnienia listy PSL w wyborach do Sejmu Ustawodawczego w okręgu 52 (obejmującym m.in. Brzozów) zostali wybrani posłowie związani z Blokiem Stronnictw Demokratycznych. W obwodzie nr 107 obejmującym miasto pod presją aparatu bezpieczeństwa miejscowa ludność szła demonstracyjnie, a szczególnie członkowie PPS, by głosować jawnie za Blokiem.
• 1947 r. – powstała Biblioteka Powiatowa z Oddziałem Miejskim w budynku TG Sokół.
• 1949 r. – walny zjazd członków Gniazda TG Sokół z nakazu centralnych władz administracyjnych zlikwidował stowarzyszenie.
• 1950 r. – zgodnie z ustawą likwidacji uległo starostwo powiatowe, powstała natomiast Powiatowa Rada Narodowa.
• 1961 r. – powstało liceum ekonomiczne.
• 1966 r. – zostało otworzone technikum budowlane.
• 1970 r. – nadanie miastu tytułu Mistrza Gospodarności Kraju.
• 1974 r. – Brzozów wygrał telewizyjny turniej Bank Miast.
• 1975 r. – likwidacji uległ powiat brzozowski.
• 1975-1976 r. – biskup Ignacy Tokarczuk wznowił działalność kapituły kolegiackiej na mocy dekretu prymasa kardynała Stefana Wyszyńskiego.
• 1980 r. – miejscowy oddział Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego utworzył Muzeum Regionalne PTTK.
• 1980 r.- strajki w zakładach pracy i powstanie Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego a potem NSZZ Solidarność
• 13 grudnia 1981 r.- aresztowania i internowanie działaczy NSZZ Solidarność
• 1990 r. – przedstawiciele samorządu lokalnego powołali do istnienia Związek Gmin Brzozowskich.
• 1992 r. – ukazał się pierwszy numer miesięcznika Wiadomości Brzozowskie.
• 1999 r. – skutkiem zmian administracyjnych Brzozów stał się siedzibą władz powiatowych.

[edytuj] XXI w.

• 2001 r. - ukazał się pierwszy numer Brzozowskiej Gazety Powiatowej.

[edytuj] Struktura powierzchni

Miasto stanowi 2,12% powierzchni powiatu.

[edytuj] Demografia

Rok	1799	1816	1824	1939	2004
Liczba ludności	671[2]	856[2]	1008[2]	4106[3]	7799

Dane^[4] z 30 czerwca 2001 r.:

Opis	Ogółem		Kobiety od 18 lat		Mężczyźni od 18 lat		Dzieci 0-6 lat		Młodzież 6-18 lat
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	8036	100	3163	39,4	2769	34,4	507	6,3	1597	19,9
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	701,8		276,2		241,8		44,3		139,5

Według danych GUS z 31 grudnia 2006, miasto miało 7705 mieszkańców.

[edytuj] Popularne nazwiska

Antoń, Baran, Barański, Bąk, Bieńczak, Bober, Bryś, Buczek, Cyganik, Cwynar, Data, Dobrowolski, Draguła, Dudek, Duplaga, Dydek, Florczak, Golonka, Haduch, Jajko, Kędra, Kołodziej, Kościński, Kruczek, Kucharski, Kuś, Kwolek, Lasek, Leń, Mazur, Miksiewicz, Mrozek, Nastał, Nowak, Pietryka, Pilawski, Pytlak, Rzepka, Stachowicz, Stanisławczyk, Szałajko, Szarek, Szczepek, Szuba, Śnieżek, Wojdanowski, Wojtowicz, Wolanin, Zgłobicki, Zubel, Żmuda, Żyłka

[edytuj] Przyroda

[edytuj] Park Jordana

W centrum miasta, od strony wyjazdu w kierunku Zmiennicy, położony jest niewielki park miejski (ogród jordanowski), rozplanowany na rzucie kwadratu. Drogi promieniście rozchodzą się do naroży parku i są zbieżne w jednym centralnym punkcie. Park z trzech stron otoczony jest ulicami.

Starodrzew pochodzi z I połowy XX w. Występują w nim głównie: modrzew europejski, topola czarna, duże skupienie dębu szypułkowego, lipy szerokolistnej i drobnolistnej, a przede wszystkim klonu zwyczajnego i klonu jaworu. Nadto rośnie tu robinia akacjowa, świerk pospolity, brzoza brodawkowata, klon jesionolistny, kasztanowiec gładki, żywotnik zachodni, czeremcha ptasia i grab pospolity.

[edytuj] Ogród przy dawnym pałacu biskupim

Ogród według planu katastralnego pochodzi z połowy XIX w. Był to jeden ze znakomitszych ogrodów w Polsce. Pałac zburzony został pod koniec XIX w. W połowie XX w. zniknął ślad po rezydencji biskupów przemyskich. Wycięto wówczas setki starych i pomnikowych lip oraz wiele drzew obcego pochodzenia, a także zasypano stawy.

[edytuj] Zabytki

[edytuj] Kościół parafialny pw. Przemienienia Pańskiego

W Kościele parafialnym pw. Przemienienia Pańskiego znajdują się warte zobaczenia obiekty: Kaplica MB Różańcowej, Kaplica św. Wincentego, Ołtarz Zwiastowania, Ołtarz św. Józefa, Kaplica MB Ognistej, Kaplica św. Anny, Skarbiec, Organy, Chór Muzyczny. Ponadto w kościele znajduje się wmurowana trumienka, wraz z zachowanymi przedramionami z całymi dłońmi ks. Bartłomieja Misiałowicza, budowniczego kościoła sprzed 300 laty.

