Miecz Orderu Świętego Stanisława
Z Wikipedii
Miecz Orderu Świętego Stanisława - miecz ceremonialny króla polskiego Stanisława Augusta Poniatowskiego wykonany na uroczystości koronacyjne w 1764 roku. Od 1765 roku był insygnium wielkiego mistrza Orderu Świętego Stanisława. Obecnie przechowywany jest na Zamku Królewskim w Warszawie.
Miecz powstał w 1764 roku z inicjatywy Stanisława Augusta Poniatowskiego na koronację i posłużył królowi jako insygnium do pasowania rycerzy na rynku warszawskim 26 listopada 1764 roku. Zastąpił podczas tej uroczystości używany do tej pory w takich ceremoniach miecz zygmuntowski z XVI wieku.
Po ufundowaniu w 1765 roku przez Stanisława Augusta Poniatowskiego Orderu Świętego Stansława miecz ten stał się insygnium do pasowania kawalerów orderu, które odbywały się co roku w dniu św. Stanisława w kościele św. Krzyża w Warszawie.
Po upadku I Rzeczypospolitej miecz przechowywany do tej pory na Zamku Królewskim w Warszawie został zabrany przez króla do Grodna, a później gdy Stanisław August Poniatowski abdykował do Sankt Petersburga. Od 1798 roku był własnością carów rosyjskich i wszedł w skład kolekcji Ermitażu. Po I wojnie światowej na mocy postanowień traktatu ryskiego kończącego wojnę polsko-bolszewicką został zwrócony Polsce w 1928 roku i umieszczony jako eksponat w Sali Tronowej Zamku Królewskiego w Warszawie. W 1939 roku w przededniu wybuchu II wojny światowej został zdeponowany w skarbcu Banku Gospodarstwa Krajowego w Warszawie. We wrześniu 1939 roku został z niego jednak zabrany i wywieziony do Francji. Początkowo przechowywany w ambasadzie polskiej w Paryżu, później trafił do Biblioteki Polskiej. W 1940 roku miecz Orderu Świętego Stanisława został dołączony do kolekcji wawelskiej, która znajdowała się w Aubusson. Stamtąd na wiosnę 1940 roku został wywieziony najpierw do Wielkiej Brytanii, a później do Kanady i ukryty w magazynach rządu kanadyjskiego pod Ottawą. W 1944 roku wraz ze Szczerbcem został zdeponowany w filii Bank of Montreal w Ottawie gdzie znajdował się do 1959 roku. Później powrócił do Warszawy. Po odbudowie Zamku Królewskiego w Warszawie stał się eksponatem tej instytucji. Przechowywany jest w Kaplicy Małej obok Łańcucha Orderu Orła Białego i berła z akwamarynu.
Miecz Orderu Świętego Stanisława jest wytwornym insygnium o klasycystycznych cechach stylowych. Rękojeść miecza wykonana jest ze złoconego srebra, emaliowana, zakończona głowicą w kształcie głowy orła. Trzon opleciony jest złoconą gałązka laurową. Jelec miecza zdobi motyw meandra, a kończą go koliste tarczki na których umieszczone są postacie Maryi Panny i św. Stanisława. Pod jelcem umieszczony jest kartusz zwieńczony koroną, na którym znajduje się herb królewski Stanisława Augusta Poniatowskiego. Głownia miecza jest stalowa, oksydowana i złocona. Biegnie na niej łaciński napis: STANISLAUS AUGUSTUS REX DEDIT ANNO 1764. Pochwa miecza pokryta jest karmazynowym welurem i ozdobiona złotymi i srebrnymi okuciami.
Spis treści |
[edytuj] Ciekawostka
- Pomimo, że Order Świętego Stanisława nie jest obecnie państwowym znakiem zaszczytnym. Miecz króla Stanisława Augusta Poniatowskiego do pasowania kawalerów tego orderu był eksponowany 23 grudnia 2005 roku obok innych odznaczeń w Sali Wielkiej na Zamku Królewskim w Warszawie podczas uroczystości przekazania insygniów orderowych prezydentowi RP, Lechowi Kaczyńskiemu.
[edytuj] Literatura
- Jerzy Lileyko. Regalia Polskie. Warszawa 1987. ISBN 83-03-02021-8
- Michał Rożek. Polskie koronacje i korony. Kraków 1987. ISBN 83-03-01914-7
- Gordon Swoger. Konwój skarbów. Losy polskich skarbów narodowych 1939-1961. Warszawa 2005. ISBN 83-89344-16-5
