Mieszko III Stary

Z Wikipedii

Mieszko III Stary 1122/25-1202
Władca Polski
Władca od 1173 do 1177 od 1198 do 1202 poprzednik Bolesław IV Kędzierzawy Leszek Biały następca Kazimierz II Sprawiedliwy Władysław III Laskonogi
urodzony 1122 – 1125 w Łęczycy? zmarły 13 marca 1202 w Kaliszu pochowany w kolegiacie św. Pawła Apostoła w Kaliszu
Ojciec Bolesław III Krzywousty Matka Salomea z Bergu

Mieszko III Stary (wielkopolski) (ur. między 1122 a 1125, zm. 13 lub 14 marca 1202 w Kaliszu), książę wielkopolski (część zachodnia z Poznaniem) w latach 1138-1177/9,1182-1202, książę senior w latach 1173-1177, książę zwierzchni Polski 1198-1199, 1199-1202, we wschodniej Wielkopolsce z Gnieznem w latach 1173-1177/9, 1182-1202, w księstwie kaliskim w latach 1173-1177/9, 1182-1191,1194-1202, w południowej Wielkopolsce (nad Obrą) w latach 1138-1177/9, książę zwierzchni Pomorza Gdańskiego w latach 1173-1177/9, 1198-1199, 1199-1202, książę krakowski w latach 1173-1177, 1191, 1198-1199, 1199-1202, książę kujawski w latach 1195-1198.

Spis treści 1 Genealogia i małżeństwo z Elżbietą węgierską 2 Śmierć Bolesława Krzywoustego. Mieszko III władcą Wielkopolski 3 Pierwszy konflikt z seniorem Władysławem Wygnańcem 4 Śmierć matki Salomei z Bergu. Drugi etap konfliktu z Władysławem 5 Trzeci etap konfliktu. Wygnanie Władysława z kraju. Bolesław IV Kędzierzawy nowym seniorem 6 Nieudana wyprawa króla niemieckiego Konrada III w obronie Władysława 7 Kwestia uznania władzy Bolesława i Mieszka na arenie międzynarodowej 8 Małżeństwo Mieszka III z Eudoksją Kijowską 9 Wyprawa cesarza Fryderyka Barbarossy na Polskę. Krzyszków 10 Śmierć Henryka Sandomierskiego. Niedoszła próba buntu przeciwko Bolesławowi Kędzierzawemu 11 Sytuacja na Śląsku. Zapłacenie trybutu Fryderykowi Barbarossie 12 Śmierć Bolesława IV Kędzierzawego. Mieszko Stary nowym księciem seniorem 13 Ogólnopolski bunt przeciwko władzy Mieszka III. Kazimierz II Sprawiedliwy nowym księciem krakowskim, a najstarszy syn Mieszka Odon wielkopolskim 14 Emigracja polityczna. Powrót do kraju i pogodzenie się Mieszka z Odonem 15 Próba Mieszka odzyskania władzy w kraju. Opanowanie Kujaw 16 Nieudana wyprawa Mieszka Starego na Kraków 17 Nowe podziały w Wielkopolsce i śmierć synów Mieszka Młodszego i Odona 18 Śmierć Kazimierza II Sprawiedliwego. Ponowne wysunięcie pretensji do Krakowa. Krwawa bitwa nad Mozgawą i śmierć syna Bolesława 19 Rozmowy Mieszka z Heleną znojemską. Odzyskanie władzy w Krakowie w zamian za oddanie synom Kazimierza Kujaw. Ugoda z możnymi 20 Kwestia współpracy z Kościołem 21 Śmierć i następstwo po Mieszku III Starym 22 Bibliografia

[edytuj] Genealogia i małżeństwo z Elżbietą węgierską

Mieszko III Stary był szóstym pod względem starszeństwa synem Bolesława III Krzywoustego a czwartym z jego drugiego małżeństwa z hrabianką Bergu Salomeą. Nie wiadomo kiedy dokładnie się urodził, musiało to jednak nastąpić pomiędzy 1122 a 1125, skoro w momencie śmierci ojca w 1138 był już uznany za wystarczająco sprawnego do objęcia własnej dzielnicy. Poza tym Mieszko jeszcze zapewne za życia Bolesława III pojął za żonę Elżbietę, Węgierkę, być może córkę króla węgierskiego Beli II, jego ojca Almosa bądź Stefana II. Małżeństwo to zostało zawarte prawdopodobnie w 1136, jako efekt zawartego rok wcześniej porozumienia w Merseburgu.

