Kruszwica

Z Wikipedii

Współrzędne: 52°40'38" N 18°19'45" E52.6772222 18.3291667 (Kruszwica)

Kruszwica

Gmina
- rodzaj

Kruszwica
miejsko-wiejska

Założono

Prawa miejskie

1422

Burmistrz

Tadeusz Andrzej Gawrysiak

Powierzchnia

6,64 km²

Położenie

52° 40'38'' N
18° 19'45'' E

Liczba mieszkańców (2007)
- liczba ludności
- gęstość

9 800^[1]
1476 os./km²

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

88-150

Tablice rejestracyjne

CIN

Położenie na mapie Polski

Kruszwica

TERC10
(TERYT)

6040507064

SIMC10

040706 4

Urząd miejski³

ul. Nadgoplańska 4
88-150 Kruszwica
tel. 52 351-50-10; faks 52 351-60-21
(e-mail)

Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Strona internetowa miasta

Erik Dahlbergh, Munita Arx Krusewix, XVII w.

Mysia Wieża od strony jez. Gopło

Mysia Wieża w Kruszwicy

Kolegiata

Rynek kruszwicki wraz z kościołem św. Teresy

Rzeźba w parku przy Mysiej Wieży

Kruszwica (niem. Kruschwitz) – miasto w woj. kujawsko-pomorskim, w powiecie inowrocławskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Kruszwica. Jest położone na Pojezierzu Gnieźnieńskim, w pobliżu północnego bieguna jeziora Gopło, w miejscu wypływania z niego rzeki Noteci. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. bydgoskiego.

Według danych z 2007, miasto miało 9800 mieszkańców.

Spis treści

1 Położenie
2 Historia
3 Zabytki
4 Ciekawostki
5 Gospodarka
6 Kultura
7 Sport
8 Edukacja
9 Osoby związane z Kruszwicą
10 Książki, których akcja toczy się nad Kruszwicą
11 Dzielnice
12 Zobacz też
13 Linki zewnętrzne
14 Przypisy

[edytuj] Położenie

Kruszwica jest położona w południowej części województwa kujawsko-pomorskiego w powiecie inowrocławskim nad jeziorem Gopło. Gmina Kruszwica graniczy z 8 gminami. Miasto zamieszkuje niemal 10 tys. mieszkańców na powierzchni 6,64 km2. Miasto leży w niewielkich odległościach do ważnych ośrodków regionu. Odległości do ważniejszych miast:

Bydgoszcz – 50 km
Toruń – 47 km
Inowrocław – 12 km
Poznań – 110 km
Włocławek – 56 km
Gniezno – 61 km

Miasto leży na trasie nr 62 Poznań – Włocławek – Siemiatycze, a blisko Kruszwicy przebiega trasa nr 15 Toruń - Gniezno - Wrocław.

[edytuj] Historia

Zobacz więcej w osobnym artykule: Historia Kruszwicy.

Legendy mówią o Popielu, którego zjadły myszy, ubogim Piaście Kołodzieju (protoplaście dynastii Piastów), a także o państwie królowej Goplany.

Ze źródeł historycznych pochodzą poniższe informacje. Najstarsze ślady osadnictwa pochodzą z neolitu – ok. 3900-1800 p.n.e. Gród na Ostrowie Rzępowskim (obecnie Półwysep Rzępowski) datujący się z ok. 500 roku p.n.e. Osadnictwo na tym terenie było podyktowane żyznością gleb, bogactwami naturalnymi i dogodnym położeniem geograficznym. Rozwój Kruszwicy nastąpił w związku z położeniem na "szlaku bursztynowym" i na szlaku z Wielkopolski na Ruś. Szlak wodny prowadzący od Warty, poprzez jezioro Gopło do Wisły był dodatkowym atutem Kruszwicy. Kruszwica w tym czasie była niewielką osadą o charakterze otwartym. Najprawdopodobniej głównym grodem plemienia Goplan była silnie broniona osada w Mietlicy, położona ok. 20 km w kierunku południowym od Kruszwicy. W IX wieku plemię Goplan zostało włączone do państwa Polan. Dlatego w X i XI wieku Kruszwica stała się znaczącym ośrodkiem miejskim z grodem na wyspie gdzie rezydowali polscy królowie i książęta.Bujny rozkwit zachwiało spalenie miasta przez księcia Władysława Hermana w 1096, kiedy to gród uwikłał się w konflikt udzielając schronienia zbuntowanemu Zbigniewowi. Jednak w XII i do połowy XIII wieku następuje rozkwit miasta i wzrost liczby mieszkańców.Od końca XII wieku gród był siedzibą kasztelanii kruszwickiej. W tym okresie zbudowano romańską kolegiatę św. Piotra i Pawła oraz kościół grodowy św. Wita. W XII wieku powstają także kolejne światynie: szpitalna pod wezwaniem św. Gotarda i miejski św. Klemensa. W tym też czasie Kruszwica była najprawdopodobniej siedzibą biskupa kujawskiego. Biskupstwo to ustanowiono ok. roku 1123-1124 podczas legacji Idziego z Tuskulum. Pierwszym biskupem noszącym przydomek "kruszwicki" był pochodządzy z Niemiec Swidgier. Czasy Bolesława Krzywoustego i Bolesława Kędzierzawego były pomyślne dla Kruszwicy, jednak od roku 1271 następuje upadek. W tym roku Bolesław Pobożny spalił miasto.