[edytuj] Ratusz

Budynek ten wzniesiony został ok. 1896 r. według projektu Władysława Łuczyckiego. Murowany z cegły, potynkowany, na rzucie wydłużonego prostokąta, dwukondygnacjowy, podpiwniczony. Przy elewacji południowej wieża czterokondygnacyjna z ostrosłupowym hełmem. Pierwotny, drewniany, wzmiankowany był w 1748 roku.

[edytuj] Towarzystwo Gimnastyczne Sokół

Obecnie w budynku dawnego Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego Sokół mieści się dom kultury i kino Sokół. Wzniesiony w latach 1909-1910, według projektu Jana Sasa-Zubrzyckiego. Budynek dwukondygnacyjny, na rzucie litery L, z okrągłą wieżą w narożniku. Elewacja frontowa ozdobiona jest tarczami herbowymi i popiersiami królów polskich, wykonanymi przez Stanisława Majerskiego z Przemyśla.

[edytuj] Brzozów-Zdrój

W okresie międzywojennym, wykorzystując źródła solankowe w pobliskim lesie utworzono uzdrowisko Brzozów-Zdrój. Po 1944 uległo ono dewastacji, część zabudowań zdrojowych rozebrano, a część uległa pożarom.

[edytuj] Cmentarz wojskowy

Nekropolia powstała w latach pięćdziesiątych kryje prochy 17 polskich żołnierzy poległych w latach 1939-1945, 500 żołnierzy 38 Armii Frontu Ukraińskiego i znaczną liczbę żołnierzy czechosłowackich, poległych w walce z Niemcami w 1944 roku na terenie powiatu brzozowskiego.

[edytuj] Cmentarz żydowski

Założony w XIX wieku. Został zdewastowany podczas okupacji hitlerowskiej. Większość nagrobków została użyta przez Niemców do brukowania ulic w Brzozowie i Dynowie. Po wojnie część nagrobków była przechowywana w Muzeum Regionalnym. W 1994 r. Natan Weiss z Izraela wybudował wokół cmentarza ogrodzenie. Na powierzchni 0,36 ha zachowało się kilkadziesiąt macew. Nagrobki posiadają inskrypcje w języku hebrajskim.

[edytuj] Pozostałe

• Budynek dawnego seminarium misjonarzy z XVIII w.
• Dom Towarzystwa Gimnastycznego Sokół z początku XX w.
• Willa Biskupia - dawna letnia rezydencja biskupów, obecnie ośrodek wypoczynkowy.
• Drewniane domy z XVIII i XIX w.
• Kaplica św. Stanisława

[edytuj] Pomniki

[edytuj] 500-lecia bitwy pod Grunwaldem

• datowany na 1910 r., rejestr zabytków nr B-34/2001
  

Z inicjatywy senatora Stanisława Białego, dla uczczenia 500-lecia bitwy pod Grunwaldem, obok obecnego dworca PKS został postawiony pomnik. Na podstawie kamiennej pomnika ustawiony jest prostopadłościan, a na nim figura Królowej Jadwigi. Na prostopadłościanie umieszczono tablicę z napisem Królowej Korony Polskiej. W 500 rocznicę Grunwaldu 1910. W przedniej części podstawy jest rzeźba orła i tablica W dniu 22 VII 1946 r. pomnik ten sumptem obywateli odnowiono i do pierwotnej formy przywrócono. Pomnik zaprojektował i wykonał w kamieniu rzeźbiarz ze Lwowa, Władysław Gawliński.

[edytuj] Pamięci Narodu, poświęcony tym, którzy życie Polsce oddali

Walkę o wolność Ojczyzny wyobraża orzeł broniący swego gniazda. Ofiary życia złożone w Jej obronie symbolizuje sylwetka poległego żołnierza u stóp Orła - Ojczyzny. Tragizm półwiecza lat 1939-1989 wyrażone jest niemym krzykiem wyczuwalnym w sylwetce Orła. Podkreśla to wysunięta do przodu głowa i asymetryczny nastroszony układ skrzydeł. Całość stwarza wrażenie ptaka zrywającego się do lotu, a jednocześnie rozpaczliwie broniącego swego gniazda. Widoczne w drugim planie ażurowe tło kojarzy się z krzyżami i prowizorycznymi oznakowaniami licznych mogił i miejsc masowej zagłady Polaków, dokonanej za granicami Polski. Napis Tym, którzy życie Polsce oddali dotyczy tych, którzy życie swe związali z walką o Polskę i polskość, bez względu na rodzaj i formy walki.

[edytuj] Obelisk z krzyżem na mogile Konfederatów barskich

• datowany na lata 1850-1890 r., rejestr zabytków nr A-30/2000
  

Na starym cmentarzu brzozowskim około 1830 roku zostały pochowane w dwóch trumnach kości konfederatów barskich wydobyte ze zbiorowej mogiły w Starej Wsi. W 1904 roku z inicjatywy Towarzystwa Gimnastycznego Sokół w Brzozowie, wystawiono na kurhanie obelisk z kamienia, a na nim klasycystyczną, kolumnową kapliczkę zwieńczoną drewnianym krzyżem. Na obelisku została umieszczona metalowa tablica pamiątkowa z napisem Bohaterom poległym za wolność. Polskie Towarzystwo Gimnastyczne Sokół w Brzozowie 1904. Przed II wojną światową w rocznicę powstań narodowych, odbywały się tutaj uroczystości patriotyczne. Obecnie mogiła jest symbolem Grobu Nieznanego Żołnierza.

