Judyta Bolesławówna

Z Wikipedii

Judyta (ur. między 1130 a 1135, zm. 8 lipca w latach 1171-1175) – księżniczka polska, margrabina brandenburska z dynastii Piastów.

Córka księcia Polski Bolesława III Krzywoustego i Salomei z Bergu, córki hrabiego Bergu Henryka z Bergu. Żona margrabiego Brandenburgii Ottona I. Matka margrabiego Brandenburgii Ottona II.

Spis treści 1 Dzieciństwo 2 Małżeństwo z Ottonem 3 Śmierć 4 Genealogia 5 Przypisy 6 Bibliografia

[edytuj] Dzieciństwo

Judyta urodziła się jako jedno z ostatnich dzieci Bolesława Krzywoustego i jego drugiej żony Salomei. Nie jest znana dokładna data jej narodzin. Podawany przedział lat, w którym miała się urodzić, wnioskuje się na podstawie przekazów o planach wydania jej za mąż. Najprawdopodobniej to bowiem Judyta jest tą księżniczką, która, według polskich roczników średniowiecznych, w latach trzydziestych XII wieku miała być wydana za Gejzę, syna króla Węgier Beli II.^[1] Rocznik Traski podaje, że do wydarzenia doszło w 1136 r. Ponieważ można założyć, że księżniczka polska była młodsza od królewicza węgierskiego, który urodził się ok. 1130 r., a także znane są roczne daty narodzin najmłodszych dzieci Bolesława Krzywoustego (Agnieszka - 1137, Kazimierz II Sprawiedliwy - 1138), można przyjąć, że Judyta przyszła na świat między 1130 a 1135 r. Podawane w rocznikach informacje dotyczyły jednak nie małżeństwa, lecz jedynie planów rodziców obojga w sprawie ich narzeczeństwa, gdyż tylko taki związek pomiędzy dwojgiem dzieci był wówczas możliwy. Małżeństwo to nie doszło do skutku. Najpóźniej w 1146 r. doszło do zerwania zaręczyn najprawdopodobniej za zgodą obydwu rodzin.^[2] Przyczyny tego kroku można prawdopodobnie upatrywać w małżeństwie Mieszka (syna Bolesława) z królewną węgierską Elżbietą (przypuszczalnie siostrą lub bratanicą stryjeczną Beli II), które wystarczająco zabezpieczało sojusz polsko-węgierski.^[3] Arpadowie jak i Piastowie mogli więc szukać powinowactw politycznych z innymi dynastiami.

[edytuj] Małżeństwo z Ottonem

6 stycznia 1148 w Kruszwicy Judyta poślubiła Ottona, syna margrabiego Marchii Północnej Albrechta Niedźwiedzia. Małżeństwo to miało umocnić sojusz pomiędzy Piastami wywodzącymi się z małżeństwa Bolesława III Krzywoustego i Salomei z Bergu a dynastią askańską. Młodzi Piastowie, niepewni swojej pozycji po wygnaniu brata, Władysława, który za granicą starał się o wsparcie w jego powrót do Polski, potrzebowali wpływowego sojusznika, jakim niewątpliwie był margrabia Marchii Północnej. To właśnie jemu zawdzięczali to, że w trakcie wyprawy do Polski w 1146 r. król Niemiec Konrad III nie przywrócił do zajmowanych wcześniej dzielnic wygnanego przez nich seniora. Natomiast Albrecht Niedźwiedź w związku z planem podbicia ziem Słowian połabskich potrzebował zapewnienia, że Polacy nie przeszkodzą mu w tym przedsięwzięciu. Swój cel Askańczyk osiągnął w 1157 r., a z podbitych terenów i ziem Marchii Północnej utworzył Marchię Brandenburską.

Nic nie wiadomo o roli politycznej, jaką Judyta miała odgrywać w Niemczech. Jej mąż jako najstarszy syn Albrechta Niedźwiedzia przejął po nim rządy w Marchii Brandenburskiej. W trakcie swego panowania kontynuował wytyczoną przez ojca linię polityczną, umacniając władzę dynastii askańskiej w Brandenburgii. Dzięki temu jego następcy mogli podbić ziemie słowiańskie aż po Odrę a także utworzyć w XIII w. na wschód od niej Nową Marchię.

Z małżeństwa Judyty i Ottona przyszło na świat dwóch synów: Otton II i Henryk. Nie jest pewne, z którego małżeństwa pochodził najmłodszy syn margrabiego Brandenburgii, Albrecht II. Prawdopodobnie jednak jego matką była druga żona Ottona, Adelajda.^[4]

[edytuj] Śmierć

Podobnie jak data urodzenia nie jest również znana data śmierci Judyty. Pewna jest jedynie data dzienna śmierci - 8 lipca. Jej znajomość zawdzięcza się Zachariaszowi Garcaeusowi, który w XVI w. odczytał napis z nieistniejącego już nagrobka Piastówny: VIII idus Iulii obiit Iuditha, marchionissa, gemma Polonorum. Natomiast rok śmierci można określić jedynie za pomocą przedziału lat, w którym śmierć margrabiny brandenburskiej mogła nastąpić. W dokumentach z 1170 r. występuje jeszcze jako osoba żyjąca, zaś źródła z 1177 r. podają, że małżonką Ottona była już Adelajda. Na tej podstawie przyjmuje się, że Judyta zmarła między 1171 a 1175 r. Za autorem dziejopisu Marchii Brandenburskiej z XVI w. wiadomo, że jej ciało zostało złożone pośrodku katedry w Brandenburgu.

[edytuj] Genealogia

Władysław I Herman ur. ok. 1043 zm. 4 VI 1102

Judyta Przemyślidka ur. ok. 1056 zm. 25 XII 1086

Henryk z Bergu ur. XI w. zm. przed 1138

NN

Bolesław III Krzywousty ur. 20 VIII 1085 zm. 28 X 1138

Salomea z Bergu ur. 1093/1101 zm. 27 VII 1144

		Otton I ur. 1126/1128 zm. 7 III 1184 OO   6 I 1148		Judyta Piastówna ur. 1130/1135 zm. 8 VII 1171/1175
Otton II Askański  ur. po 1147  zm. 4 VII 1205		Henryk Askański  ur. po 1147  zm. po 15 IV 1192

Przypisy

[edytuj] Bibliografia

• Jasiński K., Rodowód pierwszych Piastów, wyd. 2, Poznań 2004, ISBN 83-7063-409-5, s. 255-260.
• Marzec A., Judyta, [w:] Piastowie. Leksykon biograficzny, s. 97-99, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1999.