4. Władysław I Herman zm. 4 czerwca 1102
			2. Bolesław III Krzywousty zm. 28 października 1138
5. Judyta czeska zm. 25 grudnia 1086
						1. Mieszko III Stary zm. 13 lub 14 marca 1202
6. Henryk z Bergu
			3. Salomea z Bergu zm. 27 lipca 1144
7. Adelajda z Mochental

[edytuj] Śmierć Bolesława Krzywoustego. Mieszko III władcą Wielkopolski

W testamencie Bolesława Krzywoustego Mieszko III otrzymał zachodnią część Wielkopolski z Poznaniem jako głównym grodem księstwa. Został też podporządkowany starszemu, przyrodniemu bratu Władysławowi II Wygnańcowi, seniorowi rodu.

[edytuj] Pierwszy konflikt z seniorem Władysławem Wygnańcem

Do pierwszego poważniejszego konfliktu z Władysławem doszło na przełomie 1140 i 1141, kiedy to juniorzy, tj. Bolesław IV Kędzierzawy i Mieszko III, zwołali razem z matką, bez wiedzy księcia seniora, wiec możnych do Łęczycy, na którym postanowiono wydać najmłodszą ich siostrę Agnieszkę za mąż za syna księcia kijowskiego Wszewołoda Olegowicza. Tylko dzięki szybkiej interwencji Władysławowi udało się zażegnać niebezpieczeństwo usamodzielnienia politycznego juniorów, a wielki książę kijowski, mając do wyboru związać się z silnym Władysławem i słabymi synami Salomei, wybrał oczywiście pierwsze rozwiązanie. Przydało się to już na przełomie 1142 i 1143, kiedy Władysław z pomocą ruską podjął kroki represyjne w celu ukarania buntujących się juniorów.

[edytuj] Śmierć matki Salomei z Bergu. Drugi etap konfliktu z Władysławem

27 lipca 1144 zmarła matka Mieszka i Bolesława, hrabianka Salomea. Wtedy też Władysław, nie licząc się z ich pretensjami do oprawy wdowiej (była to ziemia łęczycka), zajął ją zbrojnie, przygotowując się do ostatecznej rozprawy z juniorami. Do walk doszło w 1145. Wtedy to Władysław, korzystając z pomocy ruskiej, niespodziewanie poniósł klęskę, gdzieś "pośrodku polskiej ziemi" (Szczegóły zobacz: bitwa nad bagnami Pilicy). Zawarto wówczas układ, na mocy którego nie mający zbyt wielkich sił wojskowych juniorzy oddali seniorowi sporne terytorium. Za pokojem szczególnie mocno orędował palatyn Władysława II, jedna z najpotężniejszych osób w państwie, Piotr Włostowic. Tę zbytnio samodzielną politykę Piotr przypłacił oślepieniem, utratą części majątku oraz wygnaniem z kraju. Czyn ten miał jednak również dla Władysława negatywne skutki – spowodowało to odejście od seniora części możnych.

[edytuj] Trzeci etap konfliktu. Wygnanie Władysława z kraju. Bolesław IV Kędzierzawy nowym seniorem

