Adam Stefan Sapieha

Z Wikipedii

Kardynał Adam Sapieha
arcybiskup metropolita krakowski
Kościół tytularny S. Maria Nuova
Urodzony	14 maja 1867 Krasiczyn
Święcenia kapłańskie	1 października 1893
Nominacja biskupia	24 listopada 1911 biskup krakowski
Sakra biskupia	17 grudnia 1911
Kreacja kardynalska	18 lutego 1946
Za papieża	Piusa XII
Zmarł	23 lipca 1951 Kraków

Adam Stefan Stanisław Bonifacy Józef Sapieha (ur. 14 maja 1867 w Krasiczynie, zm. 23 lipca 1951 w Krakowie) – książę siewierski, kardynał, arcybiskup krakowski, w l. 1922-1923 senator II RP.

Był synem Adama Stanisława i Jadwigi z Sanguszków. Po ukończeniu w 1886 gimnazjum we Lwowie zapisał się na wydział prawa na uniwersytecie wiedeńskim, rozpoczynając równolegle z bratem) studia prawnicze w Institut Catholique w Lille. W 1887 na podstawie świadectwa z uniwersytetu wiedeńskiego kontynuował studia w Krakowie na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po drugim roku (1888) zdał egzamin rządowy i na dalsze studia wrócił do Wiednia, gdzie studiował do 1890, uzyskując ostatecznie absolutorium w 1892. W tymże 1890 roku rozpoczął studia teologiczne na uniwersytecie w Innsbrucku, będąc w 1892 zapisany na trzeci rok studiów seminaryjnych archidiecezji lwowskiej.

Święcenia kapłańskie otrzymał 1 października 1893 z rąk sufragana lwowskiego Jana Puzyny w kaplicy seminaryjnej we Lwowie. Po zakończeniu studiów teologicznych 1894 został skierowany do pracy w parafii w Jazłowcu. W październiku 1895 wyjechał na dalsze studia do Rzymu, gdzie w 1896 uzyskał stopień doktora obojga praw (kanonicznego i cywilnego) na Papieskiej Akademii Kościelnej. Równolegle studiował dyplomację w Kościelnej Akademii Szlacheckiej. Szczególne znaczenie podczas pobytu w Watykanie miało poznanie przez Adama Stefana środowisk watykańskich z papieżem Leonem XIII na czele.

Po powrocie do kraju w 1897 został mianowany wicerektorem seminarium duchownego we Lwowie, którą to funkcję pełnił do 1901, rezygnując z powodu zniechęcenia do narzucanych reguł wychowania młodych księży. Po półrocznej podróży po USA w październiku 1902 został mianowany wikariuszem parafii św. Mikołaja we Lwowie.

W 1905 został powołany do Rzymu na szambelana papieskiego, gdzie pełnił także funkcje doradcze w sprawach Kościoła Polskiego na terenie zaborów. Była to realizacja pomysłu lwowskiego arcybiskupa ormiańskiego Józefa Teodorowicza (z którym Sapiehę łączyła wieloletnia przyjaźń), by w Kurii rzymskiej umieścić "ambasadora" spraw Kościoła polskiego.

8 listopada 1911 cesarz Franciszek Józef nominował go ordynariuszem krakowskim a konsystorz przyjął tę nominację. Sapieha otrzymał sakrę biskupią z rąk papieża Piusa X w Kaplicy Sykstyńskiej 17 grudnia. W 1915 założony przez Sapiehę komitet ratunkowy otrzymał statut i nazwę: Książęco-Biskupi Komitet Pomocy dla Dotkniętych Klęską Wojny (KBK).

Po zakończeniu wojny był jednym z czołowych przedstawicieli Episkopatu sprzeciwiających się konkordatowi, uważając, że Kościół polski powinien być całkowicie niezależny, a jego prymasem winien być biskup warszawski. Postawa ta doprowadziła do konfliktu z nuncjuszem apostolskim, Achillesem Rattim - m.in podczas pierwszego wspólnego, powojennego zjazdu polskich biskupów w Gnieźnie (26-30 sierpnia 1919) Sapieha poprosił Rattiego o opuszczenie sali obrad, gdyż, jak twierdził, Kościół polski chce rozstrzygać swoje sprawy bez wpływów zewnętrznych. Reperkusją tej animozji było nieprzyznanie biskupowi Sapiesze kapelusza kardynalskiego podczas pontyfikatu Piusa XI, którym został nuncjusz Ratti w roku 1922.