[edytuj] Obelisk, ku czci Ofiarom eksterminacji w Brzozowie-Zdroju

10 sierpnia 1942 funkcjonariusze gestapo z Krosna podczas likwidacji gett zamordowali około 1400 osób narodowości żydowskiej z miasta i okolicy. W miejscu zgrupowania podzielili swe ofiary na mężczyzn, kobiety i dzieci, a następnie wywieźli do lasu. Ustawiono ich nad trzema dołami i zamordowano strzałami w tył głowy lub uderzeniem żelaznym łomem. Dla zatarcia śladów zbrodni do mogił wlano słabo zagaszone wapno i przysypano warstwą ziemi.

Ustalono jedynie nazwiska dla 55 osób. Na miejscu zbrodni, dla uczczenia pomordowanych, w 1962 umieszczono płytę, zaś w 1990 w pobliżu, przy drodze Brzozów-Zmiennica, wzniesiono obelisk ufundowany przez Natana Weiss z Izraela według projektu Jerzego Szafrańskiego.

[edytuj] Symboliczna mogiła

Usytuowana na cmentarzu wojskowym w Brzozowie w 1996 roku "sprowadza" na rodzinną ziemię 57 brzozowian, których mogiły, zawierucha i losy wojny rozrzuciły po obcej ziemi. Tytuł jej tablicy to tytuły poszczególnych rozdziałów historii wojennej epopei świadczącej o martyrologii Polaków i ich walce na wszystkich frontach II wojny światowej. Potwierdzają to również dwie symboliczne kwatery poległych żołnierzy WP i AK. Pomnik przedstawia kulę ziemską opasaną wstęgą nazw miejsc, gdzie walczyli i ginęli polscy żołnierze. Na kuli stoi krzyż z Chrystusem współcierpiącym i cztery mniejsze krzyże symbolizujące cztery strony świata.

[edytuj] Pozostałe

• Józef Sebastian Pelczar
• Otwórzcie drzwi Chrystusowi - 27 lat Pontyfikatu Jana Pawła II
• Upamiętniający pobyt kopii obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej w Brzozowie.

[edytuj] Legendy związane z Brzozowem

[edytuj] Legenda brzozowskiego obrazu Jezusa Ukrzyżowanego

Dawno temu w lesie brzozowskim mieszkał leśnik, człowiek twardego serca, nie znający litości dla ubogich. Żonę miał piękną, a przy tym dobrą i pobożną. Pewnego razu leśniczy poszedł do lasu, a w domu została żona ze służącą. Wtedy do domu zapukał ubogi dziadek, który miał drewnianą kulę. Żona leśniczego nakarmiła go. Prosił by go przenocowała, na co nie chciała się zgodzić w obawie przed mężem. Ale na dalsze jego prośby ułożyła go w łóżku i nakryła pierzyną. Kiedy mąż wrócił, wyczuł że ktoś obcy znajduje się w domu. Szukał po izbie, aż wreszcie odwrócił pierzynę i ujrzał blask. Na łóżku leżał piękny obraz człowieka na krzyżu, który był mocno skrwawiony i nie miał jednej nogi. Leśniczy zmienił się w św. Jana, jego żona w Matkę Boską Bolesną stojącą pod krzyżem, a służąca w Marię Magdalenę. I tak zostali uwiecznieni na tym obrazie. Obraz umieszczono w kaplicy, która stanęła na miejscu leśniczówki. Z biegiem czasu wycięto las, pobudowano domy koło kaplicy. Gdy Brzozów stał się miastem, kaplicę przebudowano na kościół, obraz odnowiono i umieszczono w głównym ołtarzu. Na tym obrazie Pan Jezus ma niewyraźny cień drugiej nogi, co sprawia, że patrząc na obraz odnosi wrażenie, jakby Jezus miał tylko jedna nogę.

[edytuj] Legenda o obrazie Matki Boskiej Ognistej

W 1657 w Brzozowie były dwa drewniane kościoły. W tym też roku różne najazdy niszczyły miasta i osiedla terenów południowej Polski. Jeden z takich najazdów zniszczył miasto Brzozów, a istniejące drewniane kościoły zostały spalone. W zgliszczach jednego z nich znaleziono obraz, który nie został spalony. Przedstawia on Matkę Boską z Dzieciątkiem Jezus i św. Janem Chrzcicielem. Został znaleziony nie uszkodzony przez ogień, dlatego zaczęto go nazywać Obrazem Matki Boskiej Ognistej. W 1758 obraz umieszczono w nowo wybudowanej kaplicy kościoła pw. Przemienienia Pańskiego. Raz w miesiącu odbywają się przed nim uroczystości kościelne.