Wojna wybuchła ponownie na początku 1146. Tym razem Władysław nie mógł liczyć na pomoc sprzymierzeńców ruskich, gdyż byli oni zajęci własnymi kłopotami (co więcej Władysław wysłał część swoich sił pod wodzą syna Bolesława Wysokiego z pomocą dla Wszewołoda do Kijowa). Senior był jednak pewny zwycięstwa i początkowo wydawało się że sukces jest w zasięgu ręki, gdyż Bolesław i Mieszko, obawiając się starcia w otwartym polu, zamknęli się w umocnionym w Poznaniu, rychło oblężonym przez Władysława. Tam doszło do niespodziewanego zwrotu i klęski seniora. Przyczynami przegranej Władysława były klątwa kościelna, rzucona przez metropolitę gnieźnieńskiego Jakuba ze Żnina oraz skuteczna odsiecz zorganizowana przez możnych przeciwnych powrotowi jedynowładztwa. Klęska najstarszego z synów Krzywoustego była zupełna – jeszcze przed majem 1146 cała Polska znalazła się w rękach juniorów, zaś Władysław został zmuszony do emigracji do Niemiec na dwór króla rzymskiego Konrada III.

Objąwszy władzę w Polsce, Bolesław IV Kędzierzawy i Mieszko III zaprowadzili w niej nowe porządki. Nowym seniorem został starszy Bolesław, który przejął również dzielnicę dziedziczną Władysława, tj. Śląsk. Mieszko w nowej rzeczywistości zadowolił się rolą ścisłego współpracownika brata. Własną dzielnicę Sandomierszczyznę objął wtedy młodszy brat, Henryk.

[edytuj] Nieudana wyprawa króla niemieckiego Konrada III w obronie Władysława

W sierpniu 1146 na Polskę ruszyła wyprawa króla Konrada III pragnącego przywrócić na tron Władysława II Wygnańca. Przedsięwzięcie to poniosło klęskę na skutek rozlewów Odry i niechęci wobec wojny feudałów niemieckich. Ostatecznie doszło do porozumienia, na mocy którego Konrad III uznał władzę Bolesława w zamian za hołd lenny i trybut. Spór juniorów z Władysławem miał zostać rozstrzygnięty w późniejszym terminie, na zjeździe w Niemczech, na który zobowiązali się stawić Bolesław i Mieszko. Zapowiadane rokowania nie odbyły się na skutek zajęcia się Konrada III przygotowaniami do krucjaty.

[edytuj] Kwestia uznania władzy Bolesława i Mieszka na arenie międzynarodowej

Tymczasem książęta polscy nie czekali biernie na ułożenie się spraw po ich myśli. W maju 1147 wystarali się u papieża Eugeniusza III o potwierdzenie nadania na rzecz klasztoru w Trzemesznie, co było jednoznaczne z uznaniem ich władzy.

W 1147, równocześnie z wyprawą Konrada III do ziemi świętej, Mieszko III wziął udział na czele wielkopolskiego rycerstwa w krucjacie przeciwko Słowianom połabskim, którą zorganizował Albrecht Niedźwiedź, margrabia Marchii Północnej, wraz z Konradem, margrabią Miśni. Podczas tej wyprawy Mieszko starał się chronić polskie interesy nad Szprewą wspierając politycznie i militarnie niektórych słowiańskich dynastów. Postępowanie takie zaniepokoiło Albrechta Niedźwiedzia, który przybył w początkach 1148 do Kruszwicy w celu wypracowania porozumienia, którego jednak treści nie znamy. Wsparte one zostało małżeństwem siostry Bolesława i Mieszka Judyty z Ottonem, pierwszym margrabią brandenburskim, synem Albrechta.

[edytuj] Małżeństwo Mieszka III z Eudoksją Kijowską

Pierwsza żona Mieszka III Elżbieta węgierska zmarła pomiędzy 1150 a 1154 rokiem. Wtedy też książę wielkopolski zdecydował się ożenić ponownie z Eudoksją, córką Izjasława II, wielkiego księcia kijowskiego, co miało uchronić od niebezpieczeństwa walki na dwa fronty w razie, ciągle grożącej, interwencji niemieckiej.