w XIV następowało podnoszenie się grodu z ruin
1332-1337 gród pozostał we władaniu Krzyżaków
w latach 1350-1355 z rozkazu Kazimierza Wielkiego wzniesiono zamek (z "Mysią Wieżą") – siedzibę kasztelani i starostwa
w 1422 roku Władysław Jagiełło nadał Kruszwicy magdeburskie prawa miejskie, poprzednia lokacja na zachodnim brzegu Gopła dokonana prawdopodobnie w 1303 przez księcia kujawskiego i łęczyckiego nie powiodła się
potop szwedzki – zniszczenie miasta, spalenie zamku
5 sierpnia 1772 – włączenie do zaboru pruskiego w wyniku I rozbioru Polski
3 stycznia 1919 – wyzwolenie Kruszwicy w powstaniu wielkopolskim

W wyniku I rozbioru polski w 1772 r. Kruszwica włączona została do zaboru pruskiego. Przez cały okres panowania pruskiego piastowski gród był dla Polaków symbolem patriotyzmu i polskości. Miasto systematycznie, lecz powoli rozwijało się. Koniec XIX w. był dla Kruszwicy zdecydowanie korzystny, gdyż oddano do żeglugi uregulowaną Noteć, która połączyła Kruszwicę z Kanałem Bydgoskim. W mieście wybudowano także cukrownię. Okres międzywojenny to dalszy rozwój miasta, w szczególności poczyniono duże inwestycje w sektorze rolno-spożywczym. Tendencja została zachowana i w latach 1952-1956 wybudowano zakłady przemysłu tłuszczowego.

W czerwcu 1960 r. odbyły się w Kruszwicy uroczystości które inaugurowały ogólnokrajowe obchody Tysiąclecia Państwa Polskiego.

[edytuj] Zabytki

ruiny późnogotyckiego zamku z pozostałą Mysią Wieżą, będącą basztą o wysokości 32 m, z której rozpościera się widok na miasto i jezioro Gopło
Kolegiata św. Piotra i Pawła z 1120-1140 w stylu romańskim, później wielokrotnie przebudowywana między innymi w latach 1856-1859, pierwotny romański kształt nadano jej w latach 1954-1956 w trakcie prac konserwatorskich pod kierunkiem prof. Jana Zachwatowicza
Stare Miasto – wraz z rynkiem i zabytkowymi kamienicami
kościół kopułowy św. Teresy z 1922 w Rynku według projektu Stefana Cybichowskiego.
zabudowania cukrowni z XIX wieku.

[edytuj] Ciekawostki

Nazwa Kruszwica pochodzi ponoć od kruszwy – bryły soli. W średniowieczu bowiem w tej okolicy "warzono" sól z okolicznych pokładów solanki.
Herbem miasta jest wizerunek zielonej gruszy – staropolskiego symbolu bogactwa
Miasto znajduje się w samym sercu Nadgoplańskiego Parku Tysiąclecia

[edytuj] Gospodarka

Kruszwica jest ośrodkiem przemysłowo-rolniczym z dobrze rozwiniętym przemysłem spożywczym. Położenie miasta w czystym rejonie o dobrze rozwiniętym rolnictwie spowodowało znaczny rozwój przemysłu spożywczego opartego o miejscowe rolnictwo. Ogółem zarejestrowanych jest ponad 1095 podmiotów gospodarczych. W mieście do większych zakładów należą:

Zakłady Tłuszczowe Kruszwica S.A.
Polskie Zakłady Zbożowe Kruszwica
Cukrownia Kruszwica
Kujawska Wytwórnia Win i Przetworów Owocowo-Warzywnych Konwin
Eres S.A.

Miasto posiada rozwiniętą infrastrukturę komunalną, jest zgazyfikowane, zelektryfikowane, istnieją wodociągi, oczyszczalnia ścieków. W mieście istnieje rozwinięty handel, usługi, znajdują się sklepy, hurtownie, warsztaty, biura. Istnieje poczta, komenda policji, hotele, restauracje, apteki, stacje benzynowe, stacje obsługi samochodów, kafejki, bary. Miasto jest zapleczem usługowo-handlowym dla całej gminy Kruszwica oraz okolicznych gmin.