[edytuj] Legenda o Czerwonej Górze

W XVII wieku Brzozów przeżywał najazdy Tatarów. Z jednym z tych napadów związana jest legenda o Czerwonej Górze. Podczas takich najazdów mieszkańcy Brzozowa chronili się na położonym opodal miasteczka niewielkim wzgórzu, porośniętym brzozowym gajem. Kiedy Tatarzy zbliżali się do Brzozowa, miejscowa ludność ukryła się. Zostawiono na czatach pastucha, który miał ich powiadomić o odejściu wroga. Najeźdźcy, nie znajdując w mieście nikogo, domyślili się, że brzozowianie gdzieś się ukryli. Postanowili urządzić zasadzkę. Owinęli koniom kopyta, by nie zostawiały śladów i schowali się w lesie. Podstęp udał się. Pastuch, nie spostrzegłszy wroga, wywołał ludzi z ukrycia. Tatarzy rzucili się na nich. Chcąc wziąć jak najwięcej jeńców, brali ludzi żywcem, łapiąc ich na arkany. Mieszkańcy Brzozowa bronili się zaciekle. Odważny chłop Stopka przecinał więzy, inni zabijali wrogów nożami, widłami i czym się dało. Wówczas Tatarzy zaczęli strzelać z łuków. Krew lała się strumieniami, wsiąkając głęboko w ziemię. Walka była zacięta. Z obu stron padali zabici. Z ciał utworzyła się wielka góra. w tym momencie nad polem bitewnym ukazała się ścięta głowa św. Jana Chrzciciela na złotej misie. Kiedy poganie zobaczyli unosząca się w powietrzu głowę świętego, która szeroko otwartymi oczami patrzyła na dokonaną przez nich zbrodnię, pierzchli z lasku przerażeni. Od tego dnia ziemia - nasiąknięta ludzką krwią - jest tu czerwona, a miejsce to nazwano Czerwoną Górą.

[edytuj] Legenda o Bagniskach

Na Bagniskach, w dzielnicy Brzozowa zwanej Borkówką, stał ongiś przed laty piękny kościółek ze złotym krzyżem na wieży. Urząd w nim sprawował bardzo świątobliwy ksiądz Słomka. Widząc swoich parafian bardzo grzeszących upominał ich, prosił i groził, że gdy się nie poprawią, skarze ich Bóg ciężko. Ludzie nie chcieli się jednak poprawić, a nawet czynili coraz więcej występków i zbrodni. Wówczas świątobliwy kapłan ogłosił w owym kościele klątwę mówiąc: Ponieważ trwacie w bagnie grzechów i nie poprawiacie się, w bagno się obrócicie. Po tych słowach kościół zaczął się zapadać razem z grzesznikami, ponieważ ziemia od raptem napływającej wody zaczęła mięknąć, aż cały ugrzązł. Po kilku latach pasła w tym miejscu pewna dziewczynka krowy śpiewając sobie nabożne pieśni. Wtem ujrzała złoty krzyżyk wystający spośród zielonego sitowia, a od krzyżyka przywiązaną wstążeczkę. Uradowana ciągnęła za koniec i ciągnęła w nieskończoność. Owijała koło ręki, wreszcie na patyk - wstążka nigdy się nie kończyła. Widząc, że nie da rady tej wstążki zgromadzić, chwyciła za krzyżyk i ciągnęła razem. Wyciągnęła pół kościoła, ale trudy jej były ponad siły. Pobiegła z radością do rodziców z prośbą o pomoc, ale gdy wróciła z nimi, znikła nie tylko owa połowa kościoła, ale ów krzyżyk i wstążeczka raz na zawsze. Zasmucona wróciła z rodzicami do domu. W nocy przyśnił jej się anioł i powiedział: Dobrej rzeczy nigdy się nie przerywa, nawet przy największych trudach, a cieszyć się i chwalić należy dopiero po zrobieniu jej. Od owych czasów miejsce to nazwano Bagniska.

[edytuj] Przemysł

[edytuj] Produkcja

• Koronki S.A. - największy producent koronek klockowych w Europie, wstawek bawełnianych, lic szewskich, taśm plecionych i elastycznych, konfekcji stołowej - obrusów, bieżników, serwet.
• Wafro S.A. - armatura, linie światłowodowe, klimatyzacja, doradztwo techniczne, kotły c.o., grzejniki, materiały instalacyjne c.o.
• PBI Wafro S.A. - produkcja, sprzedaż i transport betonu, sprzedaż prefabrykatów betonowych, usługi sprzętowo-transportowe, budowy obiektów.
• GRAN-PIK Liwocz - producent wyrobów cukierniczych.
• Zakład Wyrobów Artykułów Spożywczych Bastek - produkcja paluszków i wafli.
• Zakład Tworzyw Sztucznych Artgos S.A. - producent artykułów gospodarstwa domowego z tworzyw sztucznych.
• Zakład Uboju, Skupu i Przetwórstwa Mięsnego S.C. - produkcja mięsa, wędliny, podrobów, tłuszczów, skup trzody chlewnej.
• Huta Szkła Gospodarczego KAMa - producent wyrobów szklanych barwionych w masie, serwisów do herbaty i kawy, wazonów, kufli, kubków i talerzy.
• Saniks - producent okuć meblowych, uchwytów do mocowania mebli, paneli podłogowych i listew przypodłogowych.
• Polikat Sp. z o.o. - producent listew sprężynujących i łuszczek bukowych do mebli.
• Holmar Sp. z o.o. - producent kantówki trójwarstwowej klejonej do produkcji okien.

[edytuj] Usługi

• Firma Handlowa ALTA - usługi hotelarskie i gastronomiczne.
• Spółdzielnia Transportu Wiejskiego - handel materiałami budowlanymi, opałem, nawozami, skup złomu.
• Przedsiębiorstwo Usługowo-Handlowe ETON - części do samochodów osobowych, narzędzia i elektronarzędzia.