[edytuj] Wyprawa cesarza Fryderyka Barbarossy na Polskę. Krzyszków

Do wyprawy cesarza rzymskiego Fryderyka Barbarossy doszło faktycznie w 1157. Z nieznanych przyczyn Bolesław i Mieszko nie próbowali tradycyjnej obrony na linii rzeki Odry – spalili tamtejsze grody w Głogowie i Bytomiu i rozpoczęli odwrót w głąb Wielkopolski. Tam doszło w obozie cesarskim pod Krzyszkowem do upokarzającego hołdu lennego Bolesława, który z mieczem uwiązanym u szyi prosił Fryderyka o przebaczenie. Władcy Polski zapłacili również cesarzowi ogromny trybut, obiecali przysłać posiłki na wyprawę włoską oraz stawić się na Boże Narodzenie do Magdeburga, gdzie miał być rozstrzygnięty ostatecznie spór z wygnanym seniorem rodu Władysławem. Jako gwarancję wypełnienia układu juniorzy wysłali do Niemiec zakładników z młodziutkim Kazimierzem Sprawiedliwym na czele. Tylko dzięki zaangażowaniu się cesarza w sprawy włoskie i śmierci Władysława II w maju 1159, juniorzy groźnych dla nich postanowień krzyszkowskich nie musieli realizować (śmierć Władysława umożliwiła powrót jego synów – Bolesława Wysokiego i Mieszka Plątonogiego w 1163).

[edytuj] Śmierć Henryka Sandomierskiego. Niedoszła próba buntu przeciwko Bolesławowi Kędzierzawemu

W październiku 1166 podczas wyprawy pruskiej zginął książę sandomierski Henryk, który przekazał w testamencie swoje dzierżawy najmłodszemu z braci, nie posiadającemu dotąd własnej dzielnicy Kazimierzowi Sprawiedliwemu. Bolesław Kędzierzawy, wbrew testamentowi, zachował jednak księstwo dla siebie wychodząc z założenia że Sandomierszczyzna została wydzielona z dzielnicy senioralnej. Decyzja ta wywołała niepokoje w kraju i bunt Kazimierza Sprawiedliwego, którego wsparli Mieszko III Stary, możni małopolscy, Jaksa z Miechowa i Świętosław, syn Piotra Włostowica, a także arcybiskup gnieźnieński Jan i biskup krakowski Gedko. Buntownicy zwołali w lutym 1168 zjazd do Jędrzejowa, na którym wybrano Mieszka III nowym księciem zwierzchnim, zaś Sandomierskie ofiarowano Kazimierzowi. Do wojny ostatecznie nie doszło, gdyż Bolesław IV Kędzierzawy zgodził się z częścią postulatów buntowników dzieląc dziedzictwo Henryka na trzy części: (Wiślica dostała się Kazimierzowi, Sandomierz Bolesławowi, trzecia bliżej nie znana Mieszkowi III).

[edytuj] Sytuacja na Śląsku. Zapłacenie trybutu Fryderykowi Barbarossie

W 1172 doszło do burzliwych wydarzeń na Śląsku. W wyniku buntu, jaki podnieśli przeciwko Bolesławowi Wysokiemu jego brat Mieszko i syn Jarosław, książę wrocławski znalazł się na wygnaniu w Niemczech. W celu zapobieżenia cesarskiej interwencji, do Magdeburga wyruszył Mieszko III z sumą 8000 grzywien trybutu i z obietnicą przywrócenia Bolesława na tron. Tym razem warunki umowy zostały dopełnione. Bolesław odzyskał władzę we Wrocławiu, musiał jednak wyrazić zgodę na wydzielenie bratu i synowi własnych dzielnic.

[edytuj] Śmierć Bolesława IV Kędzierzawego. Mieszko Stary nowym księciem seniorem

5 stycznia 1173 umiera Bolesław Kędzierzawy a Mieszko zostaje księciem – seniorem. Władzę Mieszka III uznali wszyscy książęta w Polsce, zaś nowy princeps od tego momentu tytułuje się księciem całej Polski (łac. dux totius Poloniae). Na monetach, licznie bitych w mennicy przez żydowskich mincerzy, pojawia się nawet tytuł królewski (datowane są one przez historyków różnie, w przedziale lat 1173-1202). Jego polityka skupia się na utrzymaniu jak największej władzy w ręku księcia – seniora i recentralizacji kraju. Dbał, zbyt rygorystycznie, zdaniem możnych, też o monopole monarsze. Centrum władzy Mieszka, mimo objęcia tronu krakowskiego, pozostało w Wielkopolsce, Małopolską rządził za pomocą wyznaczonego przez siebie namiestnika. Został nim Henryk Kietlicz.

