Kallisto (księżyc)

Kallisto – jest czwartym, krążącym po najbardziej zewnętrznej orbicie księżycem galileuszowym Jowisza. Oznaczany bywał również cyfrą rzymską IV. Wraz z Io, Europą i Ganimedesem jest największym naturalnym satelitą tej planety. Nazwa pochodzi z mitologii greckiej od jednej z kochanek Zeusa, która miała być zamieniona w niedźwiedzia i przeniesiona na firmament niebieski.

Wszystkie księżyce galileuszowe można bez problemu dostrzec przez zwyczajną lornetkę.

[edytuj] Odkrycie

Odkrycie Kallisto przypisywane jest zwyczajowo Galileuszowi, który skierował na Jowisza skonstruowaną przez siebie lunetę i dostrzegł w pobliżu tej planety cztery stale zmieniające swe położenie „gwiazdy”. Były to właśnie owe największe księżyce Jowisza, które później ochrzczono „galileuszowymi”. W 1614 roku ukazało się dzieło niemieckiego astronoma Simona Mariusa „Mundus Jovialis”, w którym twierdził on, iż dostrzegł te cztery obiekty na kilka dni przed Galileuszem. Sam Galileusz określał to jednak jako plagiat. Nazwa „Kallisto” została zaproponowana przez S. Mariusa, ale na dobre przyjęła się dopiero w połowie dwudziestego stulecia.

[edytuj] Parametry orbity

Kallisto obiega Jowisza w średniej odległości ok. 1 882 700 km od środka macierzystej planety, na co potrzebuje nieco ponad 16 dni 16 godzin i 32 minuty. Mimośród jej orbity wynosi 0.0074 – jest to zatem orbita niemal kołowa, nachylona pod kątem 0.21° do płaszczyzny równika Jowisza.

[edytuj] Charakterystyka fizyczna

Księżyc ten ma średnicę 4820.6 km. Spośród innych księżyców (nie tylko Jowisza) wyróżnia go największe zagęszczenie kraterów uderzeniowych. Te jaśniejsze są zapewne młodsze od ciemniejszych. Wokół wielu kraterów rozchodzą się koncentryczne pierścienie – jakby fale pouderzeniowe. Na samej powierzchni Kallisto nie widać większych łańcuchów górskich. Wszystko to może świadczyć, że skorupa księżyca składa się z lodu wodnego. Nie widać na niej śladów aktywności tektonicznej. Pod grubą na ok. 200 km skorupą lodową znajduje się najprawdopodobniej ocean słonej wody - warstwa ok. 10 km. Pod oceanem jest już mieszanka krzemu 60% z wodą 40%, przy czym im głębiej tym więcej krzemu.

Powierzchnia Kallisto jest najciemniejsza spośród powierzchni księżyców galileuszowych, odbija tylko ok. 17% światła słonecznego. Powszechnie uważa się, że jest najstarsza w Układzie Słonecznym, ze względu na ilość kraterów.

[edytuj] Atmosfera i pole magnetyczne

Najnowsze obserwacje mówią o tym, iż księżyc ten posiada bardzo rzadką atmosferę, która w całości składa się z dwutlenku węgla.

Dowodem na istnienie pod skorupą Kallisto płynnego oceanu wodnego jest jego słabe pole magnetyczne o zmiennym natężeniu. Słona woda przewodzi ładunki elektryczne, które indukują owe pole.

Księżyc badała w latach 90. XX wieku sonda Galileo.

[edytuj] Zobacz też

Chronologiczny wykaz odkryć planet, planet karłowatych i ich księżyców w Układzie Słonecznym
pozostałe księżyce galileuszowe: Europa, Ganimedes, Io,
Lista naturalnych satelitów Jowisza,
podstawowe zagadnienia z zakresu astronomii

p • d • e

Naturalne satelity Jowisza 63

Pierścienie Jowisza • Lista naturalnych satelitów Jowisza • Księżyce planet w Układzie Słonecznym
Grupa Amaltei (4):	Metis • Adrastea • Amaltea • Tebe
Księżyce Galileuszowe (4):	Io • Europa • Ganimedes • Kallisto
(1):	Temisto
Grupa Himalii (5):	Leda • Himalia • Lizytea • Elara • S/2000 J 11
(2):	Karpo • S/2003 J 12
Grupa Ananke (16):	Ananke • Praxidike • Harpalyke • Jokasta • Euanthe • Thyone (jądro) Euporie • S/2003 J 3 • S/2003 J 18 • Thelxinoe • Helike • Orthosie • S/2003 J 16 • Hermippe • Mneme • S/2003 J 15 (peryferia)
Grupa Karme (17):	S/2003 J 17 • S/2003 J 10 • Pasithee • Chaldene • Arche • Isonoe • Erinome • Kale • Aitne • Taygete • S/2003 J 9 • Karme • S/2003 J 5 • S/2003 J 19 • Kalyke • Eukelade • Kallichore
Grupa Pazyfae (13):	Eurydome • S/2003 J 23 • Hegemone • Pazyfae • Sponde • Cyllene • Megaclite • S/2003 J 4 • Callirrhoe • Sinope • Autonoe • Aoede • Kore
(1):	S/2003 J 2
Lista jest posortowana według odległości od Jowisza. Księżyce regularne mają nazwy pogrubione. Nazwy tymczasowe opisano kursywą.