Katastrofa tunguska

Z Wikipedii

Współrzędne: 62° N 101° E62 101 (Katastrofa tunguska)

Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdziesz na stronie dyskusji tego artykułu.
Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.

Katastrofa tunguska to określenie wydarzenia z 30 czerwca 1908 roku (według kalendarza juliańskiego) w tajdze, w środkowej Syberii (62° N, 101° E) nad rzeką Podkamienna Tunguzka niedaleko jeziora Bajkał. Doszło tam wówczas do ogromnej eksplozji, która powaliła drzewa w promieniu 40 kilometrów, widziana była w promieniu 1500 km, słyszana w promieniu 4500 kilometrów, zaś niezwykle silny wstrząs zarejestrowały wówczas sejsmografy na całej Ziemi, a wreszcie — dzięki szczególnemu położeniu Słońca w okresie przesilenia letniego, wskutek odbijania światła przez pył, będący efektem eksplozji — w wielu europejskich miastach zaobserwowano zjawisko "białej nocy". Uderzenie było tak silne, że ówczesne rosyjskie magnetometry pokazywały w jego rejonie drugi biegun północny.

Jest wiele zagadek i niejasności dotyczących tej katastrofy. Przede wszystkim, wciąż do końca nie wiadomo, co wywołało tak potężny wybuch. Inną niewyjaśnioną zagadką są różne relacje świadków z rejonu rzeki Angara oraz z rejonu rzeki Dolna Tunguzka; relacje te mówią m.in. o różnych kierunkach przemieszczania się obiektu oraz o różnym czasie w którym obiekt został zaobserwowany. Świadkowie z okolic Angary mówią o wczesnym ranku, Dolnej Tunguski — o popołudniu. Kolejną tajemnicę stanowi fakt istnienia trzech wywałów drzew na terenie katastrofy, co także zdaje się potwierdzać, iż katastrofa tunguska nie była dziełem jednego obiektu.

Spis treści

1 Badania zjawiska
- 1.1 Hipoteza Korlevica
- 1.2 Jezioro Czeko
2 Przypisy
3 Bibliografia
4 Zobacz też
5 Linki zewnętrzne

[edytuj] Badania zjawiska

Zdjęcie powalonych i spalonych drzew zrobione podczas wyprawy Leonida Kulika w 1927

Lokalizacja katastrofy tunguskiej

Po Wybuchu Tunguskim powstało wiele mniej lub bardziej prawdopodobnych hipotez, mających wyjaśnić przyczynę owego fenomenu. Aby położyć kres bezpodstawnym domniemaniom, w roku 1927 — 19 lat po wybuchu — sowieckie środowisko akademickie postanowiło wysłać pierwszą poważną ekspedycję naukową w rejon Podkamiennej Tunguski. Badania zostały przeprowadzone przez Leonida Kulika z Sowieckiej Akademii Nauk. Po odnalezieniu w archiwalnej gazecie wiadomości o wydarzeniu, uczony ów wyraził przypuszczenie, iż na obszar Syberii spadł gigantyczny meteoryt, zbudowany z żelaza i niklu. Chcąc znaleźć dowody na poparcie tej tezy, Kulik długie lata prowadził badania w strefie torfowisk na górze Stojkowicz. Poszukiwania ekspedycji Kulika zakończyły się niepowodzeniem — nie znaleziono żadnych pozostałości meteorytu lub krateru poimpaktowego, zawdzięczamy jej jednak sporą ilość materiału fotograficznego, demonstrującego krajobraz tajgi po katastrofie. Zdaniem czechosłowackiego astronoma Lubora Kresaka, który wyraził swoją opinię na temat ekspedycji w 1978 roku, stanowi to dowód, iż przyczyną katastrofy tunguskiej był meteoroid, którym był oderwany fragment Komety Enckego.