W polityce zewnętrznej odniósł kilka sukcesów dzięki małżeństwom swoich córek. Dzięki prowadzonej na szeroką skalę polityce dynastycznej odnowił między innymi zwierzchność Polski nad Pomorzem Zachodnim.

[edytuj] Ogólnopolski bunt przeciwko władzy Mieszka III. Kazimierz II Sprawiedliwy nowym księciem krakowskim, a najstarszy syn Mieszka Odon wielkopolskim

Pełne egzekwowanie praw wynikających z regale książęcego doprowadziły do buntu małopolskich możnowładców, których poparli: biskup krakowski Gedko, Bolesław I Wysoki, Kazimierz II Sprawiedliwy, a także Odon – najstarszy syn Mieszka III. Przyczyną buntu syna Mieszka było faworyzowanie potomstwa z drugiego małżeństwa i próba wykierowania Odona na karierę duchowną.

Bunt całkowicie zaskoczył Mieszka III, jeszcze bowiem na Wielkanoc 1177 nic nie zapowiadało kryzysu, zwłaszcza że na zorganizowany przez princepsa wiec możnych i książąt do Gniezna stawiły się tłumy. Małopolska poddała się władzy rokoszan prawie bez oporu, gdyż na ich stronę przeszedł najważniejszy człowiek Mieszka III, jego namiestnik, Henryk Ketlicz. Jednocześnie z małopolskimi działaniami Kazimierza do akcji wkroczyli: na Śląsku Bolesław Wysoki a w Wielkopolsce Odon. Tu doszło do znacznych komplikacji, gdyż na Śląsku przeciwko księciu wrocławskiemu wystąpił Mieszko Plątonogi i Jarosław Opolski doprowadzając go do ponownego usunięcia z dzielnicy. Spowodowało to utratę szansy Bolesława na uzyskanie senioratu i udanie się do Krakowa z prośbą o pomoc do Kazimierza II. Także walki w Wielkopolsce przeciągnęły się zapewne aż do 1179, kiedy w końcu, nie widząc możliwości kontynuowania oporu, Mieszko III wycofuje się do swojego sprzymierzeńca i imiennika do Raciborza. Wkrótce potem, wobec przewagi militarnej rebeliantów, Mieszko Plątonogi odstąpił od Mieszka Starego, zadowalając się wydzielonymi z Małopolski kasztelaniami oświęcimską i bytomską wraz z Siewierzem.

[edytuj] Emigracja polityczna. Powrót do kraju i pogodzenie się Mieszka z Odonem

Zmuszony do emigracji politycznej, po 1179 udał się przez Czechy (gdzie pomocy odmówił mu zięć Sobiesław II), Niemcy (tutaj Mieszko liczył na cesarza Fryderyka Barbarossę, któremu ofiarował za przywrócenie tronu 10000 grzywien – bezskutecznie) i na Pomorze Zachodnie, gdzie dopiero wsparł go zięć książę Bogusław. Z Pomorza Mieszko nawiązał kontakty ze swoimi zwolennikami skupionymi wokół arcybiskupa gnieźnieńskiego Zdzisława i w 1181 udało mu się dzięki ich pomocy opanować wschodnią Wielkopolskę z Gnieznem i Kaliszem, należącymi dotąd do dzielnicy senioralnej. W tym samym czasie Mieszkowi udało się również odzyskać zachodnią część Wielkopolski. Pozostawił syna Odona w południowej części dzielnicy nad rzeką Obrą. W 1182 doszło do formalnego pojednania ojca z synem. W trakcie tych wydarzeń, z nieznanych powodów Kazimierz II zachował całkowitą bierność, niejako przyzwalając Mieszkowi na odzyskanie Wielkopolski.

[edytuj] Próba Mieszka odzyskania władzy w kraju. Opanowanie Kujaw

W 1184 Mieszko starał się zainteresować swoim losem króla niemieckiego Henryka VI oferując mu znaczną sumę pieniędzy. Zamierzenia te sparaliżował Kazimierz płacąc Henrykowi większą sumę od ofiarowanej przez księcia wielkopolskiego.