[edytuj] Kultura

[edytuj] Artyści współcześni

• Piotr Woroniec - rzeźba
• Gustek Baran - pisarz, poeta
• Stanisława Cyparski - malarstwo
• Dorota Długosz - malarstwo
• Barbara Florek - gobeliny
• Michał Florek - malarstwo
• Jacek Gołąbek - malarstwo, rysunek
• Dorota Jajko - malarstwo, grafika
• Antonina Janicka - malarstwo
• Stanisław Kijaka - malarstwo
• Dorota Wasylewicz-Krynicka - grafika, malarstwo
• Jerzy Wyżykowski - malarstwo

[edytuj] Brzozowski Dom Kultury

BDK istnieje od 50 lat. Jego siedzibą jest zabytkowy gmach Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół". Placówka prowadzi działalność merytoryczną, patronując kilkunastu funkcjonującym tu zespołom artystycznym, w przeważającej mierze muzycznym. Ponadto Brzozowski Dom Kultury umożliwia zajęcia w takich sekcjach zainteresowań jak aerobik i zajęcia plastyczne. Posiada także drużynę piłki siatkowej Jazzmani BDK. W ramach działalności środowiskowej BDK jest każdego roku organizatorem lub współorganizatorem szeregu imprez cyklicznych oraz okazjonalnych. BDK prowadzi ogniska muzyczne i plastyczne dla dzieci. Na co dzień funkcjonuje tu również kino Sokół, studio nagraniowe^[5] oraz Galeria na Strychu^[6].

[edytuj] Imprezy cykliczne

• Warsztaty Jazzowe
• Mikołajkowe Debiuty
• Przeglądy Dziecięcych Zespołów Artystycznych
• Dni Brzozowa
• Konkurs Piosenki Polskiej Wygraj Sukces

[edytuj] Zespoły artystyczne

• Orkiestra Dęta OSP Fire Band
• jazzowe^[7]
  • Big band Brass Standard Jazz Orchestra
  • Jazz Pom Band
  • Young Jazz Band
  • Zygi Jazz Band
  • comba jazzowe
• ludowe^[8]
  • Graboszczanie
  • Górczanie
  • Przysietczanie
• rockowe^[9]
  • Acidant
  • Dilema
  • Faza Stefana
  • Lizard's Skin
  • Małowiele
  • Still Life
  • Teraz My
  • The Hall of The Blind
  • Wrack
  • Zemsta Chone-kera
• dziecięce^[10]
  • Estrada Dziecięca
  • Whoops
  • zespół tańca break dance Step Factor
• grupa taneczna dziewcząt - mażoretki

[edytuj] Teatr

• Teatr MA-MA
• Teatr TATA
• Brzozowskie Sobótki Teatralne

[edytuj] Sekcje zainteresowań

• ogniska
  • muzyczne^[11]
  • plastyczne^[12]
• dwie grupy Estrady Dziecięcej

[edytuj] Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna

Biblioteka publiczna w Brzozowie gromadzi i udostępnia zbiory z różnych dziedzin wiedzy, dobierane pod kątem potrzeb czytelników. Księgozbiór obejmuje literaturę piękną dla dzieci, młodzieży i dorosłych, literaturę popularnonaukową i publikacje informacyjne. W bibliotece gromadzi się także publikacje regionalne poświęcone historii regionu i postaciom z nim związanym. Miejska biblioteka udostępnia również dokumenty życia społecznego (afisze, plakaty, druki ulotne, programy) jako materiały źródłowe dotyczące terenu. Cennym źródłem informacji są czasopisma społeczno-kulturalne, literackie, popularnonaukowe. MBP ponadto pełni nadzór nad filiami wiejskimi, wykonuje usługi ksero ze zbiorów bibliotecznych, tworzy komputerową bazę danych, prowadzi działalność informacyjną oraz pracę kulturalno-oświatową z dziećmi i dorosłymi organizując prelekcje, odczyty, wystawy, konkursy literackie i plastyczne, lekcje biblioteczne.

[edytuj] Muzeum Regionalne im. Adama Fastnachta

Muzeum mieści się w centrum miasta, w budynku dawnego ratusza miejskiego. Powstało w 1980 roku jako placówka Oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. Od 1987 r. nosi imię doc. dr. Adama Fastnachta, sanockiego historyka i mediewisty. W 1995 r. stało się samorządową jednostką kultury, która oprócz działalności wystawienniczej i dokumentacyjnej, prowadzi ożywioną działalność wydawniczą. Posiada głównie zbiory historyczne, etnograficzne i artystyczne z regionu brzozowskiego.

[edytuj] Wystawy stałe

Muzeum posiada eksponaty z zakresu archeologii, etnografii, historii i sztuki regionu. Najstarszymi obiektami w zbiorach są krzemienne i kamienne toporki oraz siekierki z okresu neolitu (4500-1700 r. p.n.e.) odkryte w trakcie prac wykopaliskowych w okolicach Brzozowa. Zbiory historyczne najliczniej reprezentowane są przez archiwalia (m.in. opis granic Brzozowa z 1748 roku i księgę wójtowsko-ławniczą z II połowy XVII wieku, a także spuścizna rękopiśmienna Adama Fastnachta dotycząca słownika historyczno-geograficznego ziemi sanockiej w średniowieczu). Ciekawymi muzealiami historycznymi są także fajki z przełomu XIX i XX w. wykonane przez rzemieślników brzozowskich z różnych gatunków drewna (gruszy, wrzośca i wiśni) oraz warsztat grzebieniarski Jana Fala - ostatniego grzebieniarza w Brzozowie. Muzeum gromadzi również pamiątki kultury ludowej - liczne narzędzia pracy, przedmioty z wyposażenia mieszkań, przedmioty codziennego użytku oraz wyroby rzemiosła artystycznego. Placówka posiada bogaty zbiór rzeźb artystów ludowych regionu brzozowskiego, m.in.: Stanisława Adamczaka ze Zmiennicy, Marka Dudy z Izdebek, Stanisława Konieczki z Humnisk, Antoniego Laska z Humnisk, Anieli Orłowskiej z Przysietnicy, Romana Sokalskiego z Humnisk, Marka Szpiecha z Hłudna.