Stanowisko to odbiło się szerokim i niespodziewanym echem w światowych mediach, co spowodowało kolejną falę polemiki na temat możliwych przyczyn katastrofy. Jedni, jak np. naukowiec Andrew Chaikin twierdzili, że w rejon Podkamiennej Tunguski spadła skalna asteroida. Inni przychylali się do koncepcji eksplodującego w powietrzu meteorytu (co wyjaśniałoby brak krateru), radioaktywnej komety bądź też eksplozji bagiennego gazu. Żadna z tych hipotez nie brała jednak pod uwagę anomalii, z jakimi w obszarze tajgi zetknęła się ekspedycja Kulika i późniejsze. W szczególności chodzi tu o niezwykły wzrost na tym terenie groteskowo zdeformowanych drzew, oraz odnalezieniu kulek szkła o średnicy 1 mm, przypominających tektyty.

[edytuj] Hipoteza Korlevica

W 1990 roku w rejon katastrofy udała się nowa ekspedycja naukowa, składająca się z badaczy rosyjskich, bułgarskich, francuskich i szwedzkich, oraz Chorwata Korado Korlevica. Ten ostatni, po dziesięciu dniach pobierania próbek ziemi, oznajmił, że wyrobił sobie precyzyjny pogląd na przyczynę i przebieg katastrofy tunguskiej.

Zdaniem Korlevica, wybuch spowodowany został zderzeniem Ziemi z meteorytem o wielkości porównywalnej z drapaczami chmur. Dwadzieścia sekund po eksplozji na niewielkiej wysokości powstać miał grzyb rozżarzonej pary wodnej o temperaturze 15 tysięcy stopni Celsjusza, który "ugotował" całą strefę impaktu - popiół i piasek stopiły się, tworząc tektyty — szklane kuleczki, odnalezione przez ekspedycję Kulika. Według chorwackiego uczonego, powstała fala uderzeniowa rozchodziła się równolegle do powierzchni ziemi, co wyjaśnia inny fenomen — zniszczenia lasów na powierzchni 2150 kilometrów kwadratowych miały nieregularny kształt, który widziany z góry przypominał motyla. Korlevic wyjaśnił również niezwykły kształt drzew, jakie rosną do dnia dzisiejszego w rejonie Podkamiennej Tunguski — miałoby to być wynikiem opaleń powstałych wskutek pożarów, jakie miały miejsce po rzekomym upadku meteorytu.

[edytuj] Jezioro Czeko

W czerwcu 2007 roku Luca Gasparini i Giuseppe Longo, dwoje naukowców z Uniwersytetu Bolońskiego, oświadczyło, że odnaleźli krater powstały w wyniku uderzenia dużego meteorytu lub fragmentu komety w powierzchnię Ziemi ^[1]. Według nich tym kraterem poimpaktowym jest niewielkie jezioro Czeko znajdujące się 8 kilometrów na północny zachód od wyznaczonego dotychczas epicentrum, a więc w kierunku zgodnym z zeznaniami świadków zdarzenia oraz kierunku załamania drzew. Jezioro swoim owalnym kształtem odróżnia się od pozostałych zbiorników w okolicy, a na jego dnie włoscy badacze natrafili na odłamki skalne lub sprasowane osady denne, będące prawdopodobnie pozostałościami meteorytu. Zbiornik nie jest także zaznaczony na żadnej z map tego obszaru sprzed 1929 roku. Odkrycie Włochów krytykuje doktor Gareth Collins z Londynu. Twierdzi on, iż niecka zbiornika nie ma cech charakterystycznych dla poimpaktowego krateru, a w jego pobliżu rosną ponad stuletnie drzewa ^[2]. Aby potwierdzić swoją hipotezę w roku 2008 naukowcy z Bolonii mają dokonać wierceń pod dnem jeziora.

[edytuj] Przypisy

[edytuj] Bibliografia

Katastrofa tunguska; Trójkąt bermudzki; Obce ślady Lucjan Znicz, KAW, Gdańsk 1982, str. 325.
Tunguska kula ognista Surendra Verma, AMBER, 160 str., sierpień 2005, ISBN 83-241-2231-1