[edytuj] Kultura

Kruszwica jest centrum kulturalnym dla okolicznych miejscowości. W mieście istnieje kilka placówek kulturalnych które wypełniają ofertę kulturalną miasta.

1. Centrum kultury "Ziemowit" – działają tutaj zespoły muzyczne (Kuks, Novi, Coral, Zespół wokalny z LO, Black Woman), zespoły taneczne (K-2, Samba, Magik). W zespołach tanecznych uczestniczy ponad 30 osób. Są to dzieci w wieku 6-18 lat. W swoim repertuarze mają układy taneczne do różnego rodzaju muzyki od disco do elektronicznej. Trzecią formą działalności CK "Ziemowit" są warsztaty plastyczne. Wyróżnia się tutaj cztery sekcje w zależności od wieku:

Kolor – dzieci przedszkolne
Kreska – dzieci przedszkolne
Impresja – młodzież szkolna
Renesans – grupa dorosła

Program tych warsztatów dostosowany jest do wieku i umiejętności uczestników.

2. Galeria Ewy Lewańskiej – mieści się w budynku Przedszkola Samorządowego nr 3 im. Ewy Lewańskiej przy ul. Niepodległości. Zbiór liczy 47 obrazów. W przedszkolu znajduje się także salonik, wraz z meblami i bibelotami z okresu życia malarki. W roku 2000 stworzono ścieżkę edukacyjną "Ewa Lewańska – kruszwicka malarka", której celem jest przybliżenie społeczeństwu postaci artystki.

3. Nadgoplański Zespół Folklorystyczny

4. Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna im. Stanisława Przybyszewskiego, wraz z filiami m. in. Filia "Zagople" w Kruszwicy, bierze udział w programie "Ikonka", który ma za zadanie udostępnianie zasobów biblioteki w formie elektronicznej.

[edytuj] Sport

W Kruszwicy znajduje się kilka klubów reprezentujących różne dyscypliny sportowe. Są to :

Międzyzakładowy Ludowy Klub Sportowy "Gopło"
Klub Wioślarski "Gopło"
Klub Koszykówki Kruszwica 1993
Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół Nadgoplański"
Liga Obrony Kraju – sekcje:
- Strzelectwo – Kobylniki
- Modelarstwo Kartonowe – Kobylniki
- Klub Żeglarski "Popiel"
Zrzeszenie Ludowe Zespoły Sportowe w Kruszwicy obejmuje kilka sekcji, m.in.:
- LZS LA Kruszwica – sekcja LA
- LZS "Piast" Kruszwica – sekcja tenisa stołowego
- LZS Szarlej, LZS Polanowice, LZS Racice, LZS Sukowy – piłka nożna
- LZS Sławsk Wielki, LZS "Piast" Kobylniki – sekcja piłki ręcznej

[edytuj] Edukacja

Kruszwica jest centrum edukacyjnym dla okolicznych miejscowości. W mieście istnieją szkoły podstawowe, przedszkola i szkoły średnie.

Przedszkola:

Przedszkole Samorządowe nr 1 w Kruszwicy
Przedszkole Samorządowe nr 3 w Kruszwicy

Szkoły podstawowe:

Szkoła Podstawowa nr 1 im. Jana Kasprowicza w Kruszwicy
Szkoła Podstawowa nr 2 im. Tysiąclecia Państwa Polskiego w Kruszwicy

Gimnazja:

Gimnazjum nr 1 w Kruszwicy
Gimnazjum nr 2 im. Polskiego Czerwonego Krzyża w Kruszwicy

Szkoły średnie:

Liceum Ogólnokształcące im. Juliusza Słowackiego w Kruszwicy
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Kazimierza Wielkiego w Kruszwicy
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Kobylnikach

[edytuj] Osoby związane z Kruszwicą

Ewa Lewańska, malarka
Jan Kasprowicz, poeta
Stanisław Przybyszewski, poeta
Zbigniew Przybyszewski, komandor, bohaterski obrońca Helu
Janusz Drzewucki, poeta, krytyk literacki, dziennikarz, wydawca

[edytuj] Książki, których akcja toczy się nad Kruszwicą

Balladyna, Juliusza Słowackiego
Stara Baśń, Józefa Ignacego Kraszewskiego
Lublana
Myszeida, Ignacego Krasickiego
Lilla Weneda, Juliusza Słowackiego
Król Duch, Juliusza Słowackiego
Zmierzch Popielitów, Stanisław Helsztyński
Syn Popiela, W. Bodnicki
Śpiewy historyczne, J.U. Niemcewicz, wiersz "Piast"
Sonety znad Gopła, Jan Kasprowicz
Gopło, Wincenty Pol
Król Popiel, Czesław Miłosz
wiersze Janusza Drzewuckiego: Ulica Kolegiacka w Kruszwicy; Powrót do Kruszwicy; Kruszwica, lipiec, pełnia życia; Widok z Mysiej Wieży,