Aktualne wystawy stałe:^[13]

• wyposażenie salonu mieszczańsko-inteligenckiego z I poł. XX wieku
• wyposażenie izby bogatego chłopa - I poł. XX wieku
• brzozowski salonik literacko-artystyczny (malarstwo, rzeźba, publikacje)
• rzeźba ludowa regionu brzozowskiego
• archeologia dawnego powiatu brzozowskiego
• Brzozów rzemieślniczy
• Z domu Judy... Żydzi w Brzozowie
• przyrodniczo-ekologiczna połączona z tradycją łowiecką
• Miasto dwóch religii - Brzozów w okresie międzywojennym

[edytuj] Działalność wydawnicza

Muzeum w ciągu 25 lat istnienia wydało wiele publikacji wykraczających poza problematykę regionalną. Dotychczasowy dorobek spotkał się z zainteresowaniem ze strony ośrodków naukowych działających na terenie Polski (I miejsce w kategorii wydawnictw nieseryjnych w II Ogólnopolskim Konkursie Wydawniczym PTTK w 1988 r. oraz I miejsce w III edycji tego konkursu za opublikowanie sześciu książek w latach 1989-1990).

Dorobek edytorski stanowią m.in.:^[14]

• wybór dzieł Adama Fastnachta
  • Słownik historyczno-geograficzny ziemi sanockiej w średniowieczu, cz. 1-2
  • Sanok. Materiały do dziejów miasta do XVII wieku
• dwutomowe dzieło o historii polskiego przemysłu naftowego
• monografie dziejów wybranych miejscowości w Polsce południowo-wschodniej
• biografie i wspomnienia
• sprawozdania pokonferencyjne
• informatory i przewodniki turystyczne
• wydawnictwa okazjonalne
• publikacje związane z działalnością wystawienniczą
• wydawnictwa periodyczne

Od grudnia 1991 roku muzeum wydaje społeczno-kulturalny miesięcznik regionalny Wiadomości Brzozowskie, który dokumentuje najważniejsze wydarzenia lokalne, a także przyczynia się do utrwalenia dziedzictwa kulturowego Brzozowa.

[edytuj] Przedsięwzięcia kulturalne

• Dni Brzozowa
• konkurs Indywidualność Roku
• sesje popularnonaukowe i spotkania muzealne
• Rajdy Odkrywców
• konkurs florystyczny
• konkursy literackie, plastyczne

[edytuj] Pozostałe

• Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji
• Biblioteka Pedagogiczna

Posiada największe zbiory literatury naukowej, pedagogiczno-psychologicznej i pięknej w powiecie brzozowskim oraz czasopisma z tych dziedzin. Dysponuje czytelnią multimedialną z szybkim dostępem do Internetu.

[edytuj] Sport

[edytuj] Obiekty sportowe

• Hala sportowa z widownią przy Szkole Podstawowej nr 1 im. prof. Władysława Szafera
• Kryta pływalnia Posejdon z widownią przy Szkole Podstawowej nr 1, otwarta 25 października 2006 r.

[edytuj] Kluby sportowe

• Klub piłkarski Brzozovia Brzozów (Klasa Okręgowa Krosno)
• Drużyna szachowa Brzozovia Brzozów
• Brzozowski Klub Karate Kyokushin
• Brzozowski Klub Sportowy Ju-Jitsu

[edytuj] Oświata

[edytuj] Przedszkola

• Przedszkole Samorządowe nr 1 im. bł. s. Celestyny Faron
• Przedszkole Samorządowe nr 2 im. Marii Konopnickiej

[edytuj] Szkoły podstawowe

• Szkoła Podstawowa nr 1 im. prof. Władysława Szafera
• Szkoła Podstawowa nr 2 im. ks. Bronisława Markiewicza

[edytuj] Gimnazja

• Gimnazjum nr 1
• Gimnazjum nr 2 im. ks. Bronisława Markiewicza

[edytuj] Szkoły ponadgimnazjalne

• I Liceum Ogólnokształcące im. Króla Kazimierza Wielkiego
• Zespół Szkół Ekonomicznych im. Komisji Edukacji Narodowej
  • II Liceum Ogólnokształcące
  • Technikum nr 1
  • Liceum Profilowane nr 1
• Zespół Szkół Budowlanych im. Tadeusza Kościuszki
  • III Liceum Ogólnokształcące
  • Technikum nr 2
  • Liceum Profilowane nr 2
  • Zasadnicza Szkoła Zawodowa

[edytuj] Szkoły policealne

• Niepubliczna Szkoła Biznesu

[edytuj] Inne placówki

• Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. ks. Bronisława Markiewicza
• Zespół Ekonomiczno-Administracyjny Szkół
• Powiatowy Zespół Obsługi Placówek Oświatowych
• Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna

[edytuj] Infrastruktura

[edytuj] Komunikacja

Powiat brzozowski ma dobrą infrastrukturę komunikacyjną. Przebiegają przez niego drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe i gminne. Brzozów posiada połączenia autobusowe z Warszawą, Krakowem, Lublinem oraz gęstą sieć połączeń lokalnych. Komunikacja autobusowa łączy Brzozów oraz inne miejscowości powiatu ze stacjami kolejowymi w Sanoku, Rymanowie (Wróblik Szlachecki), Krośnie, Rzeszowie i Przemyślu, a także innymi miastami w Polsce jak Warszawa, Kraków czy Lublin.