Niepowodzenia w Małopolsce Mieszko III próbował zdystansować na Mazowszu i Kujawach, rządzonych przez chorowitego syna Bolesława Kędzierzawego, Leszka. Udało mu się mianowicie przekonać księcia mazowieckiego by ten w testamencie wskazał syna Mieszka Starego, Mieszka Młodszego, na swojego następcę. Tylko nieumiejętnym rządom namiestniczym Mieszka Młodszego i zbyt autoratywnemu postępowaniu można przypisać fakt, że w 1185, na rok przed śmiercią, Leszek zmienił testament i wyznaczył swoim następcą Kazimierza Sprawiedliwego. Mieszko Stary, nie chcąc pogodzić się z tym faktem, po śmierci Leszka w 1186 zajął część jego dzielnicy z Kujawami, wyznaczając je jako uposażenia dla syna Bolesława (część historyków uważa, że zajęcie Kujaw przez Mieszka nastąpiło dopiero w 1194, po śmierci Kazimierza)

[edytuj] Nieudana wyprawa Mieszka Starego na Kraków

W 1191 polityka zagraniczna Kazimierza Sprawiedliwego wywołała niezadowolenie małopolskiego możnowładztwa, któremu przewodził Henryk Kietlicz. Z pomocą małopolskiej opozycji Mieszko opanował Kraków i powierzył w nim władzę jednemu ze swoich synów – Mieszkowi Młodszemu lub Bolesławowi Mieszkowicowi. Jednak Kazimierz szybko odzyskał dzielnicę, a pojmanego syna odesłał ojcu. Zapewne po wyprawie krakowskiej Mieszko III wydzielił swojemu synowi Mieszkowi dzielnicę kaliską.

[edytuj] Nowe podziały w Wielkopolsce i śmierć synów Mieszka Młodszego i Odona

2 sierpnia 1193 umiera syn Mieszka Starego, Mieszko Młodszy. Jego dzielnicę książę wielkopolski przekazał wtedy najstarszemu synowi Odonowi. Stan takowy utrzymał się tylko do 20 kwietnia 1194, tj. do śmierci Odona. Następuje wtedy nowy podział Wielkopolski: Kalisz Mieszko zachowuje dla siebie, zaś południową Wielkopolskę przekazuje swojemu najmłodszemu synowi Władysławowi Laskonogiemu, który też przejmuje opiekę nad małoletnim synem Odona Władysławem

[edytuj] Śmierć Kazimierza II Sprawiedliwego. Ponowne wysunięcie pretensji do Krakowa. Krwawa bitwa nad Mozgawą i śmierć syna Bolesława

5 maja 1194 umiera Kazimierz Sprawiedliwy, w związku z czym odżywają na powrót nadzieje Mieszka na odzyskanie Małopolski. Niestety, także tym razem panowie małopolscy (skupieni wokół księżnej wdowy Heleny znojemskiej, wojewody krakowskiego Mikołaja i biskupa Pełki) woleli widzieć na tronie małoletnich synów Kazimierza – Leszka i Konrada, niż znanego ze swoich autorytarnych zapędów Mieszka. Próby zbrojnego rozstrzygnięcia sporu kończą się w krwawej bitwie nad Mozgawą, 13 września 1195, w której ginie Bolesław a sam Mieszko zostaje ranny: "Woj jakiś prosty rani Mieszka, a gdy chce go dobić, ten zdejmuje szyszak i woła, że jest księciem ! Ów rozpoznawszy go o pobłażanie dla (swojej) nierozwagi prosi i broniąc przeciw natarciu innych wyprowadza z pola walki".

Po bitwie Mieszko wycofuje się do Kalisza nie czekając na zmierzające posiłki ze Śląska pod wodzą Mieszka Plątonogiego i Jarosława Opolskiego mogące rozstrzygnąć jeszcze konflikt na jego stronę. Niepotrzebnie już na pobojowisku dochodzi do ponownego starcia oddziałów śląskich ze spóźnionymi także wojskami wojewody sandomierskiego Goworka.