W listopadzie 1922 biskup Sapieha został wybrany na senatora z listy Chrześcijańskiego Związku Jedności Narodowej. Po zabójstwie prezydenta Narutowicza zarządził nabożeństwa żałobne i wydał odezwę piętnującą zbrodnię. Było to pierwsze i ostatnie większe wystąpienie biskupa jako senatora, gdyż musiał podporządkować się papieskiemu zakazowi przyjmowania godności publicznych przez hierarchów kościelnych, składając mandat 9 marca 1923. W 1925 mianowany wraz ze zmianą diecezji krakowskiej na archidiecezję mianowany arcybiskupem. W 1926 otrzymał doktorat honoris causa Wydziału Teologicznego UJ. Po aresztowaniu we wrześniu 1930 przywódców opozycji i osadzeniu ich w twierdzy brzeskiej, arcybiskupi Sapieha i Teodorowicz, w przeciwieństwie do kardynała Kakowskiego i prymasa Hlonda, byli zwolennikami ostrego potępienia działań władz. W 1936 odznaczony Orderem Orła Białego. W ostatnich latach niepodległości popadł w konflikt z władzami (tzw. konflikt wawelski), polegający na przeniesieniu na własną odpowiedzialność trumny Józefa Piłsudskiego z krypty św. Leonarda pod Wieżę Srebrnych Dzwonów (1937). W lutym 1939 poprosił papieża o zwolnienie z funkcji ze względu na wiek i stan zdrowia. Po jego śmierci ponowił prośbę na audiencji u Piusa XII 19 czerwca 1939. W trakcie oczekiwania na decyzję papieską, po namowach m.in. Józefa Becka, ze względu zbliżającą się wojnę prośbę swoją wycofał.

Podczas II wojny światowej, pod nieobecność przebywającego we Francji prymasa Augusta Hlonda, był faktycznym przywódcą Kościoła i jednym z przywódców narodu. Jedną z ważniejszych organizacji, w których tworzeniu brał udział, była Rada Główna Opiekuńcza, bazująca na przedwojennym Caritasie. Od pierwszych dni okupacji związany z działalnością niepodległościową. Współpracował z rządem polskim na emigracji.

W marcu 1945 pod jego patronatem rozpoczęto wydawanie Tygodnika Powszechnego. 18 lutego 1946 mianowany kardynałem. 1 listopada 1946 roku kardynał Adam Stefan Sapieha wyświęcił Karola Wojtyłę - przyszłego metropolitę krakowskiego i papieża - na księdza. W 1950 był inspiratorem i współautorem listów protestacyjnych Episkopatu Polski do prezydenta Bolesława Bieruta, potępiających represje i prześladowania Kościoła w Polsce. Kapelusz kardynalski otrzymał 18 lutego 1946 z rąk papieża Piusa XII. W 1949 nowy prymas Stefan Wyszyński, dotychczasowy biskup ordynariusz lubelski, złożył przysięgę na ręce kardynała Sapiehy. Zmarł 23 lipca 1951, a jego pogrzeb 28 lipca przekształcił się w ogromną manifestację. Pochowany w katedrze wawelskiej, w krypcie pod konfesją św. Stanisława.

[edytuj] Varia

Biograf kardynała Jacek Czajowski tak pisze o zaproszeniu Sapiehy przez Gubernatora Franka na obchody urodzin Hitlera w kwietniu 1942:

Powiedział niemieckiemu urzędnikowi: Nie! Oni i tak nic nie zmienią, natomiast sfotografują mnie i napiszą w dziennikach, że polski biskup w dniu urodzin Hitlera przybył z życzeniami. Proszę mu powiedzieć, że nie przyjdę. Inna anegdota opowiada, jak to gubernator Hans Frank nakazał kardynałowi dać klucze do Wawelu. Wówczas Sapieha miał rzec: Tylko niech Pan nie zapomni mi ich oddać, kiedy będzie opuszczał Wawel.

Józef Dużyk w swoim artykule Książę Kościoła opublikowanym niedawno w Dzienniku Polskim przypomniał też, do najsławniejszych wydarzeń z życia okupacyjnego było przyjęcie przez kard. Sapiehę generalnego gubernatora Hansa Franka czarnym chlebem i marmoladą podanymi na rodowych zastawach (miał mu rzec, że srebra biskupi krakowscy mieli zawsze, a to, co na srebrach, to już okupantom zawdzięczają. Inna, znana wersja tej odpowiedzi - miał odpowiedzieć Frankowi, że biskup je to samo, co jego lud).

[edytuj] Linki zewnętrzne

• strona genealogiczna rodu Sapiehów

[edytuj] Bibliografia

• Wolny J. i in., Księga Sapieżyńska tom I, Kraków 1982.
• Wolny J. i in., Księga Sapieżyńska tom II, Kraków 1986.
• Przybyszewski B., Adam Stefan kardynał Sapieha, Łańcut 2002.

Sukcesja apostolska
Konsekrator:	Pius X
Współkonsekrator:	Augusto Silj
Współkonsekrator:	Agostino Zampini OSA
Data konsekracji	17 grudnia 1911
Miejsce konsekracji	Kaplica Sykstyńska
Konsekrował
Biskup	Data konsekracji
Teodor Kubina	2 lutego 1926
Stanisław Rospond	12 czerwca 1927
Jan Stepa	19 maja 1946