[edytuj] Służba zdrowia

• Szpital Specjalistyczny w Brzozowie Podkarpacki Ośrodek Onkologiczny im. ks. Bronisława Markiewicza

Znana i ceniona w kraju placówka. Jest jednym z dwóch w województwie pełnoprofilowym ośrodkiem onkologicznym. Obejmuje leczeniem chorych nie tylko z terenu Podkarpacia, ale również z innych województw.

• Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Brzozowie

[edytuj] Pomoc społeczna

• Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie
• Środowiskowy Dom Samopomocy im. Jana Pawła II
• Warsztat Terapii Zajęciowej
• Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej
• Świetlica Socjoterapeutyczna
• Rodzinny Dom Dziecka

[edytuj] Inspekcje

• Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna
• Powiatowy Zespół Obsługi Placówek Oświatowych
• Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego
• Powiatowy Inspektorat Weterynaryjny
• Powiatowy Urząd Pracy
• Zarząd Dróg Powiatowych

[edytuj] Straże

• Komenda Powiatowa Policji
• Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej

[edytuj] Dzielnice

• Borkówka (dawniej Porkówka)
• Horybek
• Jakla Mała
• Jakla Wielka
• Olejarnia (dawniej Podgórze)
• Pałac
• Podlesie I
• Podlesie II
• Potok
• Rędziny
• Rynek
• Widacz
• Zdrój

[edytuj] Zasłużeni dla Brzozowa

• Stefan, syn Wojosta z Sobniowa – 2 października 1359 r. otrzymał od króla Kazimierza Wielkiego dokument zezwalający na założenie wsi w lesie zwanym Brzozowe nad rzeka Stobnicą.
• Maria Królowa Węgierska – 2 kwietnia 1384 r. wieś Brzozów przekazała biskupstwu przemyskiemu.
• Biskup przemyski Janusz z Lubieniaw – w 1430 r. wykupił dla biskupstwa wójtostwo w Brzozowie.
• Biskup Piotr z Chrząstowa – w 1435 r. jako pierwszy biskup rezydował w Brzozowie.
• Biskup Achacy Grochowski – w 1625 r. otoczył miasto Brzozów rowem i murem obronnym.
• Burmistrz Stanisław Cegłowicz – zginął 12 marca 1657 r. w czasie spalenia i napadu na Brzozów przez wojska Jerzego Rakoczego.
• Biskup Stanisław Sarnowski – 27 czerwca 1676 r. wydał nowy zbiór przywilejów dla Brzozowa.
• Ksiądz Bartłomiej Misiałowicz – budowniczy nowego, murowanego kościoła po spaleniu Brzozowa.
• Franciszek Zbyszewski – 6 września 1874 r. założył Ochotniczą Straż Pożarną.
• Władysław Łuczycki – zaprojektował w 1896 r. murowany ratusz.
• Władysław Owoc - oficer służby stałej Wojska Polskiego (major), członek Obozu Wielkiej Polski i Stronnictwa Narodowego oraz Narodowej Organizacji Wojskowej, Armii Krajowej i Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, ps. "Gaweł", "Fructus", "Paweł", "Wujek".
• Doktor Stanisław Biały – w 1907 r. jako Naczelnik Sądu Brzozowskiego i poseł do parlamentu austriackiego z okręgu wyborczego Brzozów – Tyczyn zgłosił pierwszy projektu budowy linii kolejowej na trasie Brzozów – Sanok.
• Doktor Stanisław Pająk – w 1909 r. był pierwszym dyrektorem nowo utworzonego gimnazjum z polskim językiem wykładowym, obowiązki dyrektora pełnił do 1918 r.
• Józef Pilawski – burmistrz Brzozowa, w 1924 r. włączył miasto do sieci elektrycznej i założył park miejski. Obowiązki burmistrza pełnił przez 10 lat.
• Bronisław Froń – w 1929 r. był współzałożycielem towarzystwa muzycznego Harmonia i założony zostaje chór Lutnia, którego dyrygentem był Bronisław Froń. W 1927-1971 uczył w gimnazjum i liceum ogólnokształcącym w Brzozowie, prowadził gimnazjalny chór Harfa. W działającym przy Sokole teatrze opiekował się sekcją muzyczną.
• Kirył Moskalenko – generał 38 Armii I Frontu Ukraińskiego. 3 sierpnia 1944 wyzwolił Brzozów i rejon brzozowski spod okupacji niemieckiej.
• Maksymilian Dąbrowski – 14 lutego 1958 r. objął stanowisko przewodniczącego Prezydium Miejskiej Rady Narodowej. Jego działalność zaowocowała wykonaniem wielu prac społecznych oraz użytecznych dla Brzozowa, w tym gazyfikacje, oświetlenie ulic czy doprowadzenie wody pitnej.
• Jan Bodniak – 1 września 1959 r. zorganizował Szkołę Rzemiosł Budowlanych, której został dyrektorem.
• Wojciech Marszałek – w 1963 r. został wybranym przewodniczącym Powiatowej Rady Narodowej i funkcję tą pełni do 1972 r. Jego pasją była praca społeczna na rzecz Powszechnego Frontu Przeciwpożarowego.
• Stefan Antoń – w 1964 r. był pierwszym dyrektorem usamodzielniającego się liceum ekonomicznego.
• Ksiądz Józef Bielawski – przekazał plac pod budowę szpitala 170 tys. sztuk cegły oraz blachę na pokrycie. Był głównym organizatorem rozpoczęcia budowy szpitala, którą rozpoczęto w 1938 r. Po wybuchu wojny dzieło budowy przerwano, a w 1940 r. kontynuowano i pierwszy szpitalik posiadał 60 łóżek. W 1954 r. rozpoczęto budowę drugiego pawilonu. Dalszą rozbudowę szpitala prowadził doktor Zbigniew Kubas, długoletni dyrektor szpitala. Za jego czasów szpital został rozbudowany do obecnego stanu.
• Ksiądz Infułat Julian Pudło – od 1954 r. wikariusz parafii, po śmierci proboszcza księdza Władysława Lewińskiego – proboszcz parafii brzozowskiej do czasu przejścia na emeryturę. W czasie pełnienia przez niego funkcji proboszcza wykonano wiele istotnych elementów przy kościele.