[edytuj] Rozmowy Mieszka z Heleną znojemską. Odzyskanie władzy w Krakowie w zamian za oddanie synom Kazimierza Kujaw. Ugoda z możnymi

Bitwa Mozgawska przekonała Mieszka Starego, że drogą zbrojną zdobyć tron będzie niezwykle trudno, w związku z czym rozpoczął on pertraktacje z wdową po Kazimierzu Heleną. W 1198 jej trudna sytuacja (w związku z coraz większą presją możnych) pozwoliła mu na odzyskanie Małopolski w zamian za zwrot Kujaw. W 1199 wojewoda krakowski Mikołaj wraz z biskupem Pełką przejściowo usuwają Mieszka z krakowskiego tronu, lecz jeszcze w tym samym roku dochodzi między nimi do ugody. Mieszko zachował tytuł księcia, lecz musiał zrezygnować z części swoich uprawnień.

[edytuj] Kwestia współpracy z Kościołem

Za czasów swoich rządów Mieszko dbał o dobre stosunki z Kościołem. Ufundował (prawdopodobnie około 1150 roku) w Kaliszu kolegiatę pod wezwaniem św. Pawła, szpital w Poznaniu (ok. 1170, był to najstarszy szpital na ziemiach polskich) oraz opactwo cystersów w Lądzie (1175). Z pierwotnego wyposażenia tego klasztoru pochodzi przepiękna romańska patena (również fundacji Mieszka), nazywana od miejsca aktualnego przechowywania, pateną kaliską. Pod jego szczególną opieką znalazł się również klasztor benedyktynów w Lubiążu. Być może również on ufundował słynne Drzwi Gnieźnieńskie ze scenami z żywota św. Wojciecha. Był ostatnim księciem dzielnicowym w Polsce, którego władza nad całością kraju nie podlegała dyskusji.

[edytuj] Śmierć i następstwo po Mieszku III Starym

Mieszko III był dwukrotnie żonaty.

Z pierwszej małżonki, Elżbiety węgierskiej, doczekał się dwóch synów:

• Odona (między 1141 a 1149 – 20 kwietnia 1194)
• Stefana (około 1150 – między 1168 a 1177)

i trzech córek:

• Wierzchosławy Ludmiły (przed 1152 – 1223) – żonę Fryderyka I, hrabiego Bitsch i księcia Lotaryngii,
• Judyty (przed 1154 – po 12 grudnia 1201) – żonę Bernarda III, hrabiego Anhaltu, księcia Saksonii,
• Elżbiety (przed 1154 – 2 kwietnia 1209) – żonę Sobiesława II, księcia ołomunieckiego i czeskiego; a po jego śmierci żonę Konrada II, margrabiego dolnołużyckiego.

Z drugiego małżeństwa z Eudoksją z Rurykowiczów doczekał się trzech synów:

• Bolesława Mieszkowica (1159 – 13 września 1195),
• Mieszka Młodszego (między 1160 a 1165 – 2 sierpnia 1193)
• Władysława Laskonogiego (między 1161 a 1166 – 3 listopada 1231),

oraz dwóch córek:

• Salomei (między 1162 a 1164 – 11 maja po 1183) – żonę Racibora II, księcia zachodniopomorskiego
• Anastazji (przed 1170 – po 31 maja 1240) – żonę Bogusława I, księcia zachodniopomorskiego.

Niegdyś błędnie przypisano Mieszkowi III Starego jeszcze jedną córkę, Zwinisławę (przed 1168 – 4 września 1240) – żonę Mściwoja I, księcia pomorskiego.

Mieszko III Stary zmarł 13 lub 14 marca 1202 i został pochowany w Kaliszu w kolegiacie św. Pawła gdzie spoczywał już jego syn Mieszko Młodszy.

Rządy nad jego dzielnicą przejął jedyny pozostały przy życiu syn – Władysław Laskonogi.

[edytuj] Bibliografia

• Oswald Balzer Walka o tron krakowski w latach 1202 i 1210/11, 1894