[edytuj] Ciekawostki

• Pierwsze ślady pobytu człowieka w okolicach Brzozowa sięgają górnego paleolitu, czyli około 39 tys. lat p.n.e.
• W II i I wieku p.n.e. kupcy z regionu brzozowskiego utrzymywali liczne kontakty handlowe z państwem rzymskim, o czym świadczą znaleziska monet rzymskich z tego okresu, m.in. z wizerunkami Marka Aureliusza, Antoninusa Piusa i Wespazjana.
• W XIII w. późniejsze ziemie brzozowskie należały do Rusi Halickiej. Dopiero po śmierci księcia Bolesława Jerzego II tereny te przyłączył do Królestwa Polskiego Kazimierz Wielki, uprzednio walcząc z Węgrami i Tatarami.
• Zyndram z Maszkowic, znany z książki Henryka Sienkiewicza Krzyżacy, posiadał niegdyś kilka wsi nieopodal Brzozowa. W 1413 roku Zyndram z Maszkowic otrzymał z królewskiego nadania wieś Przysietnicę i zobowiązał się do obrony ziemi przed najazdami Tatarów i przed zbójnikami beskidzkimi. Fakty historyczne wskazują na to, że został on pochowany właśnie w Brzozowie lub w bardzo niedalekiej okolicy.
• Już od XVII w. w Brzozowie rozwijało się rzemiosło grzebieniarskie. Rzemieślnicy na szeroką skalę wyrabiali grzebienie ozdobne, niekiedy inkrustowane miedzią i srebrem, które później eksportowano m.in. na Bałkany, Słowację, Węgry, a nawet do Francji.
• W Brzozowie wiele razy planowano przeprowadzenie linii kolejowej, jednak wojny przerywały budowę. Mówi się, iż Brzozów jest miastem ze stacją kolejową, ale bez torów. Za ową feralną stację uważa się - niesłusznie - przedwojenny budynek restauracji żydowskiej.

[edytuj] Bibliografia

• B. Froń, R. Głuszko, S. Peters, J. Rogowski, Sześć wieków Brzozowa - Księga pamiątkowa, Komitet 600-lecia Miasta Brzozowa, Kraków 1959
• Barbara Bogdańska, Brzozów i okolice - przewodnik turystyczny, wydawnictwo "Sport i Turystyka", Warszawa 1964
• Jerzy F. Adamski, Brzozów, Muzeum Regionalne - przewodnik, wydawnictwo PTTK "Kraj", Warszawa-Kraków 1985, ISBN 83-7005-090-4
• J. F. Adamski, B. Chylińska-Stańczak, S. Dydek, L. Krynicki, R. Łuszpiński, ks. J. Rąb, Barokowa kolegiata w Brzozowie, Muzeum Regionalne PTTK im. A. Fastnachta w Brzozowie, Kraków 1988
• J. F. Adamski, J. Czajkowski, B. Jaśkiewicz, M. Rudnicka, R. Terlecki, Brzozów - zarys monograficzny, Muzeum Regionalne PTTK im. A. Fastnachta w Brzozowie, Rzeszów 1990
• Lucjan Krynicki, Ks. Bartłomiej Misiałowicz - budowniczy brzozowskiego kościoła, Muzeum Regionalne im. A. Fastnachta w Brzozowie, Krosno 2004, ISBN 83-86801-07-7
• Jerzy F. Adamski, Brzozów i powiat brzozowski, Krosno 2005, ISBN 83-7343-183-7
• Gmina Brzozów, Muzeum Regionalne im. A. Fastnachta w Brzozowie, Krosno 2005, ISBN 83-86801-03-4

Przypisy

[edytuj] Zobacz też

• Muzeum Towarzystwa Jezusowego Prowincji Polski Południowej
• Synagoga w Brzozowie
• Grabownica Starzeńska
• Pogórzanie wschodni

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona miasta
• Starostwo Powiatowe w Brzozowie
• Brzozów w dokumencie archiwalnym

• Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